بخشی از مقاله
چکیده:
الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت درکنار تبیین نقشهی راه جامعی که بتواند جهت دهنده و هماهنگ کنندهی سیاستها و برنامه های کشور در مسیر پیشرفت همه جانبه باشد، باید راهبرد اساسی حاکم بر پیشرفت را نیز مشخص سازد .پیشرفت یک چامعه، مقولهای است حقیقی و عینی که طراحی الگوی مناسب، به عنوان مقدمهی علمی و نظری آن اهمیت مییابد. طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مقدمه ای ضروری برای تعمیق و استواری برنامه ریزی ها و اقدامات کلان و خردی است که برای پیشرفت جامعه انجام می پذیرد.
اما هدف اصلی این طراحی، تحقق خود »پبشرفت« است. این الگو، یعنی نقشهی جامع که علاوه بر ترسیم جهتگیری و تعیین وضع مطلوب، باید چگونگی رسیدن از وضع موجود به وضع مطلوب را نیز بیان کند. راهبرد اصلی حرکت از »وضع موجود« به »وضع مطلوب« پرسشی است اساسی که درباره آن باید اندیشید. - نخستین نشست اندیشههای راهبردی، دیماه . - 1389 از اینرو پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوایی و رفتارعلمی مقالات و نوشتارهای کوتاه هفت دوره کنگره پیشگامان پیشرفت و کمک ترسیم نقشهای جامع جهت تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت انجام شد.
1. مقدمه
موتور اساسی حرکت دهندهی جامعه، افراد و آحاد جامعه و بالاخص اندیشمندان، نخبگان و صاحب نظران آن جامعه اند. اگرچه جامعه نیز از طریق نقش نهاد های اجنماعی، میتواند موجب تسریع یا کند شدن حرکت "فرد" گردد، ولی اثر گذاری و جهت گیری نهادهای اجنماعی هم در نهایت به حرکت حرکت افراد مرتبط است و از طریق "اراده" و "عمل" اندیشمندان،نخبگان و صاحب نظران آن جامعه است که به تحقق می پیوندد. تحول سازان و اصلاح گران اجتماعی همواره از این افراد آغاز می کردهاند. دست کم باید خود به تحول در اندیشه و عمل می رسیدند تا بتوانند کسانی را با خود هم رای و همراه کنند و سپس به دعوت دیگران بپردازند و نقش گسترده تری ایفا کنند. تا هنگامی که آحاد جامعه و بالخصوص اندیشمندان، نخبگان و صاحب نظران آن جامه با حرکتی همراه نباشند آن حرکت
× مجموعه کامل آثار و مقالات برگزیده نهمین کنگره پیشگامان پیشرفت
نمیتواند به توفیق دست یابد. پیشرفت جامعه به عنوان یک فراین برآیند حرکت مجموعهی افراد و آحاد جامعه و نیز نهادها و مجموعه های اجتماعی است اما در این میان نقش نخبگان، اندیشمندان و صاحب نظران نقشی اساسی است. از اینرو رویکرد کنگرههای پیشگامان پیشرفت نیز همسو با اهداف و رویکرد مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بوده و در راستای مشارکت جوانان، نخبگان، صاحبنظران و اندیشمندان در تدوین الگو، با بهدست آوردن دورنمایی کلی از وضعیت گذشته، کنونی و آینده کشور و همچنین تسهیم و بهاشتراک گذاشتن دانش، تجارب، مهارتها و تخصصهای خود بهعنوان تحقق مهمترین هدف الگوی اسلامی ایرانی استوارانه گام بردارند .
از میدان و مجالی که در اختیار دارند در جهت سربلندی و پیشگامی ایران مجاهدت کنند از اینرو رویکرد کنگرههای پیشگامان پیشرفت نیز همسو با اهداف و رویکرد مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بوده و در راستای مشارکت جوانان، نخبگان، صاحبنظران و اندیشمندان در تدوین الگو، با بهدست آوردن دورنمایی کلی از وضعیت گذشته، کنونی و آینده کشور و همچنین تسهیم و بهاشتراک گذاشتن دانش، تجارب، مهارتها و تخصصهای خود بهعنوان تحقق مهمترین هدف الگوی اسلامی ایرانی استوارانه گام بردارند و از میدان و مجالی که در اختیار دارند در جهت سربلندی و پیشگامی ایران مجاهدت کنند.
1-1 ضرورت برگزاری کنگره پیشگامان پیشرفت؛
تجربیات نظام برای کلان نگری ها منجر به تدوین سند رسمی که سیر تکاملی هم داشته است، سطح علمی کشور را به گونه ای چشمگیر و امیدوار کننده افزایش داده است، ولی با این وجود به نظر می رسد هنوز خلأها و کاستی هایی در زمینهی سیاست گذاری ها و برنامه ریزیهای کلان وجود دارد که شاید مهمترین آنها نبود یک الگوی مشخص و بومی برای نزدیکتر کردن آرمان ها و حتی سیاست های کلی به واقعیت بیرونی و مرحلهی اجرا است که قطعا الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت - به عنوان نقشهی راه کلان و بلند مدت حرکت جامعهی اسلامی ایران- باید مبتنی بر مبانی، ارزشها و اصول اسلامی باشد تا "اسلامیت" الگو تضمین شود،
همان گونه که باید بر اساس ظرفیت ها، نیازها، اقتضائات و استعداد های ایرانی باشد تا ایرانی بودن الگو مصداق یابد، علاوه بر اینکه طراح و تولید کننده-ی خود این الگو هم ذهن و فکر و خلاقیت ایرانی است. - بیان حضرت آیت االله خامنهای. - 1389/10/9با این رویکرد و برای فراهم ساختن عرصه حضور جوانان همراه با دانشمندان ایران اسلامی در ترسیم آینده مطلوب برای پیشرفت کشور، کنگره پیشگامان پیشرفت برنامهریزی شده است.
با توجه به آنکه قالبهای ارائه شده در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سمت و سویی را ترسیم میکند که جوانان در آینده، با آن زندگی خواهند کرد لذا هدف آن نیست که الگویی توسط دانشمندان نوشته شود و برای عمل ابلاغ گردد. بلکه جوانان نیز خود میبایست گام به گام در تدوین و شکلگیری آینده مطلوبی که آرزو دارند در آن زندگی کنند نقش و حضوری فعال داشته باشند، همچنین از نظر علمی با ترکیب دانش، تجربه و عبرتهای روزگار با نوآوری و ابداع عالمانه، ایدهآلگرایی، تهور، ظلمستیزی و سختکوشی، میتوانیم به ساختار بهینه هرچه نزدیکتر شویم. با این رویکرد و برای فراهم ساختن عرصه حضور جوانان همراه با دانشمندان ایران اسلامی در ترسیم آینده مطلوب برای پیشرفت کشور، کنگره پیشگامان پیشرفت برنامهریزی شده است.
1-2 اهداف برگزاری کنگره پیشگامان پیشرفت
❖ تلاش برای مشارکت حداکثری دانشجویان و جوانان فعال در اندیشهورزی پیرامون الگوی پیشرفت کشور و فرآیند تدوین و تحقق آن.
❖ ظرفیتسازی برای مطالبه و اجرای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت توسط نسل آیندهساز جامعه.
❖ کمک به همگانی کردن و ترویج گفتمان پیشرفت در بین جوانان و دانشجویان.
❖ فعالسازی ظرفیتهای بالقوه جوانان و دانشجویان کشور و بهکارگیری آن برای تولید آثار علمی و هنری با موضوع پیشرفت.
❖ جهتدهی به تولیدات و آثار علمی و هنری دانشجویان و جوانان کشور در زمینه پیشرفت و ارزیابی و ارتقاء مداوم آنها.
❖ فرهنگسازی و تقویت روحیه خودباوری در بین دانشجویان و نسل جوان کشور.
کنگره پیشگامان پیشرفت با سبک و سیاقی متفاوت و البته خلاق، در بین پرشمار کنگره و همایشی که هرساله در کشور برگزار میشود اسم و رسمی بس ماندگار برای خود دست و پا کرده است. یکی از تفاوتهای متمایزکننده آن دوبار برگزاری آن در سال - 6ماهه نخست و 6ماهه دوم سال - است که بر اهمیت و مسئولیتپذیری در قبال آن افزوده است. همچنین رسالت تشویق و ایجاد انگیزهای که در قبال مخاطبان خود بردوش گرفته موجب شده که در هر دوره تنوعی بسیار از شرکتکنندگان و موضوعات و رفتارهای علمی جدیدی را پذیرا باشد و این به غنای هدف کمک کرده و مسیر پیشرفت را هموارتر و روشنتر کردهاست.
از اینرو پژوهش حاضر که از نوع توصیفی تحلیلی و با هدف تحلیل محتوایی گفتمان و رفتار علمی مقالات و نوشتارهای کنگرههای پیشگامان پیشرفت در بازه زمانی خرداد - 1391نخستین کنگره - تا اردیبهشت - 1394هفتمین کنگره - انجام پذیرفته، در پی آن است که در نگاه نخست به آسیبشناسی و فرصتها و چالشهای آن بپردازد و در پسنِی نگاه؛ واکاوی و تبیین روند پیشرفت در این مسیر را به بررسی و مداقه بگذارد و با نتیجهگیری به این پرسشها پاسخ دهد که آیا پیشرفت کردهایم؟ به چه میزان؟ الآن کجاییم؟ و چقدر از مسیر باقیمانده؟
1-3 تعاریف و مفاهیم تحلیل محتوایی1 و رفتار علمی2
از تحلیل محتوا تعاریف گوناگونی به عمل آمده که بخشی از اختلاف به تاریخچه این تکنیک و روند تکاملی آن بر می گردد و بخشی دیگر از آن مربوط به تفاوت در حوزه گسترده این تکنیک است. کریپندورف تحلیل محتوا را تکنیکی پژوهشی معرفی می کند که به منظور استنباط تکرارپذیر و معتبر از داده ها در مورد متن آنها بکار می رود - کریپندروف، . - 25 :1378 او هدف این تحلیل را همانند سایر تکنیک های پژوهشی فراهم آوردن شناخت، بینشی نو، تصویر واقعیت و راهنمای عمل می داند - همان - . برلسون- از پیشگامان تحلیل محتوا- این تکنیک را »پژوهشی برای توصیف عینی، سیستماتیک و کمی محتوای آشکار پیام« معرفی می کند 1959 - ، 18، به نقل از کریپندورف، 1378، . - 26 در تعریفی دیگر تحلیل محتوا تکنیکی پژوهشی دانسته شده که برای استنباطهایی برحسب شناسایی نظام روز و عینی ویژگیهای خاصی در یک متن بکار می رود.
- همان، . - 28 لورنس باردن نیز به نقل از لانذری می نویسد:»تحلیل محتوا فنی است که توصیف های ذهنی و تخمینی را تلطیف و تصفیه می کند و ماهیت و قدرت نسبی محرک هایی را که به شخص داده میشود، به صورت عینی آشکار می سازد - باردن، 1374، . - 35 دانیل رایف تحلیل محتوا را بطور خلاصه چنین تعریف می کند: »قراردادن قاعده و محتوای ارتباطات در طبقات - مقوله های - خاص براساس قواعد، و تحلیل روابط بین آن مقوله ها با استفاه از آزمون های آماری« - رایف، 1381، . - 4 کاپلان در این زمینه اظهار داشته که »روش تحلیل محتوا، معناشناسی آماری مباحث سیاسی است « - کاپلان، 1943، 230، به نقل از: هولستی، 1373 ، . - 13 بارکوس معتقد است که تحلیل محتوا به معنای تحلیل علمی پیام های ارتباطی است. از نظر وی این روش املاًک علمی است و با وجود جامع بودن، از نظر ماهیت نیازمند تحلیلی دقیق و منتظم است. - بارکوس، 1959، . - 8 پسیلی بر این است که تحلیل محتوا مرحله ای از جمع آوری اطلاعات است که در آن محتوای ارتباطات از طریق بکارگیری عینی و منتظم قواعد مقوله بندی به اطلاعاتی که میتوانند خلاصه و با هم مقایسه شوند، تغییرشکل مییابد
