بخشی از مقاله
چکیده
تجارت الکترونیکی پدیده شگفت انگیز عصر ماست و گسترش استفاده از فناوری ارتباطات و تبادلات از راه دور، که بعقیده دانشمندان در سالهای اخیر انقلابی همانند انقلاب صنعتی است دنیا را وارد عصر اطلاعات ساخته و بسیاری از جنبه های اقتصادی و اجتماعی آن، حیات بشر را دچار تحول کرده است.تجارت الکترونیکی به دلیل سرعت و کاهش هزینه ها عرصه جدیدی را در رقابت گشوده است. تا جایی که عقب افتادن از سیر این تحول نتیجه ای جز منزوی شدن در عرصه اقتصاد جهانی نخواهد داشت و عدم بکارگیری این فناوری ،موقعیت رقابتی کشورمان رابه میزان قابل ملاحظه ای ضعیف خواهد کرد .
مقدمه
همزمانی گسترش تجارت و اقتصاد الکترونیکی و طرح جهانی سازی اقتصاد و پیوستن جوامع مختلف به این طرح و نیز گسترش روزافزون کاربران شبکه اینترنت ، این تجارت نوین را به تجارتی فراسیستمی مبدل ساخت بطوری که امروزه این پدیده به عنوان امری اجتناب ناپذیر در متن زندگی انسان جای گرفته و جایگاه آن هر روز پررنگ تر می شود. قرار گرفتن در دهکده جهانی در عرصه بازرگانی ما را ناگزیر به مهیا کردن زیرساخت لازم تجارت الکترونیکی می سازد و عدم توجه به این قانونمندی نوین در آینده ای نه چندان دور، جبران ناپذیر و بسیار زیانبار خواهد بود.
از سوی دی گر سرعت ر شد فناوری های اطلا عات و ارتبا طات نبا ید ح قوق را تحت تاثیر خود سازد و با قانون گذاری های شتاب زده و بدون رعایت اصول حاکم بر قواعد برای استقرار نظمی شتابزده در فضای جدید اصول و م بانی فدا گردد که در نها یت نتی جه ای جز ناامنی های بی شتر و ت ضییع ح قوق مردم نخوا هد دا شت.در حوزه ت جارت و اقت صاد الکترونی کی سه محور اساسی جریان آزاد اطلاعات، حریم خصوصی و مالکیت معنوی باید به عنوان محورهای زیربنایی در تدوین تمام قواعد حقوقی مدنظر قرار گیرد.
در ایران نیز همانند سایر کشورها جهت بستر سازی حقوقی تجارت و اقت صاد الکترونی کی گام های اسا سی بردا شته شده ا ست . علاوه بر سند چشم انداز 20 ساله نظام جمهوری اسلامی ایران و تصویب و ابلاغ سیا ستهای ک لی ن ظام در ا مور اقت صادی و ت جاری و حوزه های مر بوط و قوانین برنا مه های پنج ساله سوم و چ هارم و پنجم ، تصویب قانون تجارت الکترونیکی و آئین نامه های اجرائی آن نیز گامی بلند در این راستا بوده است.همچنین قانون حمایت از پدیدآور ندگان نرم افزار های رایا نه ای، قانون جرایم رایا نه ای، قانون ثبت اختراعات، علائم صنعتی و نام های تجاری و آئین نامه های اجرائی این قوانین نیز از جمله پیش بینی های به عمل آمده است .
بهرحال این قوانین و مقررات با وجود خلاء قوانینی چون حمایت از داده ها، حریم خصو صی، ف قدان ن ظام جامع مسئولیت و ن بودن مرا جع تخص صی دادر سی و داوری، کم بود قوانین داخ لی سازگار با قوانین متحدال شکل بین المل لی در ارت باط با ت شریفات گمر کی ، ن ظام ا خذ مالیات و بانکداری الکترونیکی و موارد دیگر در عمل با دشواری ها و کاستی هایی مواجه است که نتیجه می گیریم به عنوان گامهای نخستین، بسترسازی حقوقی تجارت و اقتصاد الکترونیکی قابل توجه باید باشد.
تجارت الکترونیکی چیست؟
در یک تعریف ساده، تجارت الکترونیکی را میتوان انجام هرگونه امور تجاری و بازرگانی به صورت online و از طریق شبکه جهانی اینترنت بیان کرد. این نوع تجارت عبارت است از استفاده از کامپیوترهای یک یا چند شبکه برای ایجاد و انتقال اطلاعات تجارت که بیشتر با خرید و فروش اطلاعات، کالا و خدمات از طریق اینترنت مرتب است. رسالت تجارت الکترونیکی فق ارتباط نیست بلکه پیریزی و تقویت رواب تجاری است. تجارت الکترونیکی در حال تغییر روشهای تجارت خرید و حتی تغییر نحوهی تفکر ما میباشد
این تکنیک در سالهای اخیر در بستر internet رشد فزایندهای داشته است که این امر میتواند شامل خرید و فروش عمده یا خرده کالاهای فیزیکی و غیر فیزیکی - نظیر اتومبیل و یا نرم افزارهای کامپیوتری - ، ارایهی سرویسهای مختلف به مشتریان - نظیر مشاورههای پزشکی یا حقوقی - و دیگر موارد تجاری - همچون تبادل کالا به کالاو راه اندازی مناقضات و مزایدات - باشد.
هدف از به کار گیری تجارت الکترونیکی، گسترش روشهای قدیمی تجارت نیست، بلکه ارایهی روش جدید در انجام امور بازرگانی محسوب میشود. به واسطهی این روش جدید جوانان قادرند که محصولات و خدمات خود را به شکل تمام وقت به تمام خریداران در سراسر جهان مستقل از مرزهای جغرافیایی و ملیتها عرضه کنند. بسیاری از مردم تجارت الکترونیکی را منحصر به خرید و فروش از طریق شبکهی اینترنت میدانند، در حالی که این امر فق بخش کوچکی از تجارت الکترونیک را تشکیل میدهد و این مفهوم اکنون گسترهی وسیعی از جنبه های مختلف تجاری و اقتصادی را در برگرفته است. به سادگی میتوان هر گونه تراکنش مالی، تجاری بین مؤسسات و افراد مختلف را در حیطهی تجارت الکترونیک گنجاند .
استفاده از تجارت الکترونیک در ایران
استفاده از تجارت الکترونیک برای ایران منافع بسیاری دارد . راه اندازی تجارت الکترونیک به لحاظ کاهش هزینه مبادلات ، سرعت بخشیدن به انجام مبادله ،؛ تقویت موضعی رقابتی کشور در جهان ، بهره گیری از فرصت های زود گدر در عرصه صادرات و حتی خرید به موقع کالا از خارج از کشور دارای منافع متعدد در زمینه کاهش هزینه و تورم و افزایش صادرات و اشتغال و تولید می باشد .
اما چرا رشد تجارت الکترونیک در کشور ما نسبت به کشورهای توسعه یافته کمتر است ؟
-1 فقدان زمینه های حقوقی لازم برای استفاده از تجارت الکترونیکی از قبیل عدم مقبولیت اسناد و امضاهای الکترونیکی در قوانین و مقررات جاری
-2 نبود سیستم انتقال الکترونیکی مطمئن برای انتقال وجوه بین کارتهای اعتباری
-3 محدودیت خطوط ارتباطی و سرعت پایین آنها در انتقال داده های الکترونیکی
-4 نبود شبکه اصلی تجارت الکترونیکی در کشور و سخت افزار و نرم افزار مربوطه آن
-5 عدم اطلاع کافی موسسات بزرگ و کوچک داخلی از تجارت الکترونیک و مزایای آن
-6 هزینه اولیه نسبتا بالای استفاده از تجارت الکترونیکی در شرکتهای دولتی و خصوصی به ویژه برای موسسات کوچک و نبود انگیزه لازم در آنها برای استفاده از این روش
-7 کمبود دانش و فرهنگی استفاده از تجارت الکترونیکی و شبکه اینترنت
-8 لزوم حمایت از حقوق مصرف کنندگان در تجارت الکترونیک
-9 حقوق گمرکی و مالیات های قابل وصول از تجارت الکترونیکی
-10فقدان امنیت لازم برای انجام مبادلات الکترونیکی و محرمانه ماندن اطلاعات مربوط به حسابهای کاربران
راهکارهای رواج تجارت الکترونیک در ایران
با عنایت به گسترش سریع و شتابان تجارت الکترونیکی در جهان تاثیر این امر بر افزایش کارایی تجاری و حفظ و تقویت موقعیت رقابتی کشورها ، ناگریز بودن استفاده از این شیوه مبادلات در آینده و توجیه قوی اقتصادی این امر ضرورت دارد .
در ایران قانون دستیابی آسان به اطلاعات داخلی و خارجی زمینه سازی برای اتصال کشور به شبکه های جهانی بهبود خدمات و ترویج استفاده از فناوریهای جدید و ایجاد زیر ساخت های ارتباطی ، شاهراهای اطلاعاتی لازم با پهنای باند کافی و گسترده ، راه اندازی شبکه جامع اطلاع رسانی بازرگانی کشور و در راه کارهای بخش بازرگانی اموری نظیر تنظیم و پیشنهاد لایحه تجارت الکترونیکی ، برگزاری دوره های آموزش فنی - کابردی در زمینه تجارت الکترونیکی وتشویق شرکت ها ، موسسات و سازمان های دولتی دخیل در صادرات به انجام مبادلات خارجی
