بخشی از مقاله
چکیده
میخک یکی از رایجترین گلهای شاخه بریدنی در بسیاری از کشورها است. این گیاه در صنعت گلکاری اهمیت اقتصادی بالایی دارد. به کمک برخی از مواد میتوان ماندگاری گلهای بریدنی را افزایش داد. بر این اساس آزمایشی جهت افزایش عمر گلهای بریدنی با استفاده از تیمار هورمونی و عصاره گیاهی انجام گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با 10 تیمار - غلظتهای مختلف سالیسیلیک اسید، عصاره مرزه و شاهدانه - و چهار تکرار انجام گردید. فاکتور هایی نظیر میزان کلروفیل کل، وزن تازه نسبی، عمر گلجایی و جذب آب مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها اثر تیمارهای اعمال شده را در عمر گلجایی معنی دار نشان داد به طوری که بیشترین عمر گلجایی مربوط به عصاره مرزه 100ppm و سالیسیلیک اسید 150ppm به دست آمد. بنابراین به نظر میرسد استفاده از سالیسیلیک اسید و عصاره مرزه میتواند راه حل مناسبی در مسیر افزایش عمر گلجایی میخک مینیاتوری باشد.
کلمات کلیدی: عمر گلجایی، محلول نگهدارنده، عصاره مرزه، عصاره شاهدانه، سالیسیلیک اسید
مقدمه
میخک اصطلاحی است که برای گیاهان گروه Dianthus caryophyllus L. به کار میرود. این گیاه به عنوان گل زینتی در باغات و صنعت گلهای شاخه بریدنی استفاده می شود. در قرن نوزدهم کشت تجاری میخک به طور گسترده در فرانسه که شامل تولید در فضای آزاد و گلخانه بود، صورت گرفت. پس از انتقال ژرم پلاسمهای این گیاه به ایالات متحده آمریکا، به نژادی وپرورش میخک برای بازار گلهای شاخه بریدنی رونق یافت .[5] میخک یکی از مهمترین و پرفروشترین گلهای شاخه بریدنی جهان میباشد. این گل طول عمر کوتاهی دارد که این مساله تولید، فروش و صادرات پس از برداشت آن را تحت تاثیر قرار میدهد .[4] میخک به لحاظ جذابیت و درآمد خوبی که دارد، جایگاه مناسبی را در بین گلهای بریدنی پیدا کرده است. لذا ضروری است به تولید، حفظ کیفیت و افزایش ماندگاری آن توجه بیشتری داشت. توجه به این مسائل باعث افزایش خرید ودر نتیجه تولید و صادرات بیشتر این گل خواهد شد.
پیری یک عامل محدود کننده در بازاریابی اکثر گلها میباشد و تلاشهای قابل ملاحظهای صورت گرفته است که با استفاده از اعمال تیمارهای مختلف ماندگاری گلها را افزایش دهند [3]و.[8] طولانی بودن عمر گلجایی گلهای شاخه بریده در بازار پسندی آنها نقش به سزایی دارد. بنابراین تیمارهایی که باعث افزایش عمر گلجایی و حفظ کیفیت گلها میشوند از جایگاه ویژهای برخوردار هستند. استفاده از مواد نگهدارنده در محلول گلجایی یکی از روشهای متداول برای افزایش طول عمر گلها است .[14] اسانسها با توجه به دارا بودن غلظت بالای ترکیبات فنولی، دارای خاصیت ضد میکروبی میباشند .[1] از جمله این ترکیبات میتوان تیمول، کارواکرول و اورژنول را نام برد [9] و .[10] سولگی و همکاران - 2009 - اعلام نمودند که استفاده از اسانسهای آویشن باغی و شیرازی و همچنین مواد موثره آنها در محلول نگهدارنده گل شاخه بریدنی ژربرا - Grbera jamesonii - باعث افزایش عمر گلجایی آن شد .[12]
سالیسیلیک اسید به عنوان هورمون گیاهی باعث اثرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی متعدد در گیاهان میشود .[13] نتایج حاصل از استعمال پس از برداشت سالیسیلیک اسید برر روی گلایول - Galadiolus grandiflora cv. Wing,s sensation - ، بالاترین میزان وزن تر، آنزیم آنتی اکسیدانی، مقاومت غشا و در نتیجه تأخیر در پیری گلبرگ را نشان داد .[7] با توجه به اثرات مطلوب اسانس و عصارههای گیاهی به عنوان محلول طبیعی و سالیسیلیک اسید به عنوان هورمون تاثیر گذار در مسیر پیری، در این تحقیق بصورت مستقل برای افزایش عمر گلجایی گل بریدنی میخک استفاده گردید.
مواد و روشها
گل بریدنی میخک میناتوری رقم " Pretty Tessino " که در مرحله برداشت - مرحله رشدی، نحوه برداشت و نحوه انتقال به آزمایشگاه - در شرایط یکسان و مشابهی قرار داشتند، تهیه و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. جهت انجام آزمایش ابتدا شاخههای گل به ارتفاع یکسان - حدود 30 سانتیمتر - بریده شدند به این صورت که برای بریدن ساقه هر شاخه گل درون آب قرار گرفته و بریده شد تا از ایجاد حباب هوا در آوند های ساقه جلوگیری شود. زاویه برش گلها اریب بود و یک سوم از برگهای پایینی ساقه گل قطع گردیدند - برای قرار گیری راحت در شیشه تیمار و جلوگیری از پوسیدگی و تجمع عوامل بیماری زا - . پس از برش، شاخهها به صورت دائم در تیمارهای تعیین شده قرار گرفتند. اتاق محل قرار گرفتن گلها در طول آزمایش به طور دائم کنترل گردید. این شرایط شامل اندازه گیری دمای محل توسط دماسنج کمینه در تمام مدت شبانه روز، نور مناسب و رطوبت ثابت بود.
دمای اتاق کنترل در طول آزمایش 23 ±2 °C بود، نور اتاق 15 میکرو مول بر متر مربع بر ثانیه - نور لازم به وسیله لامپهای مهتابی که به مدت 12 ساعت در طول شبانه روز روشن بودند، تأمین شد - و رطوبت محیط که در حدود 75 درصد بود. صفات مورد اندازهگیری شامل عمر گلجایی، جذب آب، وزن تازه نسبی و کلروفیل کل بودند. این آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در 10 تیمار و 4 تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای مورد استفاده در این آزمایش شامل شاهد - آب مقطر - ، سالسیلیک اسید - SA - در سه سطح 50، 100 و 150 پیپیام، عصاره گیاهی شاهدانه در سه سطح 50 ، 100 و 150 پیپیام و عصاره گیاهی مرزه در سه سطح 75 ، 100 و 125 پیپیام میباشند. دادههای آزمایش با استفاده از نرم افزار SAS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و برای رسم نمودارها از نرم افزار اکسل استفاده شد. همچنین مقایسه میانگین صفات مورد بررسی با استفاده از آزمون LSD و در سطح احتمال 1 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصل ازتجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که تیمارهای اعمال شده روی گل شاخه بریدنی میخک در صفات وزن تازه نسبی، عمر گلجایی و جذب آب در سطح 1 درصد معنیدار شد. با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید از 50ppm به 150ppm در محلول نگهدارنده عمر گلجایی و جذب آب نیز افزایش یافت. در عصاره گیاهی شاهدانه با افزایش غلظت از 50ppm به 100ppm عمر گلجایی افزیش پیدا کرد اما با افزایش غلظت آن از 100ppm به 150ppm عمرگلجایی کاهش یافت. همچنین با افزایش غلظت عصاره گیاهی شاهدانه از 50ppm به 150ppm میزان جذب آب کاهش یافت. در عصاره گیاهی مرزه افزایش غلظت محلول نگهدارنده از 75ppm به 100ppm باعث کاهش عمر گلجایی شد اما با افزایش آن از 100ppm به 125ppm عمر گلجایی افزایش یافت. نتایج شکل 1 نشان داد بیشترین عمر گلجایی مربوط به تیمار عصاره گیاهی مرزه 125ppm با 13/65 روز بود و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد با 10/43 روز بود.
با توجه با اهمیت سالیسیلیک اسید در جذب و انتقال مواد، کاهش سرعت تنفس، کاهش میران اتیلن و تنظیم رشد گیاهی، نقش این ماده در افزایش کیفیت و افزایش عمر گل شاخه بریدنی میخک کاملا مشهود است. گیاهان میخک به میزان بالای باکتریها در محلول گلجایی حساس هستند و حضور باکتریها باعث انسداد آوندی و جلوگیری از جذب آب میشود که در نهایت کاهش وزن تر را به همراه دارد .[15]در این پژوهش نیز سالیسیلیک اسید اثرات سودمندی در افزایش کیفیت گلهای شاخه بریدنی از خود نشان داده است. سالیسیلیک اسید در کاهش عمل اتیلن نقش مهمی دارد. بنابراین میتوان از آن در محلول نگهدارنده به عنوان ماده ضدمیکروب استفاده نمود .[6]
کاپدوایل و همکاران - 2003 - اسید سالیسیلیک را با غلظت 7 میلی مولار در محلول نگهدارنده گل بریدنی رز به کار بردند که به شدت رشد میکروارگانیسمها را کاهش داد و به دنبال آن بسته شدن آوند چوبی کاهش، و جذب محلول نگهدارنده به طور قابل ملاحظهای افزایش یافت.این هورمون با افزایش مقاومت سیستمیک در مقابل پاتوژنها، عمر گلجایی گل را افزایش داده بود .[2] علاوه بر این اسانسها دارای خواص ضدمیکروبی میباشند که باعث کاهش میزان باکتری در محلول گلجایی و آوندها میشود. افزودن اسانس ها به محلول نگهدارنده و به دنبال آن افزایش عمر گلجایی ممکن است به دلیل تاثیر آنها در جلوگیری از انسداد آوندی باشد.
