بخشی از مقاله
چکیده
بروز انقلاب عظیمی در سطح جهان در حجم اطلاعات و دانش کشاورزی سبب شکلگیری نگاه سیستمی مبتنی بر نظام دانش و اطلاعات کشاورزی شده است. نظام دانش و اطلاعات کشاورزی شبکهای است که پیوند و هماهنگی بین تحقیق و ترویج و کشاورز را ممکن میسازد. در این مقاله که به شکل پژوهش کتابخانهای انجام شده است سعی شده مدلهای ارائه شده برای نظام دانش و اطلاعات کشاورزی در سه دهه اخیر مورد بررسی و بازبینی قرار گیرد.
یافتههای این پژوهش نشان می دهد که چهار دوره برای روند تکاملی مدلهای نظام دانش و اطلاعات کشاورزی از لحاظ ساختاری قابل ترسیم است الگو و مدلهای ارائه شده در این دوره ها اگرچه در هر دوره کامل تر از دوره قبل می باشند اما بیانگر تمامی روابط بین زیر سیستمهای نظام دانش و اطلاعات کشاورزی نمیباشند. لذا در این مقاله سعی شده است مدلی جامع که از لحاظ ساختاری گویای تمامی روابط بین زیر سیستم ها باشد ارائه گردد.
مقدمه
امروزه تمامی جوامع نوعی تحول مستمر در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، نهادی و فرهنگی و از جمله فناوری را تجربه مینمایند. در این بین بخش کشاورزی و نهادهای توسعهگر این بخش از جمله ترویج کشاورزی نیز از روند تغییر و تحولات معاصر مصون نبوده و اثربخشی و کارائی آنها نیازمند اتخاذ تدابیر برای همسازی پویا با تحولات مربوطه است
بروز انقلاب عظیمی در سطح جهان در حجم اطلاعات و دانش تولیدی و فنون کاربردی آن و نیز ساز وکارهای ارتباطی توزیع کننده اطلاعات، دانش و فناوری سبب آشکار شدن ناکارآمدی الگوی خطی انتقال فناوری به مرور زمان در ترویج کشاورزی شده است. از این رو شاهد شکلگیری نگاه سیستمی مبتنی بر نظام دانش و اطلاعات کشاورزی هستیم. نظام دانش و اطلاعات کشاورزی شبکهای است که پیوند و هماهنگی بین تحقیق و ترویج و کشاورز را ممکن میسازد. مدل مزبور مبین و بیانگر جریان دوطرفه اطلاعات و دانش مابین بخش تحقیق و ترویج و کشاورزان است، که این مدل فراتر از جریان خطی انتقال اطلاعات متأثر از الگوی انتقال فناوری است.
هدف کلی این مقاله که به روش مطالعه کتابخانه ای - تحقیق اسنادی - انجام شده است، ترسیم تصویری کلی از روند تکاملی مدلهای ساختاری نظام دانش و اطلاعات کشاورزی به منظور تحلیل آنها و نهایتا ارائه مدلی جامع که از لحاظ ساختاری گویای تمامی روابط بین زیر سیستمهای این نظام می باشد.
نظام دانش و اطلاعات کشاورزی رولینگ - 1988 - معتقد است که چارچوب مفهومی نظام دانش و اطلاعات کشاورزی از علم ترویج نشأت گرفته است. رولینگ و انگل - 1991 - درباره پیدایش مفهوم نظام دانش و اطلاعات به تاریخچه علم ترویج اشاره کرده و اعتقاد دارند که علم ترویج در ابتدا کار خود را با تأکید بر این پرسش که " چگونه پیغام را به مخاطبان برسانیم" و طرح این پاسخ اولیه که "کشاورزان به تغییر مقاومند" و با تئوری نشر آغاز نمود.
صاحب نظران ترویج به تدریج با مشاهده کمبودهای تئوری نشر دریافتند که می بایست بر ماهیت ارائه خدمات ترویج و چگونگی حمایت از تصمیم گیری ارباب رجوع که بدون شک می بایست با مد نظر قرار دادن تمامی عوامل مرتبط حتی غیر ترویجی از جمله تحقیق، توسعه فناوری، سیاست و شرایط کشاورزان صورت گیرد، تأکید کردند.
بعدها دریافتند که عوامل فوق تشکیل یک کل را می دهند که به عنوان یک نظام قابل مشاهده است. رولینگ - 2004 - در جای دیگر در مورد روند شکل گیری و تکامل نظام دانش و اطلاعات کشاورزی چنین توضیح می دهد این مفهوم یا نظام را من براساس یافته های محققینی چون ناگل، سوان سون و پترسون، به خصوص با استفاده از مفهوم نظام های نرم ارائه شده توسط چک لند و چک لند و اسکولز توسعه دادم.
