بخشی از مقاله
چکیده
چسبندگی هزینه یکی از تئوری های جدید حسابداری مدیریت است که به میزان فروش و هزینه ها بستگی دارد و نیاز است که مدیران با آگاهی از این تئوری به افزایش سود خود با جلوگیری از افزایش نابجای هزینه ها بپردازند. زمانی که بنا به تقاضای بازار و جامعه و همچنین شرایط اقتصادی حاکم، مدیر تصمیم به افزایش فروش می گیرد، به طبع از آن هزینه ها نیز افزایش می یابند زیرا افزایش فروش مستلزم افزایش هزینه هاست .تئوری های سنتی رفتار هزینه، بیان می دارد که تغییرات هزینه تنها به میزان تغییرات در سطح فعالیت وابسته است و این تغییرات بصورت متقارن صورت می گیرد در صورتی که تئوری چسبندگی هزینه ها موضوع فوق را به چالش کشیده و عنوان می کند میزان کاهش هزینه ها به هنگام کاهش فعالیت کمتر از میزان افزایش هزینه ها بر اثر افزایش فعالیت است. از آن جایی که مهم ترین اهداف هر واحد تجاری افزایش سودآوری، رشد، حداقل کردن بهای تمام شده و قیمت گذاری محصولات می باشد، تحقیق حاضر به بررسی اثر چسبندگی هزینه ها بر سودآوری هزینه های 180 شرکت فعال پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1389-1393 می پردازد. در این پژوهش از مدل های رگرسیون با بکارگیری دادههای ترکیبی برای آزمون فرضیه ها استفاده شده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که چسبندگی هزینه ها اثر منفی و معناداری بر سود آوری شرکت ها دارد.
مقدمه
هدف نهایی هر واحد تجاری، حداکثر کردن سود و به دنبال آن، افزایش حقوق صاحبان سهام است. سعی مدیریت هر واحد انتفاعی، کسب بیشترین سود و کارایی با استفاده از کمترین منابع است و از ساده ترین روش های کاهش مصرف منابع، کنترل هزینه ها است. اما این امر، مستلزم آگاهی کامل از چگونگی رفتار هزینه ها و عوامل تأثیرگذار بر رفتار هزینه ها است. از مواردی که باید در تجزیه و تحلیل رفتار هزینه ها مورد توجه قرار داد، پدیده چسبندگی هزینه است. از سویی دیگر، سود تابع خطی از فروش است و تغییرات فروش تنها از طریق حاشیه سود، سود را تحت تاثیر قرار می دهد. افزون بر این، تحقیقات چسبندگی هزینه Anderson et al., 2003 - ؛ Weiss, 2010؛ Banker et al., و Kama & Weiss, - 2013 نتایج مهمی از عدم تقارن در رفتار هزینه ارائه می دهند که این رفتار چسبنده هزینه دلالت بر یک رابطه نامتقارن میان فروش و سود است.چسبندگی هزینه نشان می دهد که برای هر سطح فروش در دوره جاری، سطح هزینه ها، وابسته به جهت تغییرات فروش نسبت به دوره قبل است. تفاوت میان هزینه افزایش و کاهش فروش نشان دهنده حفظ منابع استفاده نشده توسط مدیریت است. بنابراین، هنگامی که سطح فروش تحقق یافته نسبت به دوره قبل کاهش می یابد، مدیران برای کاهش هزینه های تعدیل - تحصیل و آماده سازی دوباره ی منابع در آینده و از دست دادن فرصت های توسعه فروش در آینده - ،
منابع استفاده نشده را حفظ می کنند. در نتیجه، در زمان کاهش فروش، هزینه ها نشان دهنده ی منابع مورد نیاز نسبت به سطح فروش جاری به اضافه ی منابع استفاده نشده است. در مقابل، زمانی که سطح فروش افزایش می یابد مدیران جهت پاسخگویی به افزایش تقاضا منابع استفاده شده را افزایش می دهند. در نتیجه، مدیران به سبب این که هزینه تنها منعکس کننده منابع مورد نیاز است منابع غیر ضروری بدست نمی آورند. بنابراین، سطح هزینه ها زمانی که فروش کاهش می یابد - نسبت به زمانی که به همان مقدار افزایش می یابد - افزایش می یابد که سبب کاهش سطح سود می شود - تغییرات چسبندگی سود. - 1 با این توضیح، پژوهش حاضر به دنبال بررسی اثر چسبندگی هزینه ها بر سودآوری شرکت ها می باشد.
پیشینه تحقیق
Weiss - 2010 - در پژوهشی به بررسی تاثیر رفتار نامتقارن هزینه ها بر پیش بینی سود توسط تحلیل گران در بازه زمانی 1986 تا 2005 و با استفاده از 44931 مشاهده سال - شرکت در بورس اوراق بهادار آمریکا پرداختند. نتایج نشان می هد در شرکت هایی که هزینه های چسبنده تری دارند، دقت پیش بینی سود توسط تحلیل گران کمتر است و چسبندگی هزینه ها بر اولویت های پوششی تحلیل گران تاثیر می گذارد و سرمایه گذاران در ارزیابی ارزش شرکت چسبندگی هزینه ها را لحاظ می کنند. - Warganegara & Tamara - 2014 در پژوهشی به بررسی اثر چسبندگی هزینه ها بر سودآوری شرکت ها در بازه زمانی 2007 تا 2011 و با استفاده از داده های 154 شرکت در بورس اندونزی پرداختند. نتایج نشان می دهد که چسبندگی هزینه ها در بین شرکت های حاضر در بورس اندونزی وجود دارد. آن ها همچنین دریافتند که هر چقدر هزینه های عملیاتی چسبندگی کمتری داشته باشند، شرکت ها سود آوری آتی کمتری خواهند داشت. - Xue & Hong - 2015 در پژوهشی به بررسی ارتباط بین مدیریت سود، حاکمیت شرکتی و چسبندگی هزینه ها در بازه زمانی 2003 تا 2010 و با استفاده از 14568 مشاهده سال - شرکت در بورس اوراق بهادار آمریکا پرداختند. نتایج تجربی نشان می دهد که حامیت شرکتی خوب می تواند سبب کاهش بیشتر چسبندگی هزینه ها شود، هرچند این ارتباط به قدرت و استحکام ارتباط بین مدیریت سود و چسبندگی هزینه ها نیست.بهارمقدم و کاووسی - 1392 - در پژوهشی به بررسی عدم تقارن زمانی سود ناشی از محافظه کاری و چسبندگی هزینه ها پرداختند. این تحقیق بر مبنای 580 مشاهده از شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس اوراق بهادار تهران برای یک دوره 10 ساله از 1380 تا 1389 انجام شده است. بر اساس نتایج این تحقیق، هر دو پدیده محافظه کاری و چسبندگی هزینه ها، به طور همزمان وجود دارد. همچنین اگر هنگام برآورد محافظه کاری مشروط، اثر چسبندگی هزینه ها نادیده گرفته شود،
میزان محافظه کاری اندازه گیری شده بیش از مقدار واقعی آن برآورد خواهد شد.سجادی و همکاران - 1393 - در پژوهشی به بررسی تاثیر چسبندگی هزینه بر تقارن زمانی سود با تاکید بر ارتباط میان چسبندگی هزینه و محافظه کاری شرطی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور، سه فرضیه برای بررسی این موضوع تدوین و داده های مربوط به 120 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی بین سال های 1383 تا 1390 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد چسبندگی رفتار هزینه ها بر عدم تقارن ارتباط میان سود و بازده، تاثیرگذار بوده و باعث عدم تقارن زمانی شناسایی سود می شود. افزون بر این، نتایج نشان داد در شرکت های دارای چسبندگی هزینه ها، سود اخبار منفی را با سرعت بیشتری منعکس می کند. همچنین، شرکت های با چسبندگی هزینه نسبت به دیگر شرکت ها دارای محافظه کاری شرطی بیشتری هستند.اسماعیل زاده و مهرنوش - 1393 - در پژوهشی به بررسی رابطه چسبندگی هزینه ها با کیفیت سود و خطای پیش بینی بر اساس اطلاعات 84 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، برای یک دوره 6 ساله از سال 1384 تا 1390 پرداختند. نتایج نشان می دهد در ازای افزایش در چسبندگی هزینه های اداری، عمومی و فروش، هزینه های کل و بهای تمام شده کالای فروش رفته دقت پیش بینی سود و کیفیت سود کاهش می یابد. حقیقت و مرتضوی - 1393 - در پژوهشی به بررسی تاثیر رفتار های هزینه های عملیاتی بر سودآوری آتی در بازه زمانی 1380 تا 1389 و با استفاده از داده های 137 شرکت حاضر در بورس اوراق بهادار پرداختند. نتایج نشان می دهد در دوره افزایش فروش، سودهای آینده با تغیرات نسبت هزینه های عملیاتی رابطه منفی دارد. اما بر خلاف تفسیر سنتی در دوره کاهش فروش، افزایش نسبت هزینه های عملیاتی موجب افزایش سود عملیاتی آینده می شود و هرچه نسبت هزینه های عملیاتی به فروش بزرگتر باشد، ارتباط مثبت بین نسبت هزینه های عملیاتی و سودعملیاتی آینده در دوره های کاهش فروش قوی تر می شود. همچنین، با حذف اثر هزینه، افزایش نسبت هزینه های عملیاتی هم در دوره های افزایش فروش و کاهش فروش، موجب افزایش سود عملیاتی آینده می شود.
فرضیه
چسبندگی هزینه ها اثر معناداری بر سود آوری شرکت دارد.
روش تحقیق
این پژوهش از احاظ شیوه جمع آوری داده ها، پژوهشی توصیفی بوده و روش پژوهش از نوع پس رویدادی است و چون می تواند در فرآیند استفاده از اطلاعات کاربرد داشته باشد، لذا نوع پژوهش کاربردی است.
جامعه و نمونه آماری
برای انجام این پژوهش، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند و نمونه آماری از میان این شرکت ها استخراج گردید. نمونه شامل تمام شرکت هایی است که همه شرایط زیر را دارا باشند: - 1 - پایان سال مالی آن ها 29 اسفند ماه باشد؛ - 2 - جزو شرکت های مالی - مثل بانک ها، موسسات بیمه - و شرکت های سرمایه گذاری نباشند؛ - 3 - در طی دوره مورد بررسی - 1393-1389 - تغییر سال مالی نداشته باشند؛ - 4 - اطلاعات مالی آن ها قابل دسترس باشد. با اعمال تمام شرط های فوق، حجم نمونه بالغ بر180 شرکت گردید. از آنجا که برخی از متغیرها بر اساس تغییرات محاسبه میشوند، سال های ابتدا و انتهای دوره زمانی از پژوهش حذف می شود و داد ه ها در مجموع 900 سال-شرکت می گردد. اطلاعات و داده های خام مورد نیاز برای انجام این پژوهش از بانک داده های ره آورد نوین جمع آوری گردید.
