بخشی از مقاله
چکیده
سبک زندگی خانوادگی حضرت علی - ع - به عنوان یک نمونه انسان کامل معنوی دربردارنده نکتههای ارزشمند و پایداری است که میتوان از آن ها برای الگوبرداری استفاده کرد. نهجالبلاغه به عنوان سندی که در آن نامهها، سخنان و خطبه های آن حضرت گردآوری شده چراغی روشنایی بخش است. با استفاده از روش پژوهش کیفی تحلیل محتوا و کدگذاری مضامین 79 نامه موجود در نهج البلاغه، میتوان آنها را بر اساس مخاطب به مردم، عمال ویاران حضرت، معاویه، خائنان و عمال معاویه و خانواده حضرت تقسیم کرد.
با تحلیل نامههای 47،31،24 که خطاب به خانواده حضرت علی - ع - نگارش شده است مشخص شد که پدر به عنوان انتقالدهنده تجارب کسبکرده در طول عمر خویش نقش بسیار پررنگی در آموزش به فرزند نوجوان و جوان خود دارد. این آموزش ها را میتوان درزمینههای معنویت با نگاه به خدا و خود، هشدارها و انذارها، زندگی فردی، روابط بین فردی و روش عشقورزیدن به فرزند دسته بندی کرد. از تحلیل محتوای این نامهها بیشترین نکتهها بهترتیب در زمینهی آموزش و پرورش، آموزش معنوی، هشدار و انذار و عشقورزیدن به فرزند در غالب وصیت و نصیحت به دست آمد. نتیجه تحلیل محتوا نشان داد نقش پدر در خانواده، در مورد آموزش سبک زندگی و معنویتگرایی فرزندان کلیدی و حایز اهمیت است.
مقدمه
معنای زندگی از مهم ترین سؤال های ذهن بشریت در طول گستره تاریخ بوده است. به طوری که از ابتدای تاریخ تفکر این سؤال مطرح بوده است که معنای زندگی چیست؟ از ابتدایی ترین پاسخ های این سؤال که توسط فلاسفه یونان و روم باستان ارایه شده تا پاسخهای متفکران معاصری چون فرانکل، ارنست بیکر، اشنایدر دامنهای از تشابهها و افتراقها به چشم میآید. با این حال، حجم عظیم از توجه و زمان مصروف در این موضوع همچنان این سؤال است که معنا در زندگی یعنی چه؟
برای مفهوم معنا در زندگی میتوان سه تعریف در نظر گرفت:
الف - معناداری به معنای سود و فایده زندگی که مورد نظر روانشناسی است.
ب - معناداری به معنای ارزش زندگی که مورد نظر فلسفه اخلاق است.
ج - معناداری به معنای هدف و غایت که مورد فلسفه دین و متافیزیک است.
از آنجا که معناداری زندگی مرتبط با افعال انسانی است، بیشتر به علت فاعلی شبیه است تا علت غایی. هرچند مفهوم معنا و هدف در بیشتر نظریه های معناداری به هم عطف شده اند، این عطف به معنای مترادف بودن آن دو نیست؛ بنابراین معناداری، اعم از هدفمندی است و هدف داشتن، شرط لازم معناداری است، نه شرط کافی - بید هندی و ذریه، . - 1390 آنچه در این پژوهش مد نظر قرار خواهد گرفت معناداری زندگی به معنای سود و فایده زندگی خانوادگی و توجه به کاربست آن در خانواده است. بنابراین سعی خواهد شد بهرغم همپوشانی های فراوان بین سه نوع تعریف بالا بر جنبه روانشناختی آن تأکید شود و دو تعریف دیگر به متخصصان آن واگذار شود.
روند تاریخی پژوهش در باب معنای زندگی را می توان به این شکل ترسیم کرد؛ مکاتب و فلاسفه یونان و روم باستان پلاتو، ارسطو، کلبیان، رواقیان، مکاتب شهوتگرا، اپیکوریان، مکتب سکستی، مکتب آگوستین، بوئی تیوس،در قرون وسطی فلاسفهای همچون ابن سینا، امام محمد غزالی، مامونیدیس، توماس آکوئیناس و در ابتدای عصر جدید مایکل دی مونتایژنی، جرمی بنتام، آرتور شوپنهاور و پژوهشگران معاصری چون ولادیسلاوتاتارکیوکز، هربرت
مارکوس، ویکتور فرانکل، رابرت نوژیک، اشنایدر1، شانجی، بائومیستر.2 همه این پژوهشگران و بسیاری دیگر از پژوهشگران و حتی می توان فرض داشت اغلب انسانها هشیارانه و ناهشیارانه به دنبال پاسخ دادن به این سؤال بوده اند که معنای زندگی چیست؟ فقدان معنا در زندگی می تواند مسبب اختلالهای روانی باشد یا اینکه بهرهوری فرد، خانواده و در نهایت اجتماع را کاهش دهد.
وجود معنا در زندگی به آن جهت می دهد و مسیر آن را مشخص می کند و در تمام لحظههای زندگی مانند سپری از انسان در برابر مشکلها و روزمرگی زندگی محافظت میکند. معنا، افزون بر پویش حفاظتی برای زندگی، انگیزه تولید میکند و موتور محرک برای رسیدن به سطح قابل قبولی از بهزیستی است. بررسی معنا را می توان با سه تلاش علمی که آغازگر توجه به معنا در روانشناسی بودند توضیح داد. ویکتور فرانکل که بر یافتن ارزش ها در زندگی و روشی که آنها به زندگی معنا میدهند تأکید کرد. از سوی دیگر ارنست بیکر درزمینهی فرهنگ و معنای زندگی مطالعه کرد و در آخر اشنایدر نظریه های قبلی را آزمود و تلاش کرد معنا در زندگی را کاربردی کند و از طریق معنادهی زندگی و خودکنترلی، اعتماد به نفس را افزایش دهد.
معناداری زندگی خانوادگی دست مایهی پژوهشهایی مانند آنچه فینچام - 2009 - 3 انجام داده، قرارگرفته است.
