بخشی از مقاله
چکیده
در این مطالعه روش های آماری چند متغیره و روش شاخص حرارتی هاگلین در طبقه بندی اقلیمی نواحی کشت انگور در استان همدان تحلیل شدند. بر این مبنا از مقادیر ماهانه میانگین دمای کمینه، میانگین دمای بیشینه، دمای مطلق کمینه، دمای مطلق بیشینه، میانگین مقدار بارش، بیشینه مقدار بارش، درصد رطوبت نسبی،میانگین سرعت باد، تعداد ساعات آفتابی و مقادیر تبخیر و تعرق پتانسیل پنمن در 5 ایستگاه هواشناسی استان همدان طی ماه های فروردین تا مهر و از سال 1990 تا 2010 استفاده شد.
روش تحلیل عاملی - FA - و تجزیه مولفه های اصلی - - PCA از روشهای چند متغیره آماری برای تجزیه و تحلیل داده ها انتخاب شدند. نتایج نشان می دهند که مهمترین مولفه ها به ترتیب رطوبت نسبی، میانگین دمای کمینه و بیشینه می باشد که مجموعا 81 درصد از کل واریانس را به خود اختصاص داده اند، بنابراین روش شاخص حرارت خورشیدی می تواند روش مناسبی برای طبقه بندی اقلیمی منطقه باشد.
سپس مقادیر شاخص حرارت خورشیدی هاگلین محاسبه شد. نتایج نشان می دهند که تاکستان های استان همدان در گروه HI+1 - آب وهوای گرم ملایم - و HI+2 - آب و هوای گرم - قرار می گیرند که مناطق مناسبی برای کشت انگور شیرازی، بی دانه سفید و قرمز، صاحبی، عسگری، ریش بابا و حسینی هستند.
مقدمه
آگروکلیماتولوژی ارتباط بین عوامل اقلیمی با کشاورزی است. نواحی اقلیم کشاورزی بر اساس مناطق همگن اقلیمی و با هدف بهبود تولیدات کشاورزی و افزایش کیفیت محصول تعیین می شوند. در تعیین نواحی اقلیم کشاورزی، عوامل اکولوژیکی نسبت به صفات هواشناسی اولویت دارند - مظفری، . - 65 :1382 از میان عناصر اقلیمی موثر بر کمیت و کیفیت انگور، شاخص های حرارتی از عوامل مهم و بسیار موثرند - . - Combe, 1987 آمرین و وینکلر در سال 1962 در کالیفرنیا با شاخص حرارتی وینکلر، 5 منطقه بزرگ را مطابق با گروه های مختلف درجه روز مشخص کردند و هاگلین نیز در سال 1978 شاخص حرارتی را بسط داد که می توان از آن برای بررسی وضعیت چرخه رشد انگور استفاده کرد
با این حال دو شاخص مذکور و شاخص های برناس - - 1974 ، فرگونی - - 1985 و هیدالگو - - 2002 به تنهایی قادر به تعیین شاخص های اقلیمی در چرخه رشد انگور در مقیاس متوسط نیستند و به همین دلیل می توان از شاخص های دیگری مانند بلانکو- وارد استفاده کرد.
گیاه انگور در طی دوران رشدش که بین 5 تا 6 ماه طول می کشد به نور کافی و دمایی حدود 18 درجه سانتی گراد نیاز دارد . دمای مطلوب برای رشد و نمو انگور در فصل رشد بین حداقل 10 تا 30 درجه است . محصول انگور از جوانه زنی تا برداشت به حرارتی حدود 1000 درجه سانتی گراد نیاز مند است امیرقاسمی، . - 5 :1382 عامل مذکور حتی در طی رسیدن انگور تأثیر زیادی در عطر و رنگ و کیفیت آن دارد و حتی اثر درجه حرارت شبانه نیز بر رنگ انگور ثابت شده است در عین حال، عمق آب زیرزمینی در خاک نیز بر کیفیت انگور تأثیرگذار است
جکسون و چری - - 1988 نشان دادند که در مناطق پرباران میزان تولید انگور کمتر می شود. بر این اساس ریو و همکاران - - 1994 شاخصی را برای بیان تراز پتانسیل آب در خاک ارائه کردند که در آب و هواهای مختلف در مورد انگور به کار برده می شود. او همچنین مشاهده کرد که در مناطق گرم که دارای خشکسالی شدید نیستند، فقدان آب در طی رسیدن محصول بر کیفیت آن تأثیر می گذارد .تونیتو و کاربونئو - 2004 - نیز ثابت کردند که اثر کمبود آببعضاً در کیفیت انگور به ویژه در سطح پایینی دارای تأثیر مثبت است.
تا کنون طبقه بندی چندمعیاری برای مناطق رشد انگور براساس شاخص های مرکب که منطبق بانیازِ گونه های مختلف مبتنی بر کیفیت انگور از نظر میزان قند، رنگ، عطر باشد، کمتر مورد توجه قرار گرفته است . تونیتو و کاربونئو - 2004 - طبقه بندی مبتنی بر اهداف مذکور را برای 29کشور جهان در قالب 97 منطقه، مورد مطالعه و بررسی قرار دادند
.کار آنان به لحاظ استفاده اندک از شاخص های اقلیمی و نیز ارائه گروه بندی مستدل اقلیم های کشت انگور مورد توجه پژوهشگران مختلف قرار گرفته است .
تحلیل عاملی از جمله روشهای چند متغیره است که در آن ،متغیرهای مستقل و وابسته مطرح نیست زیرا این روش جزء تکنیکهای هم وابسته محسوب میگردد و کلیه متغیرها نسبت به هم وابسته اند. مساله اساسی تعیین این مطلب است که آیا تعداد زیادی متغیر اصلی را می توان به مجموعه کوچکتری از متغیرها ،با کمترین میزان ریزش اطلاعات تبدیل کرد؟
نخستین کار درباره تحلیل عاملی حدود 100 سال پیش توسط روانشناسی به نام چارلز اسپیرمن - 1940 - صورت گرفت، که به گونه کلی » پدر« این روش شناخته شده است . بعد از او کارل پیرسن 1901 - - ، روش »محورهای اصلی« را پیشنهاد کرد و هتلینگ - 1933 - آن را به گونه کاملتری توسعه داد. بسیاری از کارهای نخستین در تحلیل عاملی، یعنی در طول سال های 1900 تا 1930، به کاربرد مدل اسپیرمن در بسیاری از مسایل عملی و بررسی شرایط مناسب برای استفاده از آن مدل اختصاص یافته است.
