بخشی از مقاله
چکیده
توجه به خصوصیات اقلیمی و تاثیر آن از نظر آسایش حرارتی و همچنین سازگاری بنای طراحی شده با شرایط اقلیمی تاثیر به سزایی در صرفهجویی مصرف انرژی دارد. این پژوهش به منظور بررسی و تعیین شرایط مطلوب وتطبیق معماری همساز با اقلیم در شهرستان اهر براساس شاخصهای زیست - اقلیمی همچون ماهانی، اوانز
و گیونی؛ بر مبنای آمار اقلیمی 1385 - 1390 شهرستان اهر تهیه شده از ایستگاه سینوپتیک استان آذربایجانشرقی، انجام شده است.
هدف از این پژوهش استفاده از پیشنهادات معماری ارائه شده در هر شاخص برای سازگاری بیشتر بنا با محیط اطراف خود و استفاده حداکثر از پتانسیلهای محیطی و کاهش معضلات آن در جهت صرفهجویی انرژی و بالا بردن کیفیت آسایش زیستی است. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی به صورت مقایسهای و بر مبنای مطالعات کتابخانهای کتابها و اسناد موجود در این زمینه استوار میباشد. در نهایت نتایج حاصل از این پژوهش به ارائه راهکارهای معماری برای مقابله با آب و هوای سرد شهرستان در 7 ماه از سال و استفاده از شرایط مطلوب موجود در 5 ماه از سال یعنی خرداد تا مهر ماه صورت پذیرفته است.
-1 مقدمه
معیارهای زندگی مدرن و مصرف بیرویه انرژی فسیلی و آلودگی ناشی از مصرف این سوختها باعث شده در چند دهه اخیر موضوع محیط زیست و توجه به آن و طراحی با توجه به خصوصیات اقلیمی و استفاده حداکثر از پتانسیلهای محیطی به منظور ایجاد هماهنگی بیشتر بنا با طبیعت پیرامون - قیابگلو، 90، - 31 و تامین شرایط آسایش در ساختمان بدون استفاده از تجهیزات مکانیکی و یا حداقل استفاده از این تجهیزات مطرح میشود
با طراحی بناهای همساز با اقلیم میتوان اثر مثبتی بر صرفهجویی مصرف انرژی و حفاظت از محیط زیست داشت و از سوی دیگر آسایش حرارتی ساکنین را فراهم نمود. آسایش حرارتی شرایطی از ادراک است که در آن محیط پیرامون از لحاظ حرارتی رضایتبخش باشد. عوامل موثر بر شرایط آسایش به عنوان یک حس در سه گروه محیطی، شخصی و مکمل دستهبندی میگردد؛ که وظایف معماران در طراحی همساز با اقلیم معطوف گروه محیطی است
فعالیتهای علمی در مورد معماری و اقلیم بسیار متعدد است؛ در همه این فعالیتها عوامل تاثیرگذار بر شرایط اقلیمی یک منطقه مانند زاویه تابش خورشید، عرض جغرافیایی، شدت جریان و جهت بادهای فصلی، وجود آب، رطوبت و گیاه در منطقه، ارتفاع از سطح دریا و ناهمواریهای سطح زمین - قبادیان، 73، - 2 مورد بررسی و جمعبندی قرار میگیرد تا نوع منطقه آب و هوایی، شناسایی شود. در این میان 4 فاکتور اصلی که پایه اکثر مدلهای سنجش آسایش حرارتی انسان در طراحی اقلیمی است شامل تابش آفتاب، دما و رطوبت، وزش باد و میزان بارندگی میباشد
از جمله فعالیتها در این زمینه در سطح جهانی فعالیت ماهانی1 در سال 1971 - منطقه آسایشی را با استفاده از میانگینها قابل ارزیابی کرد و براساس شرایط آب و هوایی رهنمودهایی را در ساخت بناها پیشنهاد داده است. - ، گیونی2 در سال 1969 - نمودار بیوکلماتیک ساختمانی را ارائه داد که منطقه آسایش انسانی را با دما و رطوبت نشان میدهد. - میباشد
به طور خلاصه هدف این پژوهش تعیین شرایط دقیق آب و هوایی ماهانه شهر اهر بر مبنای دادههای تامین شده از ایستگاه سینوپتیک استان آذربایجانشرقی در بازه آماری 6 ساله - 1385-90 - میباشد. تا در نهایت بنابه راهکارهای مطرح شده در شاخصهای ماهانی، اوانز و گیونی بر شهر مورد نظر طرح معماری کلی و مطلوب برای بناها ارائه شود.
-2 دادهها و روش کار
-1-2دادههای
دادههای مورد استفاده در این تحقیق شامل عناصر اقلیمی؛ مانند دما، میزان بارش، رطوبت، ساعات آفتابی و جهت باد ماهانهشهر اهر؛ برای شناسایی تیپ اقلیمی شهر اهر از آمار ایستگاه سینوپتیک به مدت 6 ساله - 1385 - 1390 - تهیه شده و بعد از ساماندهی اولیه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به منظور دستیابی به اهداف اصلی مقاله از روشهای گیونی، ماهانی و اوانز استفاده گردیده است. شناخت و معرفی این گونه شاخصها برای معماری در جهت بهرهوری مناسب از سرمایه ملی اهمیت ویژهای دارد.
-2-2 روش کار
روش پژوهش به روش کتابخانهای و میدانی است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی و تحلیلی است.
در مرحله مطالعات کتابخانهای از اسناد موجود در ارتباط با موضوع تحقیق مانند کتابها، مقالات و پژوهشهای مرتبط استفاده شده است. در مرحله میدانی نیز جهت درک بهتر مطالعات کتابخانهای با حضور در منطقه و انجام مصاحبه با کارشناسان اداره هواشناسی نسبت به اقلیم شهر اهر دادهها و اطلاعات کافی و درست تهیه شده است. در نهایت اطلاعات تهیه شده از اداره هواشناسی توسط نرمافزار اکسل3جدولبندی شده و برای رسم نمودارها از نرمافزار اتوکد4 و سایکرومتریک چارت5 استفاده شده است.
-3 یافته ها
-1-3 موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
شهر اهر، یکی از شهرهای شمالی استان آذربایجانشرقی و مرکز شهرستان اهر میباشد. دارای 85782 نفر جمعیت در سال 1385 خورشیدی، به عنوان پنجمین شهر پر جمعیت استان آذربایجانشرقی پس از شهرهای تبریز، مراغه، مرند و میانه محسوب میگردد - کسمایی، 83، . - 57 شهر اهر با ارتفاع 1341 متر از سطح دریا در 47 درجه و 8 دقیقه طول شرقی و 38 درجه و 48 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است - سلطاندوست، 90، . - 57 در شکل شماره 1 موقعیت شهر اهر در ایران و استان آذربایجانشرقی مشخص شده است.
شکل-1 موقعیت شهر اهر در ایران و استان آذربایجانشرقی
خلاصه موقعیت شهر اهر طبق جدول شماره یک میباشد.
جدول-1 موقعیت جغرافیایی شهر اهر
-2-3 بررسی محدوده آسایش در شهر اهر
محدوده آسایش حرارتی برای انسان به کل مربوط به گرمایی است که انسان با محیط اطراف خود تبادل میکند؛ و زمانی که تعادل حرارتی بین محیط و بدن انسان ایجاد شود شرایط آسایش برقرار است - کسمایی، 85، - 15 بر طبق همین اصل بسیاری ار محققین خنثی بودن حرارتی را تعبیری دقیقتری بر آسایش حرارتی میدانند زیرا در چنین محیطی بدن انسان احساس سرما و گرما و ناراحتی موضعی نمیکند.از عوامل محیطی تاثیرگذار در آسایش حرارتی عوامل دما، رطوبت و سرعت وزش باد را میتوان موثرترین و در عین حال قابل کنترلترین پارامترها دانست
-3 -3 عناصر اقلیمی شهر اهر
آب و هوای هر منطقه تحت تاثیر موقعیت جغرافیایی آن منطقه است. به طوری که با در نظر گرفتن گردش عمومی جو و فصول سال، سیستمهای گوناگونی وارد منطقه شده و اقلیم آن منطقه را تحت تاثیر قرار میدهند
