بخشی از مقاله
چکیده
به منظور ارزیابی تاثیر هیومیک اسید، بیوسوپرفسفات و پوترسین بر ویتامین ث، مواد جامد محلول و اسیدیته دو رقم توت فرنگی تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به صورت گلدانی در یاسوج اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل دو سطح هیومیک اسید - صفر و پنج در هزار به صورت محلول همراه با آب آبیاری - ، دو سطح بیوسوپرفسفات - صفر و پنج در هزار به صورت محلول همراه با آب آبیاری - ، پوترسین در دوسطح - صفر و دو میلی مولار به صورت محلول پاشی - ، شوری - دو سطح صفر و بیست میلی مولار - و دو رقم توت فرنگی - کویین و ماراک - بودند. نتایج نشان داد که اثر برهمکنش سطوح مختلف تیمارهای تنش شوری، ارقام مختلف و سطوح مختلف کودی مورد آزمایش بر روی صفت ویتامین ث، مواد جامد محلول و اسیدیته کل، در سطح احتمال %1 معنی دار بود. همچنین اثر برهمکنش سطوح مختلف تیمارهای تنش شوری و سطوح مختلف کودی مورد آزمایش بر روی صفات ویتامین ث، مواد جامد محلول و اسیدیته کل در سطح احتمال %1 معنی دار بود. اثر برهمکنش سطوح مختلف تیمارهای ارقام مختلف و سطوح مختلف کودی مورد آزمایش بر روی صفات ویتامین ث، مواد جامد محلول و اسیدیته کل در سطح احتمال %1 معنی دار بود. اثر برهم کنش سطوح مختلف تیمارهای ارقام مختلف و تنش شوری بر روی صفات مواد جامد محلول و اسیدیته کل در سطح احتمال %1 معنی دار بود.
واژه های کلیدی
توت فرنگی، هیومیک اسید، بیوسوپرفسفات، پوترسین، ویتامین ث
مقدمه
توت فرنگی گیاهی از خانواده روزاسه، بدون ساقه، کم و بیش کرک دار، علفی دائمی با برگ های تحتانی و ساقه های رونده باریک که از محور برگ ها رشد کرده و ریشه داده و گیاهان جدیدی بوجود می آورند. توت فرنگی رسیده منبع غنی از ویتامین ها و املاح است.
روش ازدیاد توت فرنگی معمولا از طریق تقسیم بوته های جوان، سالم و یا استفاده از گیاهچه های تولید شده از ساقه های رونده می باشد. زمان کشت بوته های توت فرنگی به شرایط اقلیمی منطقه بستگی دارد.
بیان کردند که عملکرد محصولات در شرایط شور کاهش می یابد و سه دلیل برای آن بیان کردند: -1 شوری بر فراهمی عناصر غذایی اثر می گذارد، - 2 شوری سبب ایجاد جذب رقابتی می شود و -3 شوری بر انتقال یا بخش بندی عنصر غذایی در گیاه تأثیرگذار است. کاربرد عناصر غذایی می تواند به عنوان یک راهکار برای کاهش اثرات سمیت یونی و ناهنجاریهای تغذیهای گیاهان در خاکهای شور مورد توجه قرار گیرد.[2]
در مطالعات صورت گرفته تنش شور ی سبب کاهش کربوهیدرات های محلول می گردد و یا ثابت باقی می ماند. تنش شوری باعث تشدید پیری برگ و کوتاه شدن دوره رشد گیاه میگردد . هم چنین سبب کاهش قندها به ویژه سوکروز شده و حجم اسیدهای آلی را در گیاه افزایش می دهد. با تنش شوری متوسط در گیاه توت فرنگی معمولا کیفیت میوه افزایش می یابد و عملکرد کاهش یافته و با تشدید شوری کیفیت میوه نیز کاهش می یابد.[3]
هیومیک اسیدها اغلب ترکیبات فعال مواد آلی خاک هستند که یک فعالیت شبه هورمونی داشته و رشد رویشی گیاهان را تحریک میکنند .[4] از آنجایی که این ماده pH اسیدی ضعیفی داشته و مشتق از هوموس میباشد، به نام هیومیک اسید شناخته میشود. هیومیک اسید از منابع مختلف نظیر خاک، هوموس، پیت، لیگنیت اکسید شده، زغال سنگ و غیره استخراج میشود. .[5]
کودهای زیستی - کود بیولوژیک - به مواد حاصلخیز کننده ای گفته میشود که دارای تعداد کافی از یک یا چند گونه از میکروارگانیسمهای سودمند خاکزی هستند. کودهای زیستی، ریزاندامگان هایی - میکروارگانیسمهایی - هستند که قادرند عناصر غذایی خاک را در یک فرآیند زیستی تبدیل به مواد مغذی همچون ویتامینها و دیگر مواد معدنی کرده و به ریشه خاک برساند.
اثر پوترسین و -1 متیل سیکلوپروپان بر خواص کیفی و عمر انبارمانی میوه توت فرنگی رقم "سلوا" آزمایش کردند. نتایج نشان داد که بالاترین درصد بازار پسندی، سفتی بافت میوه، اسید های آلی قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول و ویتامین ث و کمترین مقادیر صفات پوسیدگی ظاهری، pH و شاخص مزه - TSS/TA - در تیمار 0,75 و 1 میکرولیتر بر لیتر -1 ام سی پی و نیز 1 و 1,5 پوترسین دیده شد .[6]
مواد و روش ها
منطقه مورد مطالعه این آزمایش در سال 1395 در شهر یاسوج استان کهگیلویه و بویراحمد که دارای مختصات جغرافیایی 30 درجه و 42 دقیقه عرض شمالی و 51 درجه و 31 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و در ارتفاع 1822متر ازسطح دریا واقع است، انجام شد.
روش تحقیق این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت گلدانی در فضای آزاد با چهار تکرار در شهر یاسوج اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل دو رقم توت فرنگی - ماراک و کویین - ، کود بیولوژیک در دوسطح - صفر و 5 در هزار - به صورت محلول هنگام آبیاری - یک در میان - ، هیومیک اسید در دو سطح - صفر و 5 در هزار - به صورت محلول هنگام آبیاری - ی ک در میان - ، پوترسین در دو سطح - صفر و 2 میلی مولار - به صورت محلول پاشی روی بوته و شوری در دو سطح - صفر و 20 میلی مولار - با استفاده از محلول نمک طعام همراه با آبیاری می باشند.
دورقم نشاء توت فرنگی - ماراک و کویین - به تعداد لازم از یک خزانه واقع در ایستگاه تحقیقات کشاورزی در یاسوج تهیه و به محل اجرای طرح منتقل و در هر گلدان یک بوته کشت شد. سپس روی هرگلدان برچسب لازم چسبانده و در ردیف های معین گذاشته شدند.
تیمارها تیمارهای آزمایش شامل دو رقم توت فرنگی - ماراک و کویین -
کود بیولوژیک در دوسطح - صفر و 5 در هزار - ، هیومیک اسید در دو سطح - صفر و 5 در هزار - ، پوترسین در دو سطح - صفر و 2 میلی مولار - و شوری در دو سطح - صفر و 20 میلی مولار - بوده که به طریق زیر تهیه گردید.
شوری: برای تهیه دوسطح شوری، یکی صفر یعنی آب معمولی بدون نمک استفاده شد. و برای محلول 20 میلی مولار، 1/68 گرم نمک طعام - - Nacl در 20 لیتر آب حل و در هر نوبت آبیاری cc500 به هرگلدان داده می شد.
کود بیولوژیک کود مورد استفاده در این آزمایش - بیوسوپرفسفات - به شکل مایع بوده و در دو سطح صفر - عدم استفاده - و 5 در هزار که برای تهیه آن 20 میلی لیتر از آن را در چهار لیتر آب حل نموده و در هر نوبت آبیاری cc500 به هرگلدان داده می شد.
پوترسین تیمار پوترسین شامل دو سطح صفر یعنی عدم استفاده و 2 میلی مولار بود که برای تهیه آن مقدار 0/32 گرم پوترسین را در یک لیتر آب حل نموده و به روش محلول پاشی روی برگ بوته ها پاشیده شد. پوترسین استفاده شده با علامت تجاری SIGMA و با فرمول شیمیایی - - NH2 - CH2 - 4NH2. 2HCL بوده است.
هیومیک اسید یک بسته هیومیک اسید به شکل پودر سیاه رنگ تهیه وپس از وزن کردن در اندازه های لازم بسته بندی و به صورت محلول به نسبت 5 در هزار یعنی 5 گرم در یک لیتر آب تهیه و هنگام آبیاری به مقدار 500 میلی لیتر ازآن به هر گلدان داده می شد.
بعد از هر سه نوبت آبیاری با تیمار های مذکور، یک آبیاری با آب معمولی به منظور شوری زدایی از گلدان ها انجام می گرفت.
یادداشت برداری پس از کاشت بوته ها و استقرار آنها بطور روزانه از گلدان ها سرکشی و یاداشت برداری های لازم انجام می شد. یاداشت برداری ها شامل موارد ذیل بود.
ویتامین ث ابتدا مقداری آب میوه از میوه های هر بوته تهیه و در لوله های مخصوص در سانتریفیوژ - NF1200R - با3000 دور در دقیقه به مدت پنج دقیقه گذاشته شد. سپس توسط دستگاه اسپکتروفتومتر عدد مربوط به هر نمونه قرائت و میزان ویتامین C تعیین گردید.
میزان مواد جامد محلول - - TSS جهت تعیین میزان مواد جامد محلول آب میوه توت فرنگی، از دستگاه رفراکتومتر - - ATAGO, JAPON مدل E1 میزان قند عصاره میوه به صورت بریکس یا درصد اندازه¬گیری شد. واحد بریکس برابر با گرم قند موجود در 100 گرم عصاره میوه می باشد.
میزان اسیدکل - - TA برای بدست آوردن اسید کل، به روش تیتراسیون عمل گردید. بدین منظور ابتدا 10 میلی لیتر آب میوه با 20 میلی لیتر آب مقطر و چند قطره فنل فتالئین یک درصد به عنوان معرف مخلوط گردید . سپس آن را با سود NaOH - 1/0 - نرمال تیتر نموده و pH آن ها به 8/1 تا 8/2 رسانده شد. میزان سود مصرفی مربوط به هر نمونه یاداشت و با قرار دادن در فرمول زیر ب صورت درصد بیان شد.
: TA مقدار اسیدیته بر حسب میلی گرم در صد گرم
: M وزن ملکولی اسید غالب :N نرمالیته سود مصرفی
:V حجم سود مصرفی - سی سی - :S وزن عصاره نمونه - گرم -
: n ظرفیت اسید غالب
تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده در جدول مخصوص یاداشت برداری ثبتگردید و سپس داده ها به وسیله نرم افزار MSTATC تجزیه واریانس گردید. مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن انجام شد.
نتایج
ویتامین ث بر اساس نتایج جدول تجزیه واریانس اختلاف معنی داری در سطح احتمال %1 از نظر اثر تیمار کودی، اثر تیمار ارقام مختلف، اثر تیمار تنش شوری، اثر متقابل تنش شوری و تیمار کودی و اثر متقابل تمامی تیمارها بر ویتامین ث توتفرنگی وجود داشت، اما تنها اثر متقابل تنش شوری و رقم اختلاف معنی داری در سطح احتمال %1 بر ویتامین ث توتفرنگی از خود نشان نداد نتایج مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن نشان داد، از نظر ویتامین ث بین سطوح مختلف تنش شوری اختلاف معنیداری وجود داشت، بهطوریکه بیشترین ویتامین ث 1585/54 - میلیگرم در 100 گرم - مربوط به تیمار بدون شوری و کمترین ویتامین ث 1529/50 - میلیگرم در 100 گرم - مربوط به تیمار شوری 20 میلیمولار بود.
طی آزمایشی تاثیر پلی آمین پوترسین را در دو غلضت 1 و 2 میلی مولار و پرتو فرابنفش در شدت ./72 کیلو ژول بر متر مربع بر کیفیت میوه توت فرنگی رقم سلوا مورد بررسی قرار دادند. و نشان دادند که میوه های تیمار شده با هردو غلظت پوترسین از ویتامین ث، آنتی سیانین، مواد فنولی و ظرفیت آنتی اکسیدانی بیشتری برخوردار بودند که با نتیجه این آزمایش مطابقت دارد.
نتایج مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن نشان داد که از نظر ویتامین ث بین ارقام مختلف توتفرنگی اختلاف معنیداری وجود داشت، بهطوریکه بیشترین ویتامین ث 1566/22 - میلیگرم در 100 گرم - مربوط به رقم ماراک و کمترین ویتامین ث 1548/81 - میلیگرم در 100 گرم - مربوط به رقم کویین بود - نمودار. - 2
نمودار - 2 تاثیر رقم بر ویتامین ث
نتایج مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن نشان داد که از نظر ویتامین ث بین سطوح مختلف کودی اختلاف معنیداری وجود داشت، بهطوری که بیشترین ویتامین ث 1660/68 - میلیگرم در 100 گرم - مربوط به تیمار بیوسوپر فسفات 5 گرم در لیتر و کمترین ویتامین ث 1481/18 - میلیگرم در 100 گرم - مربوط به تیمار بدون هیومیک اسید بود - نمودار. - 3
نمودار - 3 تاثیر تیمارهای اعمال شده بر ویتامین ث توتفرنگی بر اساس نتایج مقایسه میانگین برهمکنش تیمارهای شوری و ارقام مختلف توتفرنگی بر روی ویتامین ث نشان داد که بین سطوح مختلف تیمارها اختلاف معنیداری وجود داشت، بهطوریکه بیشترین ویتامین ث مربوط به اثر متقابل تیمار بدون شوری و رقم ماراک بود و کمترین ویتامین ث مربوط به اثر متقابل تیمار شوری 20 میلیمولار و رقم کویین بود - نمودار . - 4 نتایج تحقیق عشقی و همکاران - 1394 - نشان داد که شوری دارای تأثیر منفی بر بیشتر ویژگیهای مورد ارزیابی بود، و باعث کاهش وزن تر و خشک شاخساره و ریشه ها گردید. همچنین، شوری باعث کاهش ویتامین ث میوه ها شد. که نتایج پژوهش اخیر را تایید می کند.
