بخشی از مقاله
چکیده
یکی از محدودیتهای کاربرد گسترده ورمیکمپوست در مزرعه، نیاز به مقادیر نسبتا بالای ورمیکمپوست برای افزایش محسوس عملکرد میباشد. لذا یکی از راههایی که میتواند اثر بخشی ورمیکمپوست را افزایش دهد، غنیسازی آن میباشد.
این تحقیق با هدف غنیسازی ورمیکمپوست با فلوگوپیت در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل انجام شد. فاکتورهای این آزمایش، شامل سطوح مختلف کانی فلوگوپیت %0 - ، %20 و %40 وزنی - و فاکتور زمان 1/5 - ، 3 ، 4/5 و 6 ماه - میباشند. سپس بعد از خارج نمودن تیمارهای مختلف در زمان-های مشخص مقدار کربن آلی، پتاسیم کل و قابل استفاده اندازهگیری شد.
نتایج بدست آماده از تجزیه واریانس کربن آلی، پتاسیم کل و قابل استفاده حاکی از وجود تفاوت معنیدار بین تیمارهای مختلف و زمانهای مختلف نمونهبرداری است. در کل میتوان بیان کرد ورمی-کمپوستهای حاوی فلوگوپیت علاوه بر افزایش پتاسیم کل، پتاسیم قابل استفاده را نیز به واسطه حضور کانی رسی فلوگوپیت در دراز مدت به تدریج در اختیار گیاه میگذارند.
مقدمه
در چند دهه اخیر مصرف کودهای شیمیایی در اراضی کشاورزی سبب مشکلات زیست محیطی متعددی، از جمله آلودگی منابع آب، افت کیفیت محصولات کشاورزی و تأثیر منفی بر خصوصیات بیولوژیک خاکها گردیده است
کشاورزی پایدار بر پایه مصرف کودهای زیستی با هدف کاهش در مصرف کودهای شیمیایی، یک راه حل مطلوب جهت غلبه بر این مشکلات میباشد. این کودهای زیستی با افزایش ماده آلی خاک، باعث بهبود خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک شده، همچنین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان و میکروارگانیسمهای را تأمین می-نمایند
استفاده از ورمیکمپوست در کشاورزی پایدار علاوه بر افزایش فعالیت میکروارگانیسمها مفید خاک - مانند قارچ میکوریزا و میکروارگانیسمهای حل کننده فسفات - در جهت افزایش فراهمی عناصرغذایی مورد نیاز گیاه مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم عمل نموده و سبب بهبود رشد و عملکرد گیاه زراعی میشود
تنها دلیل عدم رغبت کافی برای کاربرد گسترده ورمیکمپوست در مزرعه، نیاز به مقادیر نسبتا بالای ورمیکمپوست برای افزایش محسوس عملکرد میباشد. لذا یکی از راههایی که میتواند اثر بخشی ورمیکمپوست را افزایش دهد، غنیسازی آن میباشد. محققان نیز گزارش کردند که برای توسعهی کشاورزی پایدار، غنیسازی پسماندهای آلی میتواند مفید واقع شود
در زمینه غنیسازی ورمیکمپوست با ترکیبات شیمیایی مطالعات متعددی صورت گرفته است. اما تا کنون غنیسازی ورمی-کمپوست از طریق اضافه کردن کانیهای رسی بررسی نشده است. کانیهای میکایی منبع مهم عناصری مثل پتاسیم، منیزیم و آهن بوده و همچنین در مناطق خشک و نیمهخشک فراوان هستند. بنابراین این تحقیق با هدف بررسی تغییرات پتاسیم طی فرآیند ورمیکمپوستینگ کود دامی همراه با فلوگوپیت صورت گرفت.
مواد و روشها
این تحقیق به صورت طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل با سه تکرار در پتری دیش انجام شد. فاکتورهای این آزمایش، شامل فاکتور اول سطوح مختلف کانی فلوگوپیت %0 - ، %20 و %40 وزنی - و فاکتور دوم تاثیر زمان 1/5 - ، 3، 4/5 و 6 ماه - می-باشند.
در این پژوهش از گونه ایزینیا فوئتیدا استفاده شد. این گونه یکی از گونههای مهم کرمهای خاکی است که به دلیل سرعت زیاد در تکثیر و سازگاری خوب آن با محیطهای آزمایشگاهی در میان محققین بسیار مورد توجه قرار گرفته است
برای انجام آزمایشها، به تعداد مورد نیاز کرمهای خاکی بالغ از بستر پرورش واحد تجاری تولید ورمی-کمپوست ورموس تهیه شد. کرمهای خاکی تهیه شده با آب شسته، سپس به مدت 24 ساعت در یک کاغذ صافی نمناک در پتری دیش بدون هیچ ماده غذایی قرار داده شدند تا محتویات روده آنها تخلیه شود. در نهایت به محیط پتری دیش اضافه شدند.
کود گاوی از مزرعه لورک دانشگاه صنعتی اصفهان تهیه و برای کاهش آمونیاک نمونهها طی چندین مرحله شسته، خشک و در نهایت از الک 1 میلیمتر عبور داده شد. مقادیرکربن آلی و پتاسیم کل کود گاوی به ترتیب %30 و % 1/4 به دست آمد. کانی فلوگوپیت از معدنی در شهرستان ارومیه تهیه شد. در این بررسی اندازه ذرات کمتر از 60 میکرومتر برای انجام آزمایش مد نظر قرار گرفت.
میزان 20 گرم مخلوط - کود دامی+ کانی - برای هر پتری دیش در نظر گرفته شد، بهطوریکه در تیمارهای متفاوت به شرح زیر سطوح مختلف کانی، میزان کود گاوی متفاوت بود.
کانی فلوگوپیت 0 درصد: 20 گرم کود گاوی کانی فلوگوپیت 20درصد: 4 گرم کانی16 + گرم کود گاوی
کانی فلوگوپیت 40 درصد: 8 گرم کانی 12 + گرم کود گاوی در هر پتری دیش 8 عدد کرم خاکی گونه ایزینیا فوئتیدا قرار داده شد و در بازههای زمانی 1/5، 3، 4/5 و 6 ماهه
مجموعا 36 پتری دیش خارج شد و پارامترهایی چون پتاسیم - کل و قابل استفاده - و درصد کربن آلی - سوزاندن تر - اندازه-گیری شد - خوشگفتارمنش، . - 1386 پس از انجام تجزیههای آزمایشگاهی، به منظور توصیف نتایج آن و به دست آوردن خلاصهای از اطلاعات آماری از نرمافزار SAS 9 استفاده شد.
نتایج و بحث
در مورد کربن آلی و پتاسیم قابل استفاده اثر سطح کانی فلوگوپیت، زمانهای مختلف نمونهبرداری و اثر متقابل سطح کانی فلوگوپیت و زمانهای مختلف نمونهبرداری معنیدار است. همچنین در مورد پتاسیم کل اثر سطح کانی فلوگوپیت و زمانهای مختلف نمونهبرداری معنیدار است
جدول -1 تجزیه واریانس کربن آلی، پتاسیم کل و پتاسیم قابل استفاده
نتایج مقایسه میانگین درصد کربن آلی در بسترهای ورمیکمپوست حاوی مقادیر مختلف کانی فلوگوپیت در شکل 1 نشان داده شده است. در تمام تیمارهای مورد بررسی میزان کربن آلی روند کاهشی دارد. همچنین بیشترین میزان کربن آلی در بسترهای ورمیکمپوست بدون کانی فلوگوپیت و کمترین میزان در بسترهای ورمیکمپوست حاوی % 40 کانی فلوگوپیت به دست آمد. کاهش کربن آلی ناشی از افزایش تنفس کرمهای خاکی و میکروارگانیسمهای موجود است که نشان دهنده هوموسی شدن و پایدار شدن مواد آلی در ورمیکمپوست میباشد
شکل -1 مقایسه میانگین درصد کربن آلی در بسترهای ورمیکمپوست حاوی مقادیر مختلف کانی فلوگوپیت و زمانهای مختلف نمونهبرداری - میانگینهای دارای حروف مشترک در سطح 5 درصد اختلاف معنیداری ندارند -
شکل 2 مقایسه میانگین پتاسیم کل در بسترهای ورمیکمپوست حاوی مقادیر مختلف کانی فلوگوپیت در طی ماههای مختلف نمونهبرداری را نشان میدهد. میزان پتاسیم کل در بین تیمارهای مختلف و در طی ماههای مختلف افزایش یافته است. بیشترین و کمترین میزان پتاسیم کل را به ترتیب ورمیکمپوست حاوی % 40 فلوگوپیت و ورمیکمپوست بدون فلوگوپیت نشان دادند. در کل طی فرآیند تولید ورمیکمپوست به علت کاهش حجم و وزن مواد در بستر در نتیجه تجزیه مواد آلی، غلظت عناصر افزایش مییابد
شکل -2 مقایسه میانگین درصد پتاسیم کل در بسترهای ورمیکمپوست حاوی مقادیر مختلف کانی فلوگوپیت و زمانهای مختلف نمونهبرداری - میانگینهای دارای حروف مشترک در سطح 5 درصد اختلاف معنیداری ندارند -
