بخشی از مقاله
چکیده
به منظور تحلیل تنش دیرینه در بازه زمانی نورین تا باژوسین زیرین و همزمان با رسوبگذاری گروه شمشک در دره بلده واقع در زون ساختاری البرز مرکزی، تعداد 315 سطح گسله به همراه خش لغزهای آن در قالب 29 ایستگاه برداشت گردید. همچنین در 24 ایستگاه بواسطه وجود گسل های نرمال همزمان با رسوبگذاری مناسب برای تعیین سوی تنش دیرین انتخاب گردید. برای تحلیل تنش مسبب این گسل ها از روش وارون سازی جدید - New Direct Inversion Method, INVD - استفاده شده است.
با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل گسلی این ایستگاه ها و حضور غالب گسل های نرمال همزمان با رسوبگذاری گروه شمشک، مشخص شد که در زمان نورین تا باژوسین زیرین، رژیم زمین ساختی کششی در منطقه حاکم بوده که همین امر سبب افزایش ستبرای این گروه چینه شناسی گردیده است. با توجه به جهت گیری σ3 بدست آمده از تحلیل گسل های نرمال فعال در زمان رسوبگذاری گروه شمشک، سوی کشش در راستاهای - 060° - ENE و - 024° - NNE غالب بوده است. هم چنین یک جهت کشش فرعی در راستای - 312° - WNW نیز مشاهده شده است که بیانگر وجود حوضه های برشی-کششی در منطقه می باشد.
مقدمه
هدف از این پژوهش، بررسی تعیین سوی تنش دیرین در نهشته های گروه شمشک واقع در منطقه مورد مطالعه در محدوده زمانی نورین- باژوسین زیرین می باشد. این یافته ها حاصل بررسی 29 ایستگاه در مسیر جاده بوده - شکل - 1، که بر اساس مطالعات تعیین سوی تنش دیرین و با استفاده از روش آنژولیه - Angelier 1994 - ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و از این تعداد، 24 ایستگاه به عنوان گسل های همزمان با رسوبگذاری شناسایی شده اند.
لایه بندی عمومی این ایستگاه ها دارای راستای غالب خاوری- باختری و شیب میانگین 30° می باشد - شکل. - 2 گسل های نرمال برداشت شده دارای دو راستای NNE-SSW و NW-SE با شیب میانگین 45° -60° می باشند. گسل های امتدادلغز برداشت شده نیز دارای دو راستای NW-SE و ENE-WSW با شیب میانگین 80° - 90° می باشد. گسل های ایستگاه های B5 و B11 تنسورهای فشارشی را نشان را نشان می دهند که در ادامه به بررسی آن پرداخته شده است.
شکل-1 عکس ماهواره ای لندست دره بلده به همراه ایستگاه ها
شکل -2 نمودار گلسرخی امتداد لایه بندی - - aو شیب
شکل -3 موقعیت راههای دسترسی به منطقه مورد مطالعه آنها - . - b فاصله دسته ها برابر با 10°
دره بلده از لحاظ مورفوتکتونیکی بسیار حائز اهمیت است زیرا گسل معکوس بلده با روند خاوری- باختری که در تمام طول آن گسترش دارد این دره را به یک زون گسلی مهم تبدیل کرده است. از طرفی، چون گروه شمشک در این دره گسترش قابل ملاحظه ای دارد به علت مقاومت پایین لیتولوژی این گروه در مقابل عوامل فرسایشی، این دره دارای مورفولوژی پست و شیب ملایمی می باشد. این عوامل سبب تشدید عملکرد رودخانه های مهم این منطقه مانند نوررود و لاریز در امتداد زون گسلی شده و دره بلده را با ابعاد تقریبی 20 کیلومتر در 100 کیلومتر ایجاد کرده است - شکل. - 1 راههای دسترسی به منطقه مورد مطالعه شامل جاده فرعی رویان به بلده، سه راهی بلده به سمت باختر درکیلومتر 45 جاده هراز در محور ارتباطی آمل به تهران و دو راهی پل زنگوله به سمت خاور در جاده تهران- چالوس می باشد - شکل . - 3
چینه شناسی گروه شمشک:
گروه شمشک به سن تریاس بالایی- ژوراسیک میانی شامل تناوبی از رسوبات سیلتی- رسی، سیلتستون، ماسه سنگ و کنگلومرا همراه با تعداد زیادی عدسی زغال است که بطور ناپیوسته و هم شیب سازند الیکا و گاه سنگ های کهن تر پرمین و حتی دونین را می پوشاند. این گروه در یک چرخه رسوبی- تکتونیکی نهشته شده و توسط دو رویداد مهم سیمرین آغازین در قاعده و سیمرین میانی در بالا محصور شده است. ماهیت مولاسی این ردیف رسوبی و تغییرات سریع جانبی و عمودی رخساره ای، حاکی از رسوبگذاری آن در یک حوضه پرتکاپو و فعال تکتونیکی است که در یک محیط دریایی کم عمق تا محیط مردابی- ساحلی رسوبگذاری کرده است.
Brunet و دیگران - 2007 - و شهیدی - 2008 - ، بیان می کنند که وجود گسل های نرمال همزمان با رسوبگذاری و میزان نرخ رسوبگذاری شدید گروه شمشک بویژه در بخش های قاعده ای بیانگر آن است که گروه شمشک در شرایط کششی مرتبط با ریفت درون قاره ای در ارتباط با گسترش حوضه خزر جنوبی تشکیل گردیده است
روش مطالعه و تحقیق
اندازه گیری محلی جهت تنش امروزی و تنش دیرینه بطور قابل توجهی در توصیف سازو کارهای محلی و شناخت زمین ساخت صفحه ای در مقیاس ناحیه ای کمک می کند. یکی از روش های مورد توجه برای اندازه گیری تعیین سوی تنش دیرین، روش های ریاضی مبتنی بر وارون سازی داده های لغزش گسلی است که می تواند برای سازو کار کانونی زمین لرزه ها نیز کاربرد داشته باشد.
در این پژوهش، داده ها بر مبنای مشاهدات صحرایی و داده های لغزش گسلی است. برای شناخت و بررسی محورهای تنش، تشخیص سوی لغزش بسیار مهم است که با توجه به معیارهایی همچون پله های گسلی و نشانه های ابزارهای زمین ساختی می تواند قابل تشخیص باشد. علاوه بر این اطلاعات، موقعیت و جهت گیری صفحات لایه بندی در هر ایستگاه نیز برداشت شده است
