بخشی از مقاله
چکیده
موضوع پژوهش تاثیر سرمایه فکری بر هزینه حقوق صاحبان سهام شرکتها - با تاکید بر نوع صنعت - میباشد. جامعه آماری این پژوهش شامل شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در صنایع سیمان آهک گچ، مواد دارویی، خودرو و قطعات، کاشی و سرامیک، شیمیایی 98 - شرکت فعال در طی 6 سال - بوده و قلمرو زمانی پژوهش شامل یک دوره شش ساله بر اساس صورتهای مالی سالهای 1387 الی 1392 شرکتهای مورد مطالعه است.
این پژوهش شامل یک فرضیه اصلی می باشد که به سه فرضیه فرعی تفکیک می باشد که جهت آزمون فرضیات از آزمون رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شده است. با توجه به نتایج آزمون فرضیات پژوهش، ضریب کارایی سرمایه فکری و اجزاء آن - کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری و کارایی سرمایه فیزیکی - بر هزینه حقوق صاحبان سهام شرکتها تاثیر مثبت معنی داری دارد بطور کلی میتوان تغییرات هزینه حقوق صاحبان سهام شرکتها را با کارایی سرمایه فکری توضیح داد لذا واحدهای تجاری جهت تاثیر گذاری بر قیمت سهام - ارزش بازار سهام - میتوانند با استفاده بهینه از تمام منابع به اهداف کوتاه مدت و بلندمدت واحدهای تجاری نایل گشته و همچنین منجر به ایجاد ارزش نمایند.
بطور کلی واحدهای تجاری جهت افزایش ارزش خود می توانند بر سرمایه فکری خود تمرکز نمایند چنانچه کارایی سرمایه فکری مطلوب باشد ارزش آن واحد تجاری نیز از دیدگاه سهامداران و سرمایه گذاران بیشتر خواهد شد لذا بر روی قیمت سهام نیز تاثیر خواهد گذاشت.
مقدمه و بیان مسأله
با وقوع انقلاب فناوری اطلاعات ، جامعه اطلاعاتی و شبکه ای و نیز پیشرفت سریع فناوری برتر، از دهه 1990، الگوی رشد اقتصاد جهانی تغییر اساسی کرده است. دراقتصاد جهانی امروز دانش به عنوان مهمترین سرمایه، جایگزین سرمایه ها ی مالی و فیزیکی شده است.
محیط کسب وکار مبتنی بر دانش، نیازمند رویکردی است که دارائیهای ناملموس جدید سازمانی مثل دانش و شایستگی های منابع انسانی، نوآوری، روابط با مشتری، فرهنگ سازمانی، نظام ها، ساختار سازمانی وغیره را دربر می گیرد. دراین میان ، نظریه سرمایه فکری توجه روزافزون محققان دانشگاهی و دست اندرکاران سازمانی رابه خود جلب کرده است. از طرف دیگر، یکی از قابلیت های مهم سازمانی که می تواند به سازمان ها در خلق مزیت و تسهیم دانش کمک نماید و در آنها قابلیت مقایسه با سازمان های دیگر ایجاد کند، سرمایه اجتماعی است.
توسعه فن آوری های اطلاعاتی و شبکه های ارتباطی سهم به کارگیری دانش و اطلاعات در سطح جهانی را به میزان زیادی افزایش داده است. در فضای کسب و کار پیچیده و پرتحول کنونی، ادامه حیات سازمانها منوط به معرفی محصولات جدید، خلق نوآوری و ارائه فرآیندهای ارزش افزا بر مبنای دانش نوین می باشد. بانکها نیز از جمله قدیمیترین، فعالترین و گسترده ترین واسطه های مالی هستند که نقش غیرقابل انکاری در جمع آوری و توزیع مطلوب منابع مالی و همچنین خلق ارزش برعهده دارند. در اقتصاد دانش محور، از سرمایه فکری1 به منظور ایجاد و افزایش ارزش سازمانی استفاده می شود و موفقیت هر سازمان به توانایی مدیریت این منابع کمیاب و با ارزش بستگی دارد
در اقتصاد امروز که مبتنی بر دانایی است، انسان ها بزرگترین دارایی سازمانها محسوب میشوند. شرکتها بخش زیادی از منابع خود را صرف سرمایه گذاری در سرمایه فکری می کنند - رحمانی و عارف منش،. - 1391 سرمایه فکری اصطلاحی است که به داراییهای ناملموس جمعی نسبت داده شده
سوی دیگر، دنیای امروز اقتصاد سنتی را پشت سر گذاشته و وارد اقتصاد مبتنی بر دانش شده است. اقتصاد مبتنی بر دانش، اقتصادی است که در آن تولید و بهره برداری از دانش، نقش اصلی را در فرایند ایجاد ثروت ایفا مینماید
یکی از ویژگی های ممتاز اقتصاد مبتنی بر دانش، جریان هنگفت سرمایه گذاری درسرمایه انسانی و تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات است. اقتصاد دانش جدید به گونه بالقوه منابع نامحدودی ارائه میکند، زیرا ظرفیت انسانی برای ایجاد دانش نامحدود است. دارایی های نامشهود و سرمایه فکری3سریعاً مکمل دارایی های فیزیکی میشوند. سرمایه فکری یعنی کل موجودی سرمایه یا حق مالکانه مبتنی بر دانش که شرکت مالک آن است
به بیان دیگر، منظور از سرمایه فکری، توسعه و بکار گیری منابع دانش در شرکت ها است. به طور کلی در اقتصاد دانش محور، از سرمایه فکری به منظور ایجاد ارزش برای سازمان استفاده میشود و در دنیای امروز، موفقیت هر سازمان به توانایی مدیریت این دارایی ها بستگی دارد. از این رو، در هزاره سوم میلادی که در آن سرمایه فکری نه مالی، زیر بنای اصلی برای پویایی و موفقیت آتی شرکت در اقتصاد دانش است
.هزینه حقوق صاحبان سهام در شرکتها به عنوان هزینه تامین از سوی گروههای متفاوت است که برای انجام فعالیتهای اقتصادی مورد نظر شرکتها استفاده میشود. یکی از این گروهها صاحبان سهام عادی شرکت هستند که هزینه منابع مالی تامین شده از سوی این گروه به عنوان هزینه حقوق صاحبان سهام در نظر گرفته میشود. هزینه حقوق صاحبان سهام تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله اندازه شرکت، میزان و نوع بدهی، نوع صنعت قرار دارد. با توجه به این که صاحبان سهام به طور معمول و منطقی به دنبال کسب منابعی با کمترین هزینه هستند لذآ یکی از عواملی که میتواند بر آن تاثیرگذار باشد سرمایه فکری است.
به عبارت دیگر، هزینه حقوق صاحبان سهام به طور اخص از مباحث اساسی است که به دلیل کاربردهای وسیع آن در ادبیات مالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین تعیین هزینه حقوق صاحبان سهام به عنوان اجزای هزینه سرمایه ضرورتی انکار ناپذیر است و به همین دلیل عوامل اثر گذار بر آن مانند سرمایه فکری همواره یکی از چالشهای مهم در ادبیات مالی میج باشد
با توجه به اهمیت سرمایه فکری در سازمانها و شرکتها، هدف این پژوهش بررسی تاثیر سرمایه فکری بر هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت میباشد که در این راستا به دنبال پاسخگویی به این پرسش میباشیم که؛ با در نظر گرفتن نوع صنعت سرمایه فکری چه تاثیری بر هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت دارد؟
اهداف علمی پژوهش:
هدف اصلی: تعیین تاثیر ضریب کارایی سرمایه فکری بر هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت.
فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی: ضریب کارایی سرمایه فکری بر هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی:1 ضریبکارایی سرمایه فیزیکی برهزینه حقوق صاحبانسهامشرکت تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی:2 ضریب کارایی سرمایه انسانی بر هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی:3 ضریب کارایی سرمایه ساختاری بر هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت تاثیر معناداری دارد.
روش پژوهش
این پژوهش از نوع تجربی در حوزه پژوهشهای توصیفی، رگرسیونی حسابداری و مبتنی بر اطلاعات واقعی صورتهای مالی شرکت هاست. از سویی دیگر این پژوهش از لحاظ روش، علی پس از وقوع است. انجام این پژوهش در چارچوب استدلالات قیاسی- استقرایی انجام پذیرفته است. همچنین در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانهای استفاده میشود.
عاریف و چارچوب نظری
سرمایه فکری:
سازمان ها دارای سه نوع سرمایه مالی، سرمایه فیزیکی و سرمایه فکری هستند. سرمایه مالی، خالص داراییها یا حقوق صاحبان سرمایه تلقی میشود. از سویی، سرمایه فیزیکی به معنای ظرفیت تولیدی یا ارائه ی خدمات سازمان است و اما سرمایه فکری، زاده عرصه علم و دانش است.سرمایه فکری یک دارایی نامشهود است که از طریق به کارگیری داراییهای مرتبط با منابع انسانی، عملکرد سازمانی و روابط خارج از سازمان به دست آمده است. همه این ویژگی ها به ایجاد ارزش میشود چرا که سرمایه فکری یک پدیده کاملاٌ داخلی است و قابلیت خرید و فروش ندارد
