بخشی از مقاله
چکیده :
زمین لغزشها یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی میباشند که سالانه تلفات جانی و اقتصادی فراوانی را به بار آورده و بخش قابل توجهی از بودجه کشور صرف بازسازی آنها میگردد. زمینلغزشها غالبا در مناطق کوهستانی رخ داده و سکونتگاههای شهری و روستایی را مورد تهدید قرار میدهند. مکانیزم اصلی زمینلغزشها علاوه بر رخدادهای طبیعی، متاثر از فعالیتهای انسانی نیز میباشد.
عوامل طبیعی شامل گسلهای موجود در منطقه، لیتولوژیهای نامقاوم و رودخانهها در کنار عوامل انسانی مانند راهسازی از جمله عوامل ایجاد زمینلغزشها میباشند. شناسایی پهنههای آسیب پذیر میتواند کمک شایانی به کاهش خطرات احتمالی نماید.
در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی - AHP - که یکی از روشهای پرکاربرد تصمیمگیری چند معیاره میباشد، 8 لایه اطلاعاتی مکانی مربوط به محدوده مورد مطالعه در بخش شمالغربی استان زنجان شامل لایههای فاصله از گسلها، جادهها، رودخانهها و آبراههها و لیتولوژی و شیب، جهت شیب و ارتفاع محدوده، وزندهی شده و با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی - GIS - ، با یکدیگر تلفیق شدند و در نهایت نقشه قابلیت وقوع زمینلغزش تولید شد. مقایسه نقشه تهیه شده با اندیسهای زمینلغزش ثبت شده در منطقه، نشان دهنده ارتباط فضایی مثبت بوده و نقشه تولید شده میتواند برای مطالعات دقیقتر برای کاهش احتمال خطرات زمینلغزش در این منطقه مورد استفاده قرار گیرد.
مقدمه :
خاک که به طور طبیعی و تحت تاثیر عوامل مختلفی بهخصوص نیروی جاذبه زمین در دامنههای شیبدار بوقوع میپیوندد . پهنهبندی خطر وقوع زمینلغزش به زبان ساده عبارت است از تقسیمبندی ناحیه مطالعاتی به محدودیت هایی با خطر تقریبا یکسان.
زمینل غزش پدیدهای متداول در ایران میباشد، علیرغم تمامی پیشرفتها در زمینه علوم و تکنولوژی، این حوادث در سرتاسر دنیا تلفات انسانی، اقتصادی و محیطی به دنبال دارند. زمین لغزشها در بین بزرگترین بلایای طبیعی، هفتمین رتبه را از نظر کشتار دارد و حدود 17 درصد از مرگ و میر ناشی از بلایای طبیعی را دربر میگیرد
ایران به دلیل شرایط خاص زمینشناسی، توپوگرافی و آب و هوایی از کشورهای مهم لغزشخیز است و سالانه خسارات قابل توجهی بر اثر بروز زمینلغزش گزارش میشود. اثرات مخرب و جدی این پدیده مهم زمینشناسی، در مناطق فعال تکتونیکی، لرزهخیز و سیلخیز و دارای سازندهای رسوبی-تبخیری حساس به فرسایش و دیگر سازندهای مستعد به وضوح قابل مشاهده است
ارزیابی زمینلغزشها مانند بسیاری از موضوعات زمینشناسی محیطی بدلیل تنوع عوامل موثر در وقوع آنها از پیچیدهترین مسائل است. عدم قطعیتی که ناشی از مبهم بودن شرایط و مفاهیم مرتبط با پارامترهایی مانند زمینشناسی، هیدرولوژی، تکتونیک، پوشش گیاهی، بارندگی، فرسایش، نوسانهای دمایی، تاثیر یخبندان و ... در بروز ناپایداری دامنهای هستند، لزوم استفاده از روشهای دقیق و مناسب را در این زمینه آشکار میسازد
یکی از روشهای پهنهبندی خطر زمینلغزش، روش مبتنی بر فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - AHP - میباشد. این روش براساس مقایسههای زوجی عوامل بنا نهاده شده و امکان بررسی سناریوهای مختلف را به تصمیم گیران میدهد. این تکنیک یکی از جامعترین الگوریتمهای طراحی شده برای تصمیمگیری با معیارهای چند-گانه است، زیرا امکان فرموله کردن مسائل پیچیده طبیعی به صورت سلسله مراتبی را فراهم نموده و همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی و کیفی در مساله را دارد
منطقه مورد مطالعه:
محدوده مورد مطالعه بخش شمالغربی استان زنجان می باشد. این محدوده در برگیرنده شهرستان ماهنشان و بخشهایی از شهرستانهای زنجان و زرین آباد است - شکل . - 1 به طور کلی وسعت محدوده مورد مطالعه 6494 کیلومترمربع و ارتفاع تقریبی بلندترین نقطه آن 3286 متر و گودترین نقطه آن 261 متر از سطح دریا میباشد.
