بخشی از مقاله
چکیده
نماز در اسلام از جایگاه ویژهوبرجسته اي برخوردار است انسان در حال نماز در محضر خدا و به یاد خداست و همین حالت او را از ارتکاب گناهان باز داشته و مانع تباهی انسان میشود لاین فریضه بهترین نوع اظهار بندگی و عبادتی است که خداوند جهت هدایت و تسکین روان انسان مقرر فرموده است. این جایگاه ویژه ما را با این سوال روبرو می سازد که ابعاد روانشناختی و تربیتی نماز در زندگی انسان امروزي چیست؟
در پاسخ به این سوال با ابعاد متفاوتی روبرو می باشیم. مطالعه برخی ابعاد روانشناختی و تربیتی نماز نشان می دهد کهفنماز بر سلامت روانی،ثبات شخصیت،کاهش اضطراب و شادابی جسم و روان انسان نمازگزارتاثیر قابل انکار ي دارد. نمازگزار با برپائی نماز ، نیرویی معنوي به دست می آورد که حس صفاي روحی و آرامش قلبی، امنیت روانی وسلامت روانی را در او ایجاد می کند
درنماز پذیرش یک دین و یک مسیر و تسلیم مطلق در مقابل معبود یا همان صراط مستقیم در انسان ثبات شخصیت ایجاد می کند .نماز میتواند در برابر مسایل و مشکلات روحی و روانی انسان را محافظت و اورا در مقابل هر عاملی که قصد مضطرب ساختن او را داشته باشد ایمن نماید . نماز در شادابی روح و جسم انسان نمازگزار تاثیر زیادي دارد.
مقدمه
ریشه واژه نماز درفارسی از لفظ پهلوي" نماك" گرفته شده وآن هم به نوبه خود از ریشه باستانی"نِم" ؛ به معنی" خم شدن وتعظیم کردن" مأخوذ است که به تدریج بر معنی"صلاه" یعنی عبادت ویژه مامسلمانان اطلاق گردیده است
نماز لفظ و واژهاي است که در متون دینی ما داراي معانی متعددي است که یکی از آن معانی، همین عمل مخصوصی است که به نام نماز در دین اسلام تشریح شده است. نماز یکی از جنبه هاي بنیادي زندگی مذهبی انسانهاست
در آیه 41 سوره الحج :آمده است که" یاران خدا کسانی هستند که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم ، نماز را بر پا می دارند و زکات را ادا می کنند و امر به معروف و نهی از منکر می نمایند و پایان همه امور از آن خداست" . نماز از این نظربهترین نوع اظهار بندگی و عبادتی است که خداوند متعال جهت هدایت و تسکین روان آدمی و اتصال وي به معبود مقررفرموده است. آنچه که به این فریضه مهم الهی ارزش و بها می بخشد حضور قلب، خضوع و خشوع است. برخی نویسندگان، خضوع و خشوع را داراي معنی واحدي دانسته ودر قرآن کریم نیز خشوع به معنی تذلل و تواضع درونی و بیرونی استعمال شده است
نمازعلاوه برصورت ظاهري، یک مفهوم باطنی هم دارد که با رعایت آن این فریضه روح ملکوتی پیدا کرده و شخص نمازگزار را در جایگاه رفیعی قرارداده و او را جزو اهل معرفت قرار می دهد. نماز در اسلام از جایگاه ویژهاي برخوردار است به صورتی که هیچ عملی از اعمال دینی و افعال عبادي و سایر فرایض با آن قابل مقایسه نمیباشد. این جایگاه ویژه نماز در رشته روانشناسی و علوم تربیتی ما را با این سوال روبرو می سازد که ابعاد روانشناختی و تربیتی نماز در زندگی انسان امروزي چیست و چه ویزگیهایی بر آن مترتب است؟ در پاسخ به این سوال پس از بررسی فلسفه نماز به بعضی ابعاد تربیتی آن در زندگی انسان مسلمان امروزي اشاره خواهد شد .
-1 فلسفه نماز
تمام موجودات جهان از جمله انسان از هر جهت به خداوند نیاز دارند و خداوند متعال نیز پاسخ این نیاز را داده است
آیه 34سوره ابراهیم ، آیه 29سوره الرحمن و آیه15سوره فاطر این موارد را تائید می کنند.
یکی از راههاي ارتباط انسان با معبود خویش ، نماز است. در یک مفهوم ساده روح و اساس و فلسفه نماز یاد خدا و "ذکر االله "است. انسان در حال نماز در محضر خدا و به یاد خداست و همین حالت او را از معاصی باز داشته و از همه تباهیها و تاریکیها او را مانع میشود.
انسان در زندگی خود خواه ناخواه با اضطراب و نگرانیهایی نسبت به مسائل مادي و معنوي روبهرو است. یاد و ذکر خدا می تواند موجب کاهش نگرانی ها شده و مایه آرامش دلها شود. فلسفه و حکمت نماز در واقع آشنایی با اسرار و رموزي است که در این عمل نهفته است. ما می دانیم که خداوند متعال هرگز هیچ دستوري را بدون حکمت و علت بر بندهاش واجب نمیسازد.
لذا می توان از این منظر، نماز را وسیله ي پاك کردن انسان از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی دانست. امام رضا - ع - در این باره میفرمایند: "نماز اقرار به ربوبیت پروردگار است و مبارزه با شرك و بتپرستی و ایستادن در پیشگاه خداوند و در نهایت خضوع و تواضع و اعتراف به گناهان و تقاضاي عفو از گناهان گذشته است
