بخشی از مقاله
چکیده
گلایول از گلهای بریدنی پر طرفدار با عمر گلجایی بالا هست که در مراسمهای مختلف جشن و عزاداری مورد استفاد قرار میگیرد. به دلیل حساسیت این گل به تنشهای آبی در بررسی حاضر اثر دورهای مختلف آبیاری و مولکول رادیکال آزاد نیتریک اکسید - NO - به عنوان مولکولی درگیر با مکانیزمهای رشد و نموی و دفاعی گیاه بر ویژگیهای کمی و کیفی این گل بریدنی مورد ارزیابی قرار گرفت. ترکیب سدیم نیتروپروسید - SNP - به عنوان دهنده نیتریک اکسید در سه غلظت 100، 150 و 200 میکرومولار با تیمار شاهد در شرایط مختلف دورهای آبیاری 2، 4، 6 و 8 روز بکار برده شد.
این پژوهش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در شرایط مزرعهای انجام گرفت، آنالیز و واکاوی دادههای به دست آمده بوسیله نرم افزار آماری SPSS-19 و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون LSD در سطح %05 انجام شد. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس دادهها نشان میدهد که تیمارهای مختلف سدیم نیتروپروسید و دور آبیاری تاثیر معنیداری بر ویژگیهای کمی شاخه گل بریده گلایول دارند - p< 0/01 - ، اما برهمکنش این دو تیمار فقط بر طول ساقه گل دهنده، طول سنبله گل و نسبت طول سنبله به ساقه گلدهنده دارای تاثیر معنیدار است و در تعداد گلچه و وزن تر و خشک ساقه و سنبله تاثیر معنیداری نداشته است.
نتایج به دست آمده از مقایسه میانگینها اختلاف آماری معنیداری بین تاثیر برهمکنش دور آبیاری و تیمار سدیم نیتروپروسید بر شاخصهای کیفی شاخه گل بریده نظیر محتوای کلروفیل، آب نسبی بافت، محتوای قند و نشاسته نشان داد.
کلمات کلیدی: رشد و نمو، سدیم نیتروپروسید، شاخص، گل بریدنی.
مقدمه
گلایول از جنس Gladiolus و تیره زنبق میباشد .اغلب گونه های گلایل بومی آفریقای جنوبی، ماداگاسکار و تعداد کمی بومی نواحی مدیترانهای و اروپا هستند. گلایول از جمله گلهای پیازی است که به عنوان گل شاخه بریده مورد استفاده قرار میگیرد، کشت و کار آن در ایران به دلیل وضعیت اقلیمی بسیار مناسب برای این گل و وجود بازارهای مناسب برای صادرات این گیاه روز به روز رو به افزایش می باشد. گل آذین آن سنبلهای است که در انتهای ساقه گل دهنده حاصل می شود - قاسمی قهساره و کافی، در دو مرحله آغاز گلدهی و مرحله چهار برگی و طویل شدن ساقه گل به تنش آبی حساس است و تنش آبی موجب کاهش کمیت و کیفیت شاخه بریده گل میشود، همچنین برای رشد مطلوب و قوی تر ریشه و کورم سطح بستر کشت گلایول باید از رطوبت نسبی مطلوب برخوردار باشد. میزان آبیاری مورد نیاز گلایل به طور قابل توجه به نوع خاک و شرایط آب و هوایی متداول منطقه بستگی دارد، در شرایط آب و هوای گرم دو بار در هفته آبیاری به منظور مرطوب نمودن منطقه ریشه لازم است.
نیتریک اکسید یک مولکول رادیکال آزاد است و از آنجا که در تنظیم فرآیندهای رشد و نمو نرمال، پاسخ به تنشهای زنده و غیره زنده و همسویی متقابل با فیتو هورمونها نقش دارد به عنوان یک سیگنال عمومی را در گیاه در نظر گرفته میشود . واکنشهای این مولکول به طور مستقیم یا غیره مستقیم مرتبط با واکنشهای پس از انتقال آن شامل: اتصال با حلقههای فلزی، گروههای تیول و اس- نیتروزیتول میباشد، همین طور با نیتروژن دار کردن تیروزین واکنشهای یاخته را در شرایط فیزیولوژیک و تنش تحت تاثیر قرار میدهد.
با توجه به اینکه گلایول در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت میشود و گیاهی حساس به تنش آبی است، پژوهش حاضر به منظور بررسی اثرهای دور آبیاری بر ویژگیهای کمی و کیفی گل گلایول رقم ویت پروسپریتی و نقش حفاظتی نیتریک اکساید بر این ویژگیها در شرایط مختلف آبیاری انجام شد.
مواد و روشها
این پژوهش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تیمار سدیم نیترو پروسید 150 M - ، 200 M ، - 250 M و تیمار شاهد روی گلایول در چهار دور آبیاری 2 - ، 4، 6 و - 8 روز با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی بخش علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در باجگاه با موقعیت جغرافیایی ارتفاع 1810 متر از سطح دریا، طول 52 32 و عرض 29 36 نیمکره شمالی با میانگین بیشینه دمایی 38 C و کمینه دمایی -9 C و میانگین بارندگی سالانه 400 میلی متر انجام شد. زمان شروع آزمایش یا کشت پداژهها در اوایل خرداد ماه بود و محلول پاشی سدیم نیترو پروسید در دو مرحله دو برگی و چهار برگی انجام شد. شاخصهای مورد ارزیابی شامل: طول ساقه گلدهنده، طول سنبله، تعداد گلچه در هر سنبله، وزن تر و خشک ساقه گلدهنده، وزن تر و خشک سنبله، کلروفیل برگ، میزان آب نسبی - RWC - ، میزان قند و نشاسته برگ و فعالیتهای آنزیمی است. واکاوی دادهها با نرم افزار SPSS-19 انجام شد و آزمون LSD جهت مقایسه میانگینها در سطح - 0.05 - مورد استفاد قرار گرفت.
نتایج و بحث
نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان میدهد که دور آبیاری و سدیم نیتروپروسید در سطح معنی داری - p< 0/01 - بر ویژگیهای کمی گل شاخه بریده گلایول تاثیر دارد، و برهمکنش این تیمارها تاثیر معنی داری بر طول ساقه گلدهنده، طول سنبله و نسبت طول سنبله گل به ساقه دارد هر چند که برهمکنش این تیمارها تاثیر معنی داری بر تعداد گلچه و وزن تر و خشک ساقه و سنبله گل ندارد - جدول . - 1 نتایج به دست امده در خصوص تاثیر نیتریک اکسید بر شاخصهای رشد و نموی گلایول با نتایج لاسپینا و همکاران - 2005 - مبنی بر تاثیر نیتریک اکسید بر بهبود رشد آفتابگردان در شرایط تنش عناصر سنگین همسوئی دارد.
نتایج تحلیل آماری دادهها نشان دهنده برهمکنش معنیدار تیمارهای دور آبیاری و سدیم نیتروپروسید بر ویژگیهای کیفی شاخه بریدنی گلایول میباشد - جدول . - 2 بنا بر این نتایج اختلاف آماری معنی داری بین تاثیر سدیم نیتروپروسید در شرایط مختلف آبیاری وجود دارد. بطوری که بیشترین محتوای کلروفیل برگ در تیمار 150 میکرومولای سدیم نیترو پروسید در دور آبیاری 4 روز بدست آمد، همچنین بین تاثیر سایر تیمارهای سدیم نیتروپروسید با دورهای آبیاری بر محتوای کلروفیل اختلاف آماری معنی داری وجود دارد - جدول . - 2 همچنین این نتایج برای شاخصهای محتوای آب نسبی بافت، قند و نشاسته شاخساره اختلاف معنی داری بین تاثیر تیمارهای مختلف سدیم نیتروپروسید در دورهای مختلف آبیاری نشان می-دهد. بطوری که تیمارهای 100 و 150 میکرومولار سدیم نیتروپروسید در دورهای آبیاری 2 و 4 روز بیشترین تاثیر را در
