بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه پیچیدگی روابط تجاری و نیز معضل های خصوصی و نیازهای شخصی افراد برای سازمانها، فعالان ذینفع اقتصادی و حسابرسان، گره های کوری ایجاد کرده اند که برای گشایش آنها صرف زمان و هزینه های زیادی لازم است. در این ارتباط، هرچند که به طور عمومی، سازمانها، تلاش های ضدفساد دامنه داری را با تدوین و پیگیری برنامه های رعایت مدیریت ریسک تقلب اجرا کرده اند، ولی گویا اهرم انگیزه های غیراخلاقی قوی تر بوده و همواره متقلبین حرکت رو به جلوتری داشته اند. نظر به گستره فساد اخلاقی موجود، برای پرهیز، جلوگیری و یا محدود کردن تقلب های مالی، حرکت های مسئولانه و هوشمندانه تر طبقات گوناگون حاکمیت و از جمله حسابرسان داخلی و مستقل مورد نیاز است.
با وجود اینکه تقلب، از دیدگاه قانونی ابعاد و مفاهیم گسترده ای دارد، اما نکته مهم از دیدگاه حسابرسان آن است که منافع آنان با اعمال متقلبانه ای که باعث اشتباه های مهم در صورت های مالی می شوند، عجین است. همانگونه که از تعریف تقلب بر می آید، نکته قابل تأمل،وجودِ عمد در تحریف اطلاعات مالی است. حال سؤال اساسی آن است که چگونه می توان به وقوع تقلب در گزارشگری مالی پی برد؟ و آیا راهکارهایی برای پیش بینی تقلب و مقابله با آن وجود دارد؟ بر همین اساس، این مقاله به بررسی تقلب در حسابرسی صورت های مالی می پردازد.
1. مقدمه:
طبق استاندارد حسابرسی 240 ایران، تقلب هرگونه اقدام عمدی یا فریبکارانه یک یا چند نفر از مدیران، کارکنان یا اشخاص ثالث برای برخورداری از مزیت، ناروا یا غیرقانونی است و آنچه که تقلب را از ارائه نادرست اشتباه، متفاوت می سازد، ویژگی آگاهانه، عمدی، فریبکارانه و پنهانی بودن رفتار متقلبانه بوده که عملی تجاوزکارانه به حریم و منافع دیگران و البته اقدامی خلافکارانه و یا مجرمانه است.
با این اوصاف، تقلب در مفهوم همه جانبه آن جرمی است که دستمایه فریب، روش اصولی آن است. با توجه به ماهیت رفتار متقلبانه که مخفیانه و با برنامه ریزی است، وظیفه حسابرسان برای کشف و یا جلوگیری از تکمیل چرخه عملیاتی آن بسیار سخت بوده و انجام آن نیازمند به دست آوردن اطلاعات بیش تری در زمینه امور متقلبانه و همچنین حساس بودن نسبت به کیفیت رویدادهایی است که زمینه آن را فراهم می آورند.
2. مبانی نظری
2. .1 تعریف تقلب
تقلب به اقدامات عمدی یک یا چند نفر از مدیران، کارکنان یا اشخاص ثالث اطلاق میشود که به ارائه نادرست صورتهای مالی، منجر شود. تقلب ممکن است در برگیرنده موارد زیر باشد:
· دستکاری، جعل یا تغییر اسناد و مدارک حسابداری یا سایر مدارک بهمنظور بهدستآوردن مزایای مالی غیرحق و غیرقانونی، سوءاستفاده از داراییها یا سرقت آنها؛
· ارائه نادرست آثار مالی معاملات یا حذف آنها از اسناد و مدارک؛
· ثبت معاملات بدون مدارک مثبته - معاملات صوری - ؛
· بهکارگیری نادرست رویههای حسابداری - مرادی و همکاران، . - 1393
2. .2 تقلب در صورت های مالی:
این روزها حسابرسی در دنیا تبدیل به حرفه ای ضروری و بسیار مورد نیاز شده است. چرا که شواهد متعددی از تلاش های بسیار در دستکاری فریبکارانه دفاتر حسابداری شرکت ها که گاه از آن به »پختن دفاتر« تعبیر می شود، صورت می گیرد. برخی محققان در ایالات متحده آمریکا عنوان »آن سال مخوف« را به سال 2002 میلادی که برای حرفه حسابرسی دنیا سرشار از اخبار ناگوار رسوایی های مالی قابل توجه بود، نسبت داده اند. به باور نگارنده، تاریخ حسابرسی را می توان با اطمینان و بی تردید حتی به پیش و پس از این سال تقسیم کرد.
آن چه پس از سال 2002 در حرفه حسابرسی دنیا رخ داد - و می دهد - ، تلاشی است جدی برای اعاده حیثیت از حرفه ای که می رفت تا در »آن سال مخوف« به بدنامی کشیده شود. در برخی گزارشات موجود بهای تمام شده تقلب های صورت گرفته در عالم کسب و کار ایالات متحده آمریکا، سالانه بیش از 600 میلیارد دلار ذکر شده است و آنچه حرفه حسابرسی را به فکر فرو برده، آمار فزاینده ای است که از ارائه صورت های مالی فریبکارانه در سال های اخیر در اختیار قرار گرفته است.
صورت های مالی گمراه کننده ای که مدیران این شرکت ها در این سال ها ارائه داده اند و با تقلبات مالی پنهان شده در آنها و مخدوش کردن چهره واقعیت در افشای وضعیت شرکت ها برای استفاده کنندگان برون سازمانی اطلاعات مذکور موجب وارد آمدن آسیب به سرمایه گذاران و اعتباردهندگان شده اند. موضوعی که هشداری جدی از آینده تامین سرمایه و اعتبار برای شرکت های سهامی عام است.
جلوگیری، کشف و تجسس تقلب در صورت های مالی شرکت ها، امروز بیش از هر زمان دیگری بدل به دغدغه جدی حسابداران رسمی دنیا شده است و حسابداران رسمی را بیش از هر زمان دیگر برای ارائه خدمات پیشگیرانه یا واکنشی مربوط به تقلب، چه در شرکت های سهامی خاص و عام و چه درشرکت های دولتی یا شبه دولتی، به خدمت می گیرند. تقریباً همه سازمان ها به نوعی با تقلب دست به گریبانند و انواعی از آن را، از یک سرقت ناچیز توسط کارکنان شان تا گزارشگری مالی فریبکارانه تجربه می کنند. تقلب عمده در صورت های مالی می تواند اثر سوء قابل توجهی بر ارزش بازار واحد تجاری، اعتبار و توانایی آن در دستیابی به اهداف استراتژیک خود داشته باشد.
.3 .2 تکنیک های حسابرسی:
تقاضا برای شفافیت بیشتر، ثبات رویه و اطلاعات بیشتر در صورت های مالی، دوش حرفه را سنگین ترکرده است. طی انجام حسابرسی، حسابرسان باید امکان تقلب مدیریت را برآورد کنند. انجمن حسابداران رسمی آمریکا1 به عنوان نهادی که نشریاتش نه تنها در ایالات متحده آمریکا که در بسیاری دیگر از کشورهای جهانمبنای، کار حسابرسان قرار می گیرد، صریحاً به مسئوولیت حسابرسان در کشف تقلب اذعان داشته است. در راستای برآورد امکان تقلب مدیریت، حسابرسان در حسابرسی صورت های مالی از تکنیک های بررسی تحلیلی کمک می گیرند. تکنیک هایی که امکان برآورد مانده های حسابداری را به حسابدار می دهد؛ بی آنکه تک تک معاملات مربوط به مانده های مذکور را در نظر بگیرد.
