بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی میباشد که بعد از تبین اهداف و مولفههای کسبوکار سازمانی با استفاده از منابع کتابخانهای و جستجوی اینترنتی، مصاحبه و پرسشنامه، از رویکرد تصمیمگیری چندمعیاره و منطق فازی برای تحلیل موثر پیامدهای کسبوکار سازمانی بهره گرفته میشود. دو حوزه کسبوکارهای خردهفروشیهای فیزیکی نظیر هایپرمارکتها و مجازی نظیر نتمارکتها مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفتهاند.
تصمیمهای لازم برای فعالیتهای این کسبوکارها با استفاده از اصول قواعدمحور سیستمهای فازی استنتاج و پیامد آن این بوده است که با توجه به قابلیتهای پیش روی توسعه نت مارکتها از قبیل بهرهمندی موثر از فناوریهای اطلاعاتی و افراد متخصص، توسعه و رشد همهجانبه آنها در آینده محققتر است که میتوان این امر را به سایر حوزههای کسبوکار مجازی تعمیم داد.
-1 مقدمه
اطلاعات مرتبط با محیط کسبوکار سازمان اطلاعاتی درباره رقبا، تغییرات روندهای مشتری، محصولات و خدمات میباشد که همواره در حال تغییر بوده و با قطعیت نمیتوان در مورد آنها اظهار نظر کرد.
این عدم قطعیت وقتی با آینده پیوند میخورد، مسأله پیچیدهتر میشود. روشهای علمی مربوط به مطالعه امروز و دیروز دارای مطالعات موجود یا قابل ایجاد هستند، در حالیکه مطالعات آینده تقریباً از این امکان بی بهره است. در عین حال آیندهپژوهان به بسیاری از گزینههای مختلف در آینده ممکن، محتمل یا ارجح در فضای کسبوکار باور دارند.
منظور از فضای کسبوکار، عوامل موثر بر عملکرد واحدهای اقتصادی مانند کیفیت دستگاههای حاکمیت، ثبات قوانین و مقررات، کیفیت زیرساختها و ... است که تغییر دادن آنها فراتر از اختیارات و قدرت مدیران بنگاههای اقتصادی است.
فضای کسبوکار و سرمایهگذاری به مثابه محیط سیاستی، نهادی و رفتاری است که بازدهی و مخاطرات مرتبط با فعالیتهای اقتصادی و سرمایهگذاریها را تحت تأثیر قرار می دهد.
فضای کسبوکار متاثر از حوزههای مختلفی است که مهمترین آنها درجه باز بودن اقتصاد، حاکمیت و کارایی دولت، کارآمدی بازارها، محیط اجتماعی- سیاسی، مسائل بینالمللی، انعطافپذیری بازار کار، مدیریت و محیط مستعد جهت توسعه فنآوری است و ثمره آن ایجاد انگیزه جهت افزایش سطح تولید بنگاههای داخلی و مزیت یابی و مزیتسازی بنگاهها جهت رقابت در صحنههای جهانی باشد
پژوهشهای اخیر در حوزه استراتژیک، نشان دادهاند در شرایطی که هیچ حادثهای به طور قطع قابل پیشبینی نیست، با انجام هر اندازه تحلیل نمیتوان راهحل مشخص و روشنی را بهدست داد؟ اما آنچه که مهم است استفاده از ابزارها و تکنیکهایی است که بهواسطه آن میتوان این عدم قطعیت را سنجش و مورد تحلیل قرار داد.
در ادامه این مقاله، پژوهشهای صورت گرفته در زمینه کسبوکار و فضای رقابتی حاکم بر آن و رویکرد منطق فازی برای تبیین عدم قطعیت مولفههای کسب وکار، معرفی میشوند. متدولوژی این مقاله بر پایه استفاده از شیوه تصمیمگیری چندمعیاره و منطق و سیستمهای فازی بوده و با تعیین متغیرهای مرتبط، مقایسهای بین بررسی شرایط عدم قطعیت در هایپرمارکتهای فیزیکی و نتمارکتهای مجازی صورت میپذیرد.
-2 مرور ادبیات
منطق و رویکرد سیستمهای فازی معتقد است که ابهام در ماهیت تمام علوم وجود دارد و این ابهام در ع لوم اجتماعی به مراتب بیشتر است. برخلاف تفکر حاکم بر رهبران کسبوکارها که معتقدند باید اطلاعات ورودی بسیار دقیق باشد تا خروجیها بهتر و اجراییتر باشد، پروفسور لطفیزاده پدر علم فازی معتقد است باید به دنبال ساختن مدلهایی بود که ابهام و عدم اطمینان را به عنوان بخشی از سیستم در خودش مدلسازی کند
کسبوکار هر نوع فعالیت تکرارشونده اقتصادی از قبیل تولید، خرید و فروش کالا و خدمات به قصد کسب منافع اقتصادی گفته میشود.
عدم قطعیت همه جا هست و در مسأله کسبوکار نیز خود را به شکل متفاوتی نشان میدهد. مطالعات نشان میدهد که بررسی عدم قطعیت در فضای کسبوکار از طریق شیوههای متفاوت دغدغه اصلی مدیران و پژوهشگران شده است.
جلالی و محمدرضاالرکی نقشه فازی عناصر اجرای طرح کسبوکار الکترونیک در سازمانهای کوچک و متوسط را ترسیم کردهاند. برای حصول این مطلوب در این تحقیق، با استفاده از روش تحلیلی مبتنی بر ترسیم نقشه فازی، مهمترین عوامل بحرانی شکست و موفقیت پیاده سازی طرح کسبوکار الکترونیک در سازمانهای کوچک و متوسط شناسایی و از 61 شاخص برای تحلیل استفاده شده است. نتایج تحلیل این شاخصها حاکی از آن است که عناصری نظیر توسعه، آموزش و مدیریت منابع انسانی، زمانبندی تولید، مدیریت روابط خارجی، بالا بودن سیستمهای ارتباطی در سازمان، و کسب، ایجاد و مدیریت دارایی، مهمترین عوامل بحرانی شکست قلمداد میشوند
سنجش بلوغ سازمان در حوزه کاربردیسازی کسب وکارالکترونیک امری کاملاً کیفی است و نمیتوان عوامل تأثیرگذار بر آن را به راحتی تبدیل به مقادیر کمی نمود و مورد سنجش قرار داد. در مقالهای که بدین منظور تهیه شده است، با ارائه مدلهای فازی به بررسی نحوه تعامل عوامل و تأثیر آنها بر رشد استفاده از رویکرد کسبوکار الکترونیک در سازمان پرداخته شده است
پورتفولیوها، مجموعهای از پروژهها، طرحها و یا سایر کارهایی است که بهمنظور تسهیل مدیریت مؤثر آنها و برآورد اهداف استراتژیک کسبوکار در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند. طرحهای پورتفولیو لزوماً وابسته به هم نیستند و این الزام وجود ندارد که بهطور مستقیم با یکدیگر مرتبط باشند.× اجزای پورتفولیو - یا همان پروژهها و طرحهای پورتفولیو - کمیتپذیر هستند، بنابراین آنها میتوانند اندازهگیری، رتبهبندی و اولویتبندی شوند
اکبری و مرادی، کاربرد محاسبات فازی در ماتریسهای پورتفولیو به منظور بهبود تدوین راهبردهای سبد کسبوکار را مدنظر قرار دادهاند. تحلیلهای ماتریسی پورتفولیو - سبد سرمایهگذاری - یکی از رایجترین روشهای تجزیه و تحلیل کسبوکارها میباشند و ماتریس جذابیت–توانمندی کسبوکار یکی از انواع آن به شمار میآید که برای اهداف این تحقیق انتخاب شده است. در روششناسی پیشنهادی، عوامل داخلی و خارجی در قالب توضیحات زبانی و به صورت اعداد مثلثی فازی با رویکرد غربالسازی فازی ارزیابی شدهاند.
تجزیه و تحلیل عملکرد کسبوکار بانکی و ریسک بازار با استفاده از×DEA× فازی از دیگر پژوهشهای صورتگرفته در این زمینه است. بر اساس تعیین عدمقطعیت ریسک، این پژوهش قصد گسترش کاربرد مدل اندازهگیری فازی را داشته است.
ارزیابی عملکرد هوشمندی کسبوکار با استفاده از تحلیل فازی یکی از مقالات مورد مطالعه در زمینه کسبوکار اینترنتی میباشد. این مقاله حاصل پژوهشی است از نوع توصیفی- پیمایشی که با هدف ارائه چارچوبی جهت ارزیابی عملکرد سیستمهای هوشمندی کسبوکار انجام شده است. در این مقاله با استفاده از تکنیک گروه اسمی، شاخصهای مؤثر در ارزیابی عملکرد سیستمهای هوشمندی کسبوکار مشخص و با استفاده از تکنیک تحلیل سلسلهمراتبی فازی وزن شاخصها محاسبه گردیده است.
طراحی و توسعه مدلهای کسبوکار جدید با رویکردهای سیستمی از مهمترین علاقمندی پژوهشگران و صاحبان کسبوکار برای رونق و بهبود فضای کسبوکار است. یک رویکرد عملی در این زمینه با استفاده از مدلهای ترکیبی تصمیمگیری و منطق فازی توسعه داده شده است و پیامد آن نگرش جدید به بازیگران کسبوکار و تصمیم سازی مناسب در این زمینه بوده است.
مدلسازی سیستمهای مدیریت کسبوکار بهوسیله نگاشتهای فازی از مهمترین رویکردهایی است که در حال توسعه میباشد. کسبوکارهای الکترونیک، ارزیابی عملکرد، تصمیمگیری مناسب حوزه کسبوکار، مدیریت موثر منابع انسانی در کسب و کار، فرایندهای برنامهریزی و سرمایهگذاری از عمده مواردی هستند که در این مدلها به شکل مناسب تحلیل میشوند.
بررسی شرایط کسبوکار و زمینههای آن در برنامهریزیها و تحت شرایط متفاوت از عمده مباحث دیگر تحقیقاتی هستند. تحلیل مقایسهای کمی از مجموعه های قطعی و فازی در مدیریت کسبوکار به شکل موثری نتایج و پیامدهای راهاندازی یک کسبوکار جدید و بهبود وضعیت کسبوکار فعلی را مقایسه و نتایج آن را در اختیار مدیران و تحلیلگران قرار میدهد.
-3 متدولوژی
روشهای تصمیمگیری متعددی برای تبیین ویژگیها و انتخاب پورتفولیوها استفاده شده است که قدیمیترین این روشها، شیوه مجموع ساده وزنی - SAW - میباشد.
روش SAW یکی از سادهترین روشهای تصمیمگیری چند شاخصه میباشد که با یک میانگینگیری موزون از مقادیر ماتریس تصمیم، بهترین گزینه را انتخاب میکند. ترجیحات تصمیمگیرندگان روی شاخصها در این روش مستقل از هم میباشد.
ابتدا با مطالعات کتابخانهای و در نظرگیری نظرات 25 نفر خبره کسبوکار، دو بعد مهمی که در پورتفولیو کسبوکار روی آن اجماع شده است، شرایط محیطی یا جذابیت صنعت مربوطه و توانمندی موسسه میباشد. شاخصهای این ماتریس بر اساس مدلهای تدوین استراتژیها انتخاب شده است.
در ادامه با جمعآوری نظرات خبرگان در مورد تاثیر هر یک از شاخصها روی دو گزینه هایپرمارکت و نتمارکت، ماتریسهای تصمیم در هریک از ابعاد مزبور استخراج و شیوه SAW برای مشخص شدن ارزش گزینهای اعمال شده است. این تاثیر با متغیرهای کیفی و در طیف لیکرت پنجتایی خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد 1 - تا - 5 مندرج شده است. بر اساس میانگین فراوانی حاصل از طیف نظرات اعمال شده، جداول 1 و 2 مشخصکننده این ماتریسهای تصمیم میباشد که بهعنوان یک سناریوی مشخص، اوزان شاخصها یکسان در نظر گرفته شده است.
جدول1ماتریس: تصمیم بُعد توانمندی موسسه، اجماعی نظرات خبرگان و اعمال روش SAW
جدول:2 ماتریستصمیم بُعد جذابیت محیطی، اجماعی نظرات خبرگان و اعمال روش SAW
برای تبیین عدم قطعیت موجود در تصمیمگیری فوق میتوان دو شیوه را در نظر گرفت. یا از شیوه SAW فازی استفاده کرد یا یک سیستم فازی توسعه داد که کارایی شیوه دوم برای مشخص نمودن راهکارها و پیامدها مناسبتر است.
توصیفات زبانی فازی2 - که اغلب، سیستمهای فازی یا بهطور سادهتر توصیفات زبانی نامیده میشوند - نمایش مرسوم سیستمهایی هستند که از طریق قواعد اگر-آنگاه فازی ساخته میشوند.
