بخشی از مقاله
چکیده:
سازندگرو با ویژگی هایی نظیر ماده ی آلی مناسب،ضخامت زیاد ، عوامل بلوغ ،پختگی و...سنگ منشأ شناخته شده مخازن بنگستان درحوضه نفتی لرستان می باشد ازدلایل تائیداین نظریه سبک بودن نفت هادراین ناحیه،کم بودن سولفورانهاوزیادبودن نسبت گازمحلول به نفت،ّبه ویژه درمیدان ماله کوه می باشد.
سازندسروک نیز به عنوان دومین افق مخزنی کشوربعداز سازند آسماری می باشدوهمچنین وجود سازند مخزنی ایلام وسازندهای شیلی گورپی وسورگاه به عنوان پوش سنگ درحوضه نفتی لرستان سبب افزایش فعالیت های اکتشافی ونفتی درمنطقه شده است بویژه که عمق دسترسی به این توالی نیززیاد نمی باشد
دراین تحقیق سعی شده با ملاک قراردادن توالی مذکور وبررسی رخنمون چینه شناسی درتعدادی از تاقدیس های غرب لرستان به بررسی احتمال وجود هیدروکربن در این تاقدیس هاپرداخته شودبراین اساس احتمال وجود هیدرو کربن درتوالی مذکوردرتاقدیس سلطان کوه که رخنمون سازندهای سروک وایلام می باشدصفر می باشدهم چنین تاقدیس های زنگوله وکالیاب 1تاروستای چم مورت ونرسیده به شهرگراب احتمال وجود هیدرو کربن صفر یا ناچیز می باشد واحتمال وجودهیدرو کربن در تاقدیس های خلیفه ،سرگلان،مبارکه وبی سیم از سایر نقاط بیشتر می باشدوحفاری ها بیشتر درنقاطی که سازند های امیران وتله زنگ و...نهایتا تا آسماری انجام شود
-1مقدمه:
دردنیای امروز علی رغم پیشرفت علم وفناوری درزمینه های مختلف ،روش مطالعات قدیمی دربسیاری از علوم من جمله زمین شناسی هم چنان رایج ودارای کاربرد می باشندمطالعات ابتدایی اکتشاف موقعییت های نفتی باتوجه به رخنمون های سطحی یکی از این علوم رایج می باشد
دراین روش ابتداتوالی رسوبی موردنظر رامشخص می کنیم وسپس به بررسی رخنمون های سطح الارضی منطقه می پردازیم منظور از توالی رسوبی نفتی سنگ منشاء،سنگ مخزن ، پوش سنگ وسنگ روبار می باشددراین مقاله توالی رسوبی سازندگرو به عنوان سنگ منشاء،سازندهای سروک وایلام به عنوان سنگ مخزن ،سازندهای سورگاه وگورپی به عنوان پوش سنگ وسازند های امیران،تله زنگ ،کشکان ،شهبازان ، آسماری، ....بختیاری و رسوبات کواترنری به عنوان سنگ روبار درنظرگرفته شده اند
در این مقاله به بررسی رخنمون سطحی تعدادی ازتاقدیس های غرب لرستان می پردازیم اگر رخنمون مشاهده شده دراین تاقدیس ها یکی از سازندهای توالی رسوبی موردنظربوداحتمال وجود هیدروکربن کاهش می یابدبسته به اینکه کدام سازندباشد به طور مثال اگرسازندگرو - سنگ منشاء - دارای رخنمون باشدچون فاقدسازندهای مخزنی وپوش سنگی می باشیم احتمال ذخیره ی هیدروکربن به صفر می رسداگردر منطقه رخنمونی ازسازند های منشاءومخزنی داشته باشیم احتمال وجودچشمه های نفتی درمنطقه وجود داردهرچه رخنمون مشاهده شده به سازند های جدیدتر سنگ روبارنزدیک تر باشد احتمال وجود هیدرو کربن بیشتر می باشد
البته لازم به ذکراست توجیه اقتصادی پروژها رانیز باید درنظر گرفت حفاری واکتشاف درنقاطی که سازندهای قدیمی تر از آسماری مانند کشکان،امیران وتله زنگ دارای رخنمون می باشد به صرفه تر می باشد تا درنقاطی که سازندگچساران ،آغاجاری وبختیاری دارای رخنمون می باشند - معلوم نیست بعداز چندصدمتر حفاری به سازند آسماری برسیم -
-2ویژگی ورخنمون سطح الارضی منطقه مورد بررسی:
منطقه مورد مطالعه شامل تعدادی از تاقدیس های غرب لرستان ازجمله تاقدیس سرگلان ،دوشاه، خلیفه، مبارکه، سلطان کوه ،سرتن و....می باشدوجود تاقدیس های فراوان ،هم جواری این تاقدیس ها با تاقدیس های نفتی مانند سرکان ،شناسایی رخنمون سطحی منطقه ،ارتفاع مناسب از سطح دریا - بین1000تا1900متر - ، توالی رسوبی قابل توجه و....ازویژگی های این منطقه می باشد
دراین منطقه سازندهای آغاجاری ، گچساران ، کشکان ، امیران ، تله زنگ ، آسماری ، ایلام، سروک ، گورپی وبخش امام حسن دارای رخنمون می باشنددرغرب لرستان تعدادی چشمه نفتی ازجمله دره قیل روستای اولادقباد،حوضه ابریز سد هاله،چاههای آب روستای چنارعلیا و...وهمچنین منابع عظیم قیرمانند وذغال سنگ درسازندامیران وجود دارد
-3سازند سنگ منشاء:
نام این سازندازتنگ گرودرکبیرکوه گرفته شده برش نمونه سازنددر10کیلومتری شمال شرقی دهکده قلعه دره واقع در یال جنوب غربی کبیرکوه میباشددربرش نمونه ضخامت این سازندبه 814مترمیرسدوباتوجه به ضخامت حفاری شده درچاه شماره یک کبیرکوه به نظر می رسدتقریبا 82 متر از ان سازنددربرش نمونه پوشیده بوده وغیرقابل اندازه گیری است درهرحال ضخامت این سازند براساس کلیه شواهدبه 896 متر می رسد.این سازنددارای 5لایه به شرح زیرمی باشد
الف-387مترپایینی شامل تناوبی ازآهکهای رسی تیره رنگ حاوی رادیولاروشیل های سیاه بیتومن داروپیریتی است که معمولا آمونیت وبلمنیت دراین ردیف یافت میشود.
ب-140مترآهکهای شدیدارسی به رنگ خاکستری تیره تاقهوه ای تیرهبدون وجودشیل .
ج-113مترشیل های قهوه ای رنگ پیریتی و سیلتی ولایه هایی ازآهک شدیدارس حاوی عدسیهای ازچرت.
د-58 متر آهکهای دانه ریزهمراه با گرهکهای چرت.
ه-122مترتناوبی ازشیل های قهوه ای تا سیاه بیتومن داروآهکهای شدیدارسی بیتومن دار،سیلتی حاوی رادیولارو گلوبیژرینید.
و-74متر بالایی سازند شامل آهکهای خاکستری تیره گلوکونیت دار حاوی روزنبران پلاژیک می باشد، ضمنا سنگ شناسی 82متر پایین سازند که در برش نمونه پوشیده بوده با اطلاعات حاصل از چاه شماره یک کبیر کوه توصیف گردیده است.
این سازند در محل نمونه در زیر سازند سروک قرار دارد ولی درلرستان مرکزی در زیر سازند سورگاه - باسن کنیا سین - با لیتولوژی شیل های پیریت دار به رنگ خاکستری تیره متمایل به سیاه و آهک های نازک لایه زرد رنگ خرد شده قرار میگیردکه این موضوع خود معلول پیشروی رسوبات ساحلی محاط به حوضه رسوبی گرو تفسیر می شود
-4سازند های سنگ مخزن:
-1-4سازندآهکی سروک:
نام این سازند ازتنگ سروک درگروه بنگستان واقع درشمال باختری شهرستان بهبهان دراستان خوزستان اقتباس شده است
برش نمونه سازندآهکی سروک درتنگ سروک در یال جنوبی تاقدیس کوه بنگستان واقع درشمال باختری شهرستان بهبهان درشمال خاوری میدانهای نفتی پارسی وکرنج دراستان خوزستان به مختصات ́ ́́ ́ ́ ́ اندازه گیری شده است ضخامت نمونه 821/5 متروسنگ شناسی ان درسه قسمت به شرح زیر می باشد:
254,5 متر قاعده: آهکهای خاکستری تیره بالایه بندی گرهی، ریزدانه رسی وحاوی آثارآمونیتهای کوچک همراه با لایه های نازک از مارنهای خاکستری تیره به صورت بین لایه ای
524 مترمیانی: آهکهای توده ای، خشن، قهوه ای روشن چاکی همراه باقطعاتی از رودیستها،109/7مترقاعده این قسمت حاوی گرهکهای سیلیسی قهوه ای تا قرمز رنگ ودربخش میانی این قسمت لایه بندی چلیپایی دیده شده است.
43 متربالایی: آهکهای خیلی ضخیم تا ضخیم لایه باهوازدگی نامنظم آغشته به اکسیدهای آهن وبرشی شده است
حد پایینی این سازنددر برش نمونه با سازند کژدمی تدریجی وهمساز است وحدبالایی سازندآهکی سروک بامارنها وشیلهای سازند گورپی قاطع است دراین حدآهکهای سروک فرسوده وآغشته به ترکیبات آهن هستندکه می تواندمعرف یک ناهمسازی فرسایشی باشد
در لرستان مرکزی ودرحوالی تاقدیس نفت،سازند سورگاه برروری سازند گرو قرارگرفته است لذاسروک وجود ندارد ودردیگر مناطق لرستان سازند سروک دارای دو رخساره است قسمت بالایی که در زیر سورگاه واقع شده دارای رخساره ی عمیق یا پلاژیک است وقسمت پایین که بر روی سازند گرو واقع شده دارای رخساره ی کم عمق یا نریتیک است حدپایینی سازند سروک درلرستان برروی سازندگرو به دو صورت دیده شده است گاهی به صورت تدریجی وبه آهکهای رسی سروک پلاژیک تبدیل می شود وگاهی به صورت قاطع سازندگرو در زیر آهکهای توده ای سروک نریتیک قرار می گیردودرهر دو صورت این حد با تغییرات سنگ شناسی همراه بوده ودرسطح ودر زیر زمین بخوبی قابل تشخیص است.
