بخشی از مقاله
چکیده
مفهوم مثلث تقلب در ادبیات حرفهای حسابداری و حسابرسی در بیانیه شماره SAS-99 تحت عنوان بررسی تقلب در سطح صورتهای مالی تعریف شده است .برهمین اساس مطابق با بیانیه مذکور مثلث تقلب دارای3 مفهوم در 3 ضلع یک مثلث بشرح زیر میباشد چرا که تقلب در سازمان زمانی رخ خواهد داد که عواملی همچون: -1 فشار/ تشویق، -2 فرصت، -3 نگرش، در سازمان مورد توجه قرار نگرفته باشد.
اگرچه امروزه انجام تحقیقات توسط کارشناسان حرفهای، روانشناسان، انجمنهای دانشگاهی درخصوص ارزیابی عوامل تقلب رو به گسترش بوده است و نتایج بدست آمده بیانگر این موضوع است که حسابرسان حسب مسئولیت خود در زمینه تعیین و ارزیابی ریسک های خود در زمان انجام عملیات حسابرسی این 3 شرط - عامل - را میبایست مورد توجه و بررسی قرار داده و آنها را در مدل ارزیابی ریسک خود به تفسیر مورد توجه قرار دهند.
مقدمه :
هدف اصلی ما در این پژوهش ارائه یک مدل خطی از ریسکهای متحمله حسابرسی میباشد که با تقلب آمیخته هستند تا از این طریق به یک ترکیب منطقی از شواهد حسابرسی دست یابیم، در ارائه این مدل بدنبال آن هستیم که نتیجه برآورد ریسک به منظور ارائه مدلی که ریسک حسابرسی - ریسک مورد پذیرش حسابرس - را تقریباً در سطح 0/05یا کمتر محاسبه - اطمینان گزارشگری در سطح 95 درصد - و برآورد نماید و مهمتر اینکه بمنظور ارتقاء این مدل نیاز است که بوسیله ترکیب این عوامل با نیازمندیهای اعلام شده در پیشنویس جدید - AICPA 2002 - در نظر گرفته شده برای تعدیل و اصلاح بیانیه شماره 82-SASمیباشد را مد نظر قرار دهیم.
و در مرحله بعد بدنبال آن هستیم که مشخصات مدل ارتقاء یافته - ریسک حسابرسی - به طور کامل مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفته و برای رسیدن به این اهداف شبکهای از شواهد مورد نیاز را شناسایی و آنها را به دو دسته زیر تقسیمبندی میکنیم:
اول کنترل ریسک و شواهد مرتبط با صورتهای مالی منتشره شرکت و دوم کنترل ریسک و شواهد مرتبط با ارزیابی و تخمین ریسک تقلب.
لذا با توجه به اینکه تحقیقات قبلی انجام شده در مراجع حرفهای این نوع چارچوب را مورد بررسی قرار دادهاند، ما در این مقاله سعی داریم که تا به بررسی پیچیدهتری درخصوص ارتباط بین فاکتورهای اصلی که به نظر میرسد تقلب و ریسک حسابرسی را تحت تأثیر قرار میدهد اقدام نمائیم و در پایان سعی خواهیم کرد که برای سؤالات زیر پاسخ مناسبی داشته باشیم:
. چه رابطهای میان انگیزه برای تقلب و درستکاری مدیریت و تأثیر آن بر روی ریسک حسابرسی وجود دارد؟
. چه رابطهای میان انگیزه برای تقلب و درستکاری مدیریت و فرصت یافتن برای تقلب و درستکاری مدیریت وجود دارد؟
. اصلاح روشهای حسابرسی چه تأثیری بر روی مدل ریسک حسابرسی دارند؟
مفهوم ریسک حسابرسی و تاریخچه آن:
ریسک حسابرسی در بیانیه شماره SAS-47 -تحت عنوان مفهوم ریسک حسابرسی و نقش آن در راهبرد حسابرسی - تعریف شده است" :خطری که حسابرسان میتوانند در قبال آن دچار شکست شوند اگر به طور مناسب نظر خود را درخصوص صحت صورتهای مالی شرکت بصورت ناآگاهانه نه که به طور غلط بیان شده است". تغییر ندهد.
در این ارتباط مفهوم ریسک حسابرسی در قالب یک مدل در SAS بیان شده است و به صورت سه ریسک مشخص و منفک از هم وبصورت جداگانه تقسیم میشود: -1 ریسک ذاتی، -2 ریسک کنترل،-3 ریسک عدم کشف - شناسایی - . این مدل به نام مدل ریسک حسابرسی - ARM - نامگذاری شده است.
برای افزایش آگاهی از وقوع تقلب، بیانیه شماره SAS-82 رسیدگی به تقلب در حسابرسی صورتهای مالی -در فوریه 1997 بیان گردید .در حالی که در مدل ARM ریسک پایه هنوز اصلاح نشده بود و این مدل رهنمود عملی را برای رسیدگی حسابرسان صورتهای مالی مهیا کرد. کارآیی حسابرسی صورتهای مالی برای اواخر و یا بعد از 15 دسامبر 1997 آماده شده و بیانیه شماره SAS-82 ریسکهای متحمله حسابرس را روشن ساخت اما مسئولیت حسابرسان را برای شناسایی تقلب افزایش نداد .
مسئله مسئولیت هنوز بوسیله یا در قالب این تفکرات کلیدی در ارتباط با امور مالی و کسب اطمینان معقول نسبت به صورتهای مالی منتشره شرکتها میباشد و در شرایط حاضر مسئله مسئولیت حسابرسان هنوز با این تفکرات کلیدیو صرفاً در ارتباط با امورمالی و اطمینانبخشی معقول بمنظور صحت صورتهای مالی مذکور چارچوببندی میشود. - دراین چارچوب قرار می گیرد - .
مطابق بیانیه شماره SAS-82 از حسابرسان خواسته میشود تا در هر حسابرسی به طور خاص ریسک وجود اطلاعات نادرست مالی در صورت های مالی تهیه شده توسط شرکتها را براساس وجود تقلب، را تخمین بزنند و در طول حسابرسی به ارزیابی این ریسکها ادامه دهد و آن را در رسیدگیهای خود مورد توجه قرار دهد.
همچنین بیانیه شماره SAS-82 دو نوع ازانواع تقلب را که میتواند در اظهارات نظرغلط حسابرس نسبت به صورتهای مالی که میتوانست این موضوع بر اظهار نظر وی درخصوص صورتهای مالی تأثیرگذار باشد را عنوان میکند:-1 صدور گزارشات مالی متقلبانه - صورتهای مالی دستکاری شده - ، -2 سوءاستفاده از داراییها و سرمایه شرکت.
درخصوص بخش اول بیانیه شماره SAS-82 سه دسته از فاکتورهای ریسک را تحت عناوین زیر شناسایی مینماید: -1 ویژگیهای مدیریت،-2 نفوذ و کنترل بر محیط وشرایط صنعت، -3 ویژگیهای عملیات و ثبات مالی شرکت و درخصوص قسمت دوم تحت عنوان سوءاستفاده از اموال و داراییها یا سرمایه را نیز به دو دسته تقسیمبندی مینماید و شامل:
-1قابلیت دارایی برای سوءاستفاده،-2 وجود کنترل در سطح شرکت نسبت به داراییها و اموال و ... شرکت لذا برای هر یک از موارد مذکور - این 5 گروه - نمونههایی مهیا شده که احتمال وجود تقلب در آن وجود دارد.
چنانچه در این مدلها و در زمان حسابرسی هرگونه فاکتور ریسکی شناسایی گردد،عملاً از حسابرس خواسته میشود تا برای تعیین ریسک مربوط و تحت پوشش قرار دادن آن روشهای حسابرسی مناسبی را برنامهریزی نماید و حسب مورد رسیدگی لازم را درخصوص آن انجام دهد. هنگامی که بیانیه شمارهSAS-82 صادر گردید بر استانداردهای حسابرسی - ASB - به این موضوع اشاره کرد که SAS استفاده از این بیانیه را در دو فصل پرکار در انجام حسابرسی را شروع و الزامی نمود. چرا که اتخاذ این روند میتواند کمک کند که تا میزان کارایی این بیانیه مشخص شود و برآورد شود و تعیین نماید چه میزان از این موضوع برای دستیابی به اهدافی که برای آن در نظر گرفته شده است مناسب میباشد و همچنین قدمهای بعدی که مورد نیاز است و در مدل مذکور مورد توجه قرار نگرفته است نیز شناسایی و تبیین گردند.
در پایان نتیجه این موضوع منجر به شناسایی و تدوین 5 پروژه تحقیقاتی شد که توسط AICPA به انجام رسید و همچنین تعدادی از مطالعات دیگر که بمنظور افزایش درک ما از ریسکهای تقلب و تأثیرات آن بر روی ریسکهای حسابرسی توسط انجمنهای حرفهای، صورت پذیرفت. نتایج بررسیهای انجام شدهکاملاً شفاف نشان میداد که این تحقیقات در زمینه گسترش ارائه بینش درباره اثرات بیانیه شماره 82 بر روی حسابرسان شامل شناسایی مسائل خاص در مورد بروز تقلب و تحقیقات بعدی درباره بازدارندگی و شناسایی تقلب بسیار مثمر ثمر بوده است.
در فوریه سال 2002 پس از ارزیابی بیانیه شماره -SAS-82 انجمن ABS پیشنویسی را منتشر کرد که در آن بحث توسعه وگسترش روشهای مورد نیاز حسابرسی در بحث مالی و تقلب در صورتهای مالی مطرح و بر آن تأکید میکرد .این پیش نویس به حساسیت مشتریان در مقابل تقلب، بدون در نظر گرفتن سابقه کاری حسابرس یا مؤسسه و یا شرکت خاص و یا صرف نظر از اعتقادات قبلی درباره صداقت و درستکاری مدیریت تأکید می نمود. و در این میان توجه به مفاهیم این استاندارد جدید، نیازمندیهای زیر را برای جامعه حرفهای حسابرسی ایجاد کرد
