بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی اثر یونیکونازول و کودهای زیستی، تحت شرایط محدودیت آبی روی برخی از صفات مورفولوژی گیاه گندم، در سال زراعی 1394 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق ارذبیلی صورت گرفت. نتایج به دست امده از این پژوهش نشان می دهد ، مصرف میکوریز تحت تنش خشکی ، بیشترین عملکرد را در صفات مورد بررسی ایجاد کرده است. همچنین استفاده از ماده ی تنظیم کننده یونیکوناول باعث ایجاد بیشترین اثر بخشی روی صفت طول ریشه گیاه گندم گشته است.
مقدمه
در هر اکوسیستم، هر گونه شرایط محیطی که موجب کاهش تولید به حدی کمتر از مقدار پتانسیل ژنتیکی گردد، میتواند تنش در نظر گرفته شود از نقطه نظر کشاورزی، خشکی عبارت از ناکافی بودن آب قابل دسترس برای گیاه از طریق کاهش نزولات، ظرفیت ذخیرهی رطوبت خاک، مقدار و پراکندگی آن طی دورهی رشد گیاهان زراعی است که موجب محدود شدن پتانسیل عملکرد گیاه زراعی میشود
سونگ - 2005 - گزارش نمود در اثر تلقیح قارچ میکوریز در شرایط تنش خشکی، ریزوسفر خاک بهبود یافته و در اثر توسعه سیستم ریشهای و بهبود جذب آب و عناصر غذایی، سیستم دفاعی گیاه میزبان، تقویت شده و خطر اکسیداسیون کاهش مییابد. بنابراین قارچ های میکوریزی اربسکولار با تشکیل رابطه ی همزیستی با ریشه گیاهان قادر می باشند که فسفر وآب را از خاک جذب نموده و ان را در اختیار گیاه قرار دهند .
این امر سبب کاهش مصرف کود های فسفره در مزارع گردیده و بازده مصرف اب ، در شرایط تنش خشکی بهبود می یابد بدون ان که عملکرد کمی و کیفی گیاه کاهش پیدا کند که امری مهم در جهت حفظ خاک و استفاده بهینه از اب می باشد.. باکتری های ریزوسفری محرک رشد همچنین می توانند از طریق توسعه سیستم ریشه ای گیاه ، افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی ، بهبود ساختمان خاک و افزایش ظرفیت نگهداری آب ، کاهش جذب سدیم و افزایش بیان ژن های مسئول ایجاد مقاومت در مقابل تنش های شوری و خشکی باعث افزایش تحمل گیاه به تنش های محیطی شوند. برخی از باکتری های محرک رشد گیاه میزان بیان ژن های مسئول مقاومت در تنش خشکی را تا 52 برابر افزایش داده و مسیر های دفاعی گیاه را در مقابل تنش های زنده و غیر زنده فعال می کنند
باکتری های ریزوسفری محرک رشد گیاه با تولید هورمون های گیاهی مانند اکسین و تولید -ACC دآمیناز، باعث افزایش وزن توده ریشه ها، افزایش رشد طولی و انشعابات فرعی و افزایش تولید تارهای کشنده شده و در نتیجه افزایش سطح سیستم ریشه ای و جذب آب و عناصر غذایی می شوند
یونیکونازول از تنظیم کننده های رشد است از طریق ممانعت از اکسیداسیون های متابولیکی کربن 19 گروه متیل کائورن در بیوسنتز جیبرلین اختلال ایجاد میکند
کاربرد یونیکونازول باعث کاهش فعالیت نیترات، سرعت فتوسنتز و افزایش محتوای پروتئین محلول می شود
گندم گیاهی است که به مقدار زیاد و در مساحت وسیعی از زمین های کشاورزی دنیا و حتی در نواحی خشک کشت گردیده و محصول کافی تولید می کند. اهمیت اقتصادی گندم چه از نظر تولید و چه از نظر تغذیه در دنیا بیش از سایر محصولات کشاورزی می باشد حتی در مناطقی که به علت متغیر بودن شرایط اقلیمی و یا خشکی محیط، امکان تولید گیاهی نباشد، می توان گندم تولید کرد . گرچه از سایر غلات نیز می توان نان تهیه کرد، ولی تا به امروز هیچ بذری در تهیه نان جهت تغذیه انسان نتوانسته با گندم رقابت کند.
در این راستا به دلیل اهمیت یونیکونازول و کود های زیستی در بهبود عملکرد کمی و کیفی گندم در شرایط محدودیت آبی و کمی بررسی های انجام شده در خصوص برهم کنش توام این عوامل، موجب گردید تا اثر توام این عوامل بر عملکرد و برخی خصوصیات اگروفیزیولوژیک گندم در شرایط محدودیت آبی مورد بررسی قرار گیرد
مواد و روش ها
آزمایش در سال زراعی 1394، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی بر روی گندم به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3تکرار اجرا گردید . تیمار ها شامل محلول پاشی با یونیکونازول در 2 سطح - عدم محلول پاشی و محلول پاشی 0,1 گرم در لیتر - ، تلقیح بذر در 2سطح - عدم تلقیح ، تلقیح با باکتری ازوتوباکتر و سودوموناس - و آبیاری در3 سطح - آبیاری کامل ، آبیاری تا 50 درصد چکمه زنی و آبیاری تا 50 درصد خوشه دهی - بودند .
برای تلقیح بذر ها با باکتری های مورد نظر ، میزان هفت گرم مایه تلقیح که هر گرم آن حاوی 107 عدد باکتری زنده و فعال بود ، استفاده شد . از محلول صمغ عربی به نسبت 10 درصد وزنی حجمی برای چسبندگی بهتر باکتری ها به بذر استفاده گردید . تمام بذرها به مدت 4 ساعت درون مایه تلقیح مورد نظر ، در شرایط تاریکی قرار گرفتند . سپس در گلدان های مربوطه کشت شدند .
محلول پاشی در دو مرحله از دوره ی رویشی - مرحله 5 برگی و مرحله ی قبل ظهور سنبله - انجام گرفت . به منظور تعیین ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن کاه و کلش تعداد 6 بوته در زمان رسیدگی از بوته های موجود در هر گلدان از سطح خاک کف بر شدند و با ترازویی با دقت 0,001 گرم توزین شدند و میانگین داده های حاصل به عنوان ارزش آن صفت در جدول تجزیه واریانس مورد استفاده قرار گرفت.
نتیجه و بحث
وزن برگ
بر اساس جدول تجزیه واریانس - جدول شماره - 1 اثرات اصلی ابیاری و کودهای زیستی در سطح احتمال یک درصد و اثر متقابل ابیاری و کودهای زیستی در سطح احتمال پنج درصد معنی دار شده است. بر اساس جدول مقایسه میانگین - جدول شماره - 2 اثر میکوریز و ابیاری تا 50درصد چکمه زنی با میانگین - 43/933 - بیشترین و اثر تلقیح با باکتری و ابیاری تا 50درصد چکمه زنی با میانگین - - 0/23327 کمترین اثر را روی این صفت داشته است.
وزن ساقه
بر اساس جدول تجزیه واریانس - جدول شماره - 1 اثر ات اصلی ابیاری و کودهای زیستی و اثر متقابل ابیاری و کودهای زیستی در سطح احتمال یک درصد معنی دار شده است. بر اساس جدول مقایسه میانگین - جدول شماره - 2 اثر میکوریز و ابیاری تا 50 درصد چکمه زنی با میانگین - 0/31981 - بیشترین اثر و ابیاری تا 50 درصد چکمه زنی با میانگین - - 0/23327 کمترین اثر را روی این صفت داشته است.
طول ریشه
بر اساس جدول تجزیه واریانس - جدول شماره - 1 اثرات اصلی ابیاری در سطح احتمال یک درصد، کودهای زیستی و یونیکونازول در سطح احتمال پنج درصد و اثر متقابل ابیاری و کودهای زیستی در سطح احتمال یک درصد معنی دار شده است. بر اساس جدول مقایسه میانگین - جدول شماره ی - 2 اثر مصرف میکوریز و ابیاری تا 50 درصد چکمه زنی با میانگین - - 0/69252بیشترین اثر و ابیاری تا 50 درصد چکمه زنی با میانگین - - 0/45672کمترین اثر را روی این صفت داشته است.
نتایج به دست امده درمورد صفت های اندازه گیری شده با نتایج رجایی و همکاران، - 1386 - مطابقت داردبر اساس جدول شماره 3 مصرف یونیکونازول با میانگین - - 37/3542 بیشترین اثر را روی صفت طول ریشه داشته است. این نتیجه با یافته های - ژو و یه، - 1996 و - لئول و ژو، - 1998 مطابقت داشته است.
نتیجه گیری
بر اساس پژوهش انجام شده بیشترین عملکرد در مصرف میکوریز تحت تنش ابی در مرحله 50 درصد چکمه زنی بوده است. همچنین مصرف یونیکونازول باعث ایجاد بیشترین عملکرد روی صفت طول ریشه بوده است.
