بخشی از مقاله
چکیده
از معضلاتی که کشور با آن روبروست بیکاری جوانان خصوصا دانش آموختگان دانشگاهی است، که این معضل در بخش کشاورزی بسیار حادتر به نظر میرسد. مشکلات گوناگونی بر سر راه جذب و اشتغال دانش آموختگان وجود دارد و بیکاری این سرمایه ها کشور را به یک بحران اقتصادی - اجتماعی تبدیل نموده است. در این راستا پژوهشی با هدف تحلیل راهکارهای ارتقاء صلاحیت شغلی دانشآموختگان کشاورزی از دیدگاه اعضای سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی شیراز انجام شد. ابزار سنجش پرسشنامه بود تعداد 100 نفر از دانش آموختگان کشاورزی که عضو سازمان در شهر شیراز بودند، با استفاده از روش نمونهگیری ساده تصادفی طبقهای انتخاب شدند. نتایج نشان داد که موثرترین توصیه ها از دیدگاه دانش آموختگان شیراز به موسسات آموزش عالی کشاورزی برای پیدا کردن شغل - افزایش واحد و دروس عملی و کاربردی - ، در اه اندازی شغل - حمایت مالی و دولتی - و در عملکرد موثر بعد از شروع شغل - حمایت مالی و مشاوره ای - دارای بالاترین میزان اهمیت است. در پایان پیشنهاداتی به منظور ارتقای ارتقاء صلاحیت شغلی دانش آموختگان کشاورزی برای دستیابی به شغل مناسب ارائه شده است.
کلمات کلیدی: دانش آموختگان، اشتغال، نظام آموزش عالی، نظام مهندسی
.1 مقدمه
نیروی کار از مهمترین عوامل تولید هر جامعه است - امیری،.[1] - 1388 افزایش بهره وری نیروی کار سبب می شود که عامل یا سرمایه انسانی از منابع و نهادهای در دسترس به خوبی استفاده کرده و از این طریق حیطه فعالیتهای کشاورزی گستردهشده و زمینه اشتغال بیشتری فراهم می شود - توپچی، .[7] - 1385 در دنیای در حال تحول امروز، کارکنان سازمانها باید از مهارتها و صلاحیت های حرفهای ویژهای برای اجرای شغل برخوردار باشند .[38] - Pezeshki-Rad et al. 1998 - از معضلاتی که در دهه اخیر در کشور با آن روبروست بیکاری جوانان خصوصا دانش آموختگان دانشگاهی می باشد، که این معضل در بخش کشاورزی بسیار حادتر به نظر میرسد. مشکلات گوناگونی بر سر راه جذب و اشتغال دانش آموختگان وجود دارد که بیکاری این سرمایه های معنوی، کشور را به یک بحران اقتصادی- اجتماعی تبدیل نموده است - نومی و همکاران، .[33] - 1390
در دهه های اخیر مزیت نسبی کشورها با نیروی انسانی متخصص، مشخص می شود - انتظاریان و طهماسبی،[2] - 1390، بنابراین لازم است تربیت نیروی انسانی متخصص و کارامد و استفاده بهینه از آن در مرکز توجه برنامه ریزان قرار گیرد - امیری، .[1] - 1388 در کشور ما به دلایل ناموزونی عده کثیری از دانش آموختگان قادر نیستند از آموخته های دانشگاهی شان به نحو مطلوبی استفاده کرده و وارد بازار کار شوند - انتظاریان و طهماسبی،1390؛ شعبانعلی فمی و همکاران، 1389 الف؛ شعبانعلی فمی و همکاران، 1389 به نقل از Ahmadian,2004؛ شریعت زاده و همکاران، [2] - 1385 .[18][17][16] رشد فزاینده حجم نیروی کار، فقدان ارتباط کافی و عدم هماهنگی بین نظام آموزش و بازار کار، عدم تناسب رشد اقتصادی و ظرفیت های اشتغال زایی جامعه با رشد دانش آموختگان، فقدان مهارت های مورد نیاز بازار کار - زمانی و عزیزی خالخیلی، 1385 به نقل از Annie and Hamali,2006؛ زمانی و لاری،1383؛ شهبازی و علی بیگی،.[22][12] - 1385
از سوی دانش آموختگان و نیز از سوی دیگر رصد نکردن بازار کار توسط دانشگاه ها باعث شده تا آموزشهای ارائه شده به دانشجویان با نیازهای بازار کار متناسب نباشد - زمانی و آزادی، .[11] - 1381 و موضوع اشتغال از مهم ترین دغدغه های سیاستگزاران جوامع در حال توسعه از جمله ایران یه شمار آید - امیری، 1388؛شهبازی و علی بیگی،.[21][1] - 1385 بر اساس آمار سال 1380، نرخ بیکاری در بین 147 هزار دانشآموخته دانشگاهی کشاورزی برابر 28 درصد گزارش شده - شهبازی و علی بیگی، 1385 الف به نقل از جلالی، 1382؛ آقاسی زاده، 1385؛علی بیگی و زرافشانی، Alibeige & Zarafshani,2006. ؛ حیدری زاده،.[34][21][8][3] - 1382در واقع امروزه دانشآموختگانی در بازار کار موفق عمل میکنند که میتوانند در مقابل تغییرات فنی، رویکرد کارآفرینانه اتخاذ کنند - قربانی پور و همکاران، 1391 به نقل از سینک و ماجی - .[26]
لذا جستجو برای رهیافت هایی که افزایش کیفیت مهارتی و دانشی دانشجویان را به همراه داشته باشد کاملا محسوس شده است - شعبانعلی فمی و همکاران 1389 الف به نقل از هانون،.[17] - 2005 برای شایستگی تعاریف متعددی ارائه شده است، از جمله فرهنگ اکسفورد، شایستگی را به عنوان قدرت، توانایی و انجام دادن وظیفه تعریف می کند - گودرزوند چگینی و طاهری،1391 به نقل از .[27] - Steelهمچنین توانمندی شغلی کیفیتهایی است که از یک زمینه به زمینه دیگر و از یک شغل به شغل دیگر قابل انتقال است - میرکمالی و باقری خلیلی، 1384به نقل از زولینگ - .[31] یکی از مهمترین دلایلی که محققان در بررسی علل بیکاری دانش آموختگان کشاورزی به آن اشاره نمودهاند؛ تکیه بیش از حد آموزش عالی کشاورزی بر آموزشهای نظری و ارتباط نداشتن آموزشهای عملی کشاورزی با نیازهای بازار کار کشاورزی است - بخشی جهرمی، 1385؛ میردامادی و توحیدلو، .[29] - 1387
نیاز اساسی یک دانش آموخته دانشگاهی برای رسیدن به شغل و پذیرش مسئولیت های تخصصی جامعه، مهارت است. اما بین دوره ها و موارد آموزشی دانشگاه با آنچه بازار کار تناسب منطقی برقرار نشده است. به عقیده زمانی مهمترین موانع اشتغال از دید مسئولین، تجربه کم، ضعف علمی و مهارتی دانش آموختگان ، سختی دریافت وام و وقوانین دست و پاگیر اداری و عدم تعادل بین عرضه و تقاضا برای کارشناسان کشاورزی عنوان شده است - .[10] - 1380 بوجود آمدن نهادهای میانجی میان دولت و دانشگاه، تاثیر بسیاری در کیفیت نظام آموزش عالی خواهد داشت - انتظاریان و طهماسبی.[2] - 1390 ایجاد هماهنگی بین نظام آموزش عالی به تناسب دانش آموختگان با نظام بازار کار جهت جلوگیری از اتلاف منابع ضرورت دارد - انتظاریان و طهماسبی،.[2] - 1390 بررسی مشکلات و مشخص کردن وضعیت اشتغال دانشآموختگان دانشگاهها و موسسههای آموزش عالی کشاورزی به عنوان بخشی از نیروی انسانی کشور ضروری است.
بنابراین هدف کلی این تحقیق راهکارهای ارتقاء صلاحیت شغلی دانشآموختگان کشاورزی و شناسایی نظرات و استفاده از توصیه های آنان به منظور ارائه توصیه های کاربردی برای بهبود عملکرد موسسات آموزش عالی است. علی بیگی و بارانی - [25] - 1391مهم ترین صلاحیت های مورد نیاز از دیدگاه مهندسان، مسئولیت پذیری، اعتماد به نفس، جدیت و استقامت در کار می باشند. شفیعی و شعبانعلی فمی، 1385به نقل از شمس آذر - [19]مسئله بیکاری این گروه را به عدم تمایل آنها به کارهای یدی دانسته است. تعداد زیاد دانش آموخته های کشاورزی، نداشتن سرمایه کافی، کمبود فعالیت های اقتصادی - زمانی و لاری، .[12] - 1383 نبود مهارتهای مورد نیاز بازار کار از سوی دانش آموخته ها - شهبازی و علی بیگی، الف[21] - 1385 از جمله موانع جذب دانش آموخته های کشاورزی برشمرده اند.
موثرترین عامل در موفقیت شغلی دانش آموختگان، مهارت و کارایی فنی بود که در مرتبه اول و بعد از آن مهارت های ارتباطی در مرتبه دوم قرار گرفت - ملک محمدی و شکری، .[28] - 1388 نوری پور و زمانی، 1388 به نقل از اسمیت - [32] - Smitنیز مهمترین مهارت های مورد نیاز یک دانش آموخته رشته کشاورزی را تفکر نقادانه، مقایسه منطقی، تصمیم گیری مستقل، حل مساله، ارتباط موثر و رهبری معرفی کرده است. تحقیقی که توسط میرزایی ملااحمد و همکاران [30] - 1385 - انجام شد تاثیر زیاد دروس عملی در کارآیی و اشتغال، توجه نسبتا متوسط به مهارت و دانش در هنگام استخدام و ...برای دانش آموختگان کشاورزی گرایش جنگل ضروری تشخیص داده شد. قربانی پور و همکاران - [26] - 1391به نقل از کینگ و کترلید برخورداری دانشجویان از برنامههای منطقی و امکانات انسانی و فیزیکی عواملی هستند که موفقیت شغلی دانشآموختگان را تعیین میکنند که وجود دانشجوی علاقهمند از همه موثرتر است.
مهارت برقراری رابطه موثر، مهارت تصمیم گیری، مهارت حل مسئله و مهارت تفکر خلاق،و..مهارت هایی هستند که موفقیت شغلی دانشآموختگان تحت تاثیر این مهارتهای فردی است - قربانی پور و همکاران،1391به نقل از براون و همکاران - .[26]عربی و شاه ولی - [24] - 1380برای ایجاد شایستگی در دانشجویان بر دانش سازگاری تاکید دارند. در تحقیق دیگری که توسط شعبانعلی فمی و همکاران 1389 - الف - [18]انجام گرفت پنچ متغیر، حل مسئله، توانمندی جستجوی اطلاعات، خود آگاهی، توانایی آزمایش و خلق فرصت و مهارتهای کار تیمی در قالب ویژگیهای روانشناختی اصلی مرتبط با"یادگیری شغل محور"مطالعه شد. یافتههای آنها نشان میدهد که نقش عوامل فردی بسیار مهم است. طهماسبی و همکاران - [23] - 1389 مهمترین مهارتهای لازم برای حضور اثر بخش در بازار کار را مهارت تعاملی، مهارت ارتباطات، مهارت حل مسئله، زبان انگلیسی، کاربرد اینترنت و رایانه، مهارتهای کارآفرینی و صلاحیت های حرفه ای معرفی میکنند.
شهبازی و علی بیگی - 1385الف - [21] مهمترین شایستگی های مورد نیاز دانش آموختگان کشاورزی برای ورود به بازار کار را به ترتیب شامل شایستگی های ارتباطی، تخصصی و... عمومی عنوان کرده اند. در پروژه های تحقیقی که در کانادا در سال 1995 توسط لروکس و لافیر در خصوص مهارت های اساسی مورد نیاز بازار کار از دیدگاه کارفرمایان انجام شده مهارت هایی را که به افزایش فرصت اشتغال افراد کمک می کند در سه گروه دسته بندی کرده اند:مهارت های علمی شامل مهارت های ارتباطی، مهارت های مدیریت شخصی شامل توانایی و مهارت های گروهی شامل توانایی کار با دیگران - بهروزی، .[6] - 1388زمانی و عزیزی خالخیلی - [13] - 1385 داشتن تجربه، مهارتهای علمی و عملی، خصوصیات شخصی، علاقهمندی به کار در محیطهای روستایی و توانایی انجام کار را مهمترین لیاقتها و مهارتهای مورد نیاز دانشآموختگان کشاورزی در مشاغل دولتی و غیردولتی از نظر مدیران اجرایی میدانند.
میرکزاده و قیاسوند در تحقیق خود به این نتیجه دست یافتند که مهمترین عوامل موثر بر اشتغال دانشآموختگان کشاورزی در ایران عبارتند از: وضعیت تحصیلی، مهارتهای حرفهای، روحیه کارآفرینی، تجربه کاری، مهارتهای ارتباطی و زمینه اجتماعی-اقتصادی فرد. - Mirakzade & Ghiasvand, 2011 - [37] شریفی و اسلامیه - [20] - 1391درپژوهشی به این نتیجه دست یافتند که شش مهارت فنی و ابزاری، شناختی، شخصیتی، ارتباطی، مدیریتی و سازمانی از جمله مهارت های کلیدی و مورد نیاز دانشجویان جهت ورود به بازار کار در عصر جهانی شدن هستند. حامد - Hamid ,2012 - آموزش دوره های حرفه ای و ترکیب
