بخشی از مقاله
چکیده
ادبیات پایداری یکی از برجسته ترین گونههای ادبیات متعهد است که بویژه در کشورهایی که طعم جنگ را چشیده و در راه دفاع از سرزمین، فرهنگ، آزادی و استقلال میهن از خود پایمردی نشان دادهاند، به رشد و بالندگی رسیده است. »معین بسیسو« از جمله شاعران نوپرداز ادبیات پایداری فلسطین است؛ شاعری انقلابی که با سلاح قلم پا به میدان مبارزه گذاشته است. در پژوهش حاضر که به بررسی ادبیات پایداری در شعر معین بسیسو اختصاص یافته است،تلاش برآن بوده تا پس از تبیین ادبیات پایداری و مقاومت، به تشریح مهمترین عناصر پایداری در شعر بسیسو پرداخته شود. در این راستا به شیوه تحلیلی- توصیفی اشعار بسیسو مورد بررسی و پژوهش قرار گرفت و آنچه بدست آمد اینکه مهمترین بن مایههای پایداری در شعر وی شامل عشق به وطن، تبعید وآوارگی، تهدید دشمن، دعوت به مبارزه، شهادت، وجدال بین امید و ناامیدی است که شاعر با به کارگیری اسلوبهای داستانی، غنایی و گفتگو، و زبان شعری متأثر از زمان و مکان زندگی خویش در کنار اسطوره و نماد به ترسیم آنها پرداخته است.
.1مقدمه
یکی از مسائل مهم وتأثیر گذار در تاریخ معاصر عربی اسلامی و شاید مهمترین آنها مسأله فلسطین است. مسألهای که با روح و جان ملّتی آواره، گره خورده است و در واقع زندگی و مرگ آنها محسوب میشود. فلسطینی که زمانی زیر یوغ استعمار بود و در نهایت اسیر دست صهیونیست ها شد، ساکنان خود را برآن داشت تا زندگیای سراسر مبارزه داشته باشند و با دو سلاح تفنگ و شعر به میدان مبارزه بیایند. شاعران بسیاری با سلاح شعر در این وادی قدم گذاشته وتلاش داشته انداز این رهگذر در کنار سایر مبارزان، از سرزمین خویش دفاع کرده و به مخاطبان خویش درس پایداری وایثار دهند. دراین وجیزه تلاش بر آن است تا بن مایه های پایداری در شعر یکی از این شاعران مورد تحلیل قرار گیرد.
.1-1 بیان مسأله
ادبیات پایداری بویژه درحوزه خاورمیانه با نام فلسطین و شاعران این سرزمین پیوند عمیق یافته است. صرفنظراز ویژگیهای کلّی این نوع ادبیات، آنچه وجه تمایز این نوع ادبی از سایر مقولههای ادبی است. ، در پیام و مضمون آن نهفته است؛ بدین معنا که آثاری از این دست، اغلب آیینه دردها و مظلومیتهای مردمی هستند که قربانی نظامهای استبدادی شده اند. این آثار ضمن امیددادن به آینده و نوید دادن پیروزی موعود، دعوت به مبارزه و ایستادگی در برابر ظلم وستم، عشق به وطن، شهیدان وجان باختگان را در بطن خویش دارند. با تامل در اشعار شاعران فلسطینی - بعد از نکبه - 1948 به این حقیقت میرسیم که شرایط حاکم برفلسطین ومشکلاتی که از جانب اسرائیلیها برآنها تحمیل شده در ادبیات آنها بسیار نمود دارد. به طوری که میتوان گفت: »ادبیات فلسطین آینهی شفافی است که شرایط ملت فلسطین در آن دوره را منعکس میکند. « - مصطفی،. - 27 :1986 »معین بسیسو« از شاعران نوپرداز ادبیات پایداری فلسطین است. وی شاعری است که شجاعانه شعر خویش را به میدان مبارزه آورد و تمام عمرش را در این میدان سپری کرد و در نهایت در لندن ودور از وطن خویش به طرز مشکوکی کشته شد.
.2-1 ضرورت و اهداف پژوهش
در این مقاله و در راستای بررسی و تحلیل مهمترین عناصر پایداری در شعر این شاعر مقاومت در تلاش هستیم تا به این سوالات پاسخ گوییم. اول اینکه: مهمترین بن مایههای پایداری در شعر بسیسو کدامند؟ دیگر اینکه: ابزارهای بسیسو در بیان اندیشههای پایداری خویش کدامند؟
تحلیل بن مایه های پایداری در اشعار »معین بسیسو« رسول دهقان ضاد، فاطمه حسینی 1453❑
.3-1 پیشینه پژوهش
در حوزه ادبیات پایداری، پژوهشهای بسیاری بویژه درمورد شاعران بزرگی همچون محمود درویش، سمیح قاسم، ابراهیم طوقان وفدوی طوقان انجام شده است. در خصوص شاعر مورد بحث مقاله حاضر نیز باید گفت تلاشهایی برای بررسی آثار بسیسو انجام شده است، که از جمله آنها میتوان به کتاب »القضایا الفکریه و التقنیه فی المسرح معین بسیسو الشعریه« اثر خلیل شنطی1 و نیز کتاب »شعر الحقیقه: دراسه فی نتاج معین بسیسو« تالیف دکترصبحی2 اشاره کرد. از مقاله ها نیز میتوان مقاله »خوانش تطبیقی جلوههای پایداری درشعر معاصر ایران وفلسطین، مطالعهی موردپژوهشانه معین بسسیو و قیصرامینپور«، نوشته محمدرضا حیدریان شهری و ندا تصدیقی که در فصلنامه نقد و ادبیات تطبیقی علوم انسانی دانشگاه رازی کرمانشاه، چاپ شده است را نام برد. البته نگارندگان مقاله مذکور، تنها قصیده »الصوت ما یزال« شاعر را مورد بررسی قرار داده اند حال اینکه در اثر حاضر، تلاش بر آن بوده تا تمام قصاید دیوان شاعر مورد مطالعه قرارگیرد و به دلیل گستردگی مطالب و مجال اندک نوشتار، مهمترین بن مایههای پایداری در شعر وی به بوته نگارش درآید. از این رو باید گفت معین بسیسو به عنوان شاعر مقاومت فلسطینی در کشور ما آنگونه که باید شناخته نشده است؛ هرچند ترجمه پارهای از اشعار وی نیز در کتاب »مجموعه شعرهایی به شیشه پنجره ها« ترجمه محمدحسین وجداندوست و در مجموعهای دیگر که به ترجمه هایی از شعر شاعران معاصر عرب اختصاص یافته، با نام »باد، خانه من است، گنجشک، بهانه« به چاپ رسیده است. لازم به ذکر است که نگارندگان در این پژوهش در برخی از ابیات، از ترجمههای این دواثر، سود جستهاند.
.2 بحث
.1-2 ادبیات پایداری
ادبیات متعهد در دوره معاصر به شکل گستردهای در میان گرایشها وشاخههای گوناگون ادبیات ملتهای آزادی خواه و استقلال طلب جهان مورد توجه و اقبال صاحب نظران، ناقدان، نویسندگان وسرایندگان قرار گرفته است. یکی از برجسته ترین گونههای ادبیات متعهد، ادبیات پایداری یا همان ادبیات مقاومت است که این نوع از ادبیات بویژه در کشورهایی که طعم جنگ را چشیدهاند ودر راه دفاع از سرزمین، آزادی و استقلال میهن، جان فشانی کردهاند، به رشد وبالندگی چشمگیری رسیده است. در تعریف ادبیات پایداری گفتهاند: »ادب مقاومت شاخه ای از ادب متعهد و ملتزم است که
