بخشی از مقاله
چکیده
شهر امروز عرصه تکاپوی انسانی در تار و پودی از بافت های متنوع از جمله تجاری و اقتصادی است و انسان امروز در جایگاه کنشگر حساسی است که در هر لحظه می تواند آفریننده ی صحنه ها معنادار در چنین فضایی باشد. مجموعه ی پیچیده ی زندگی شهری، جهت ابقای حیات خود، حوزه های خاصی را می طلبد که نقش بهبود که دهنده و حتی تسریع بخش و یا اصطلاحاً-کاتالیزگر- را بر عهده دارند. "بازار" ها جز آن دسته از حوزه هایی هستند که توانسته اند به خوبی این وظیفه ی خطیر را ایفا نمایند.
"بازار"به مثابه ی یک موجود زنده است که حیات ارگانیک آن منوط به تداوم پیوند عناصر دیگری است که در یک جامعه شهری حضور دارند. بر اساس مطالعات تحلیلی و توصیفی، موضوع توسعه پایدار چند دهه ای است که در سال های در حوزه معماری و شهرسازی توسط محققان مختلف در سراسر دنیا بیان گردیده است. امروزه با مطالعه بعضی از فضاهای سنتی، به اثبات رسیده که بسیاری از آنها با توجه به ملاحضات زیست محیطی و توسعه پایدار احداث شده اند. لذا در این تحقیق ابتدا به بررسی شاخص های پایداری و سپس به مقایسه تطبیقی آنها با ویژگی های کالبدی بازار و بازارچه پرداخته خواهد شد. نتیجه این مطالعات نشان می دهد که راهکارهای مطلوبی در کاهش مصرف انرژی های فسیلی و در نتیجه کاهش آلودگی و گرمایش منطقه ای همساز با اقلیم و باز طراحی چنین مکان هایی بر اساس الگوهای معماری اسلامی و پایدار پرداخت.
-1 مقدمه
اهمیت تاریخی و مذهبی شهرخوی ، جاذبه زیارتی وتوریستی آن ، این توانمندی را ایجاد کرده است که نقش مهمی در مبادلات پولی ، کالایی و خدماتی شهر ایفا می کند و بر شکل گیری کالبدی شهرنیز اثرات تعیین کننده دارد. در کل، درآمد شهر از محل مخارج خرید و فروش ، تأمین شده، که این مبلغ باعث ایجاد ارزش افزوده قابل توجهی در بخش خدمات خواهد شد. مقایسه ترکیب اشتغال در شهر با دیگر شهرهای بزرگ کشور مانند :
تهران،تبریز،اصفهان،تفاوت های معناداری را آشکار می کند. مقایسه ارقام مربوط به اشتغال در شهر و تفاوتهای آن با شهرهای بزرگ کشور ، به خوبی روشن می سازد که فعالیتهای خدماتی ، نقش مهمی در شکل گیری توان اقتصادی و توسعه کالبدی داشته است. بنابراین در برنامه کاربری زمین در شهر با افزایش سهم سرانه خدمات می توان به ارتقای اقتصادی شهر کمک کرد. بر اساس آمارگیری ها به ازای هر یک خانواده 5/5 متر مربع واحد صنفی لازم است.
مفهوم مراکز خرید هرچند در اروپا مفهومی زاییده صنعتی شدن وگونه ای معماری قرن بیستمی به حساب می آید در این سوی جهان داستانی به بلندای یک تاریخ دارد تا آنجا که شهر اسلامی را نمیشود بدون بازار تصور کرد بدون مغازه ها، تیمچه ها، چارسوها و ... . شهر خوی مرکز شهرستان خوی در استان آذربایجان غربی با پهنه ای حدود 30 کیلومتر مربع در شمال استان آذربایجان غربی واقع شده است .
معنی واژه خوی و ریشه این نام و اینکه از چه زمانی به این شهر خوی گفته اند روشن نیست . در موقعیت جغرافیایی 44 درجه و 28 دقیقه طول جغرافیایی و 38 درجه و 56 دقیقه عرض جغرافیایی و در دامنه جنوب شرقی فلات ارمنستان واقع شده است. هدف از طراحی مجموعه های این چنینی در مراکز و میادین اصلی و نقاط پر جمعیت شهر استفاده از پتانسیل تجاری، خدماتی و اقتصادی این مناطق می باشد. این مراکز به دلیل نقش تجاری، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
همچنین تقویت و ساماندهی ترافیک وسایل نقلیه و عابرین پیاده و محوطه سازی سبز نیز از مزایای چنین طرح هایی در این مراکز شلوغ شهر می باشند. در سال های اخیر با افزایش این گونه فضاها در شهرهای بزرگ و تاریخی بدلیل تاریخی بودن شهر و استقبال و علاقه مردم به خرید و انجام فعالیتهای اقتصادی ریز و درشت در بخش های تجاری کهن مانند بازارهای سرپوشیده و قدیمی که بیشتر دلایل فرهنگی را دراین شهرها با خود به همراه دارد مواجه هستیم. با ماشینی و مدرن شدن شهرها و صنعتی شدن محصولات و تولیدات در سطح کشور طی سال های اخیر، تعادل عرضه محصولات سنتی و مدرن دستخوش تغیراتی گشته، می توان سرمنشا این تحول را در تغیراتی ناشی از زندگی مدرن و ذائقه نسل جوان دانست.
بنابراین طی سال های اخیر در برخی ازشهرهای بزرگ مانند تهران، تبریزو...مراکز تجاری، علاوه بر اینکه اصناف، طبقات مختلف تجاری و تعاملات اجتماعی مردم رابه صورت مستقل در کنار یکدیگر قرار داده اند و مراکز فروشگاهی نیز با ارائه مایحتاج روزانه و لذت قدم زدن در محوطه بیرونی درمحل ساخت مورد نظرو در کنار بازار قدیمی، خریدی آسان و سریع را برای مراجعین فراهم می کند که تاثیر پذیر از معماری اسلامی ایرانی این شهر تاریخی کهن است.
-2 اهداف کلی تحقیق
زندگی ماشینی امروز ما نیاز به مراکز و مجتمع های خاصی دارد که در زمان کوتاه بتوان کلیه کالاهای مورد نیاز خود را خریداری کرد . همچنین نیاز به فضای شهری مناسب در کنار این مجموعه تجاری لازم به نظر می رسد
.یک مجموعه تجاری در پیوند مناسب با فضای مقابلش بایستی مکانی برای لذت و خاطره آفرینی ایجاد نماید و نیز نوع خدمات دهی آن ارتباط مستقیمی با رفاه مراجعین و مخاطبین داشته باشد . با توجه به این که میادین و فضاهای شهری ما بیشتر برای اتومبیل ها در نظر گرفته شده و مراکز تجاری برای پیاده ، باید برای همجواری مناسب آنها تدابیری اندیشید ، که در این مسیر اهداف کلی زیر دنبال می شود :
- 1 تلاش در جهت بازآفرینی فضاهای خاص و روحیات اجتماعی آنها با الهام از ساختاراجتماعی و روحیات فضایی حاکم در گذشته
- 2 فراهم کردن و تدارک شرایطی که رونق بازار را در جهت عرضه محیطی برای برخوردهای اجتماعی و فرهنگی در کنار فعالیت های اقتصادی- تجاری سامان دهد و فرصت هایی را برای توقف، استراحت ،تفریح ، بحث و گفتگوی آنان - تعاملات اجتماعی مخاطبان - فراهم آورد .
- 3 وسعت بخشیدن به فعالیت های تفریحی - فرهنگی و تعاملات اجتماعی و ایجاد یک مکان تفریحی در کنار خرید
- 4 طراحی یک مجتمع چند عملکردی با رویکرد تجاری در قالب یک فضای تعریف شده ، فعال و پویا که بتواند نیازهای مراجعین به آن را به نحو مطلوبی برآورده سازد.
-3 روش تحقیق
روش تحقیق حاضر به صورت توصیفی تحلیلی می باشد که از ابزار کتابخانه ای که از مجلات، نشریه ها، کتابخانه های دانشگاهی و اینترنتی و ... برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است.
-4 توسعه پایدار
در واقع آنچه که امروز به عنوان توسعه پایدار یاد میشود، بازنگری اصلاح طلبانهای است به مدرنیسم و سنت. توسعه پایدار، توسعه ایی است که نیازهای اکنون را به گونه ایی برآورده نماید که توان نسلهای بعدی را جهت تامین نیاز، کاهش ندهد. بدیهی است که زندگی، کار، تفریح، استراحت و... همه و همه فعالیتهایی میباشند که در فضاهای طراحی شده توسط معماران صورت پذیرفته و از آنجا که نقاط ضعف و قوت یک ساختمان بر زیست بوم جهان تأثیر مستقیم خواهد داشت، وظیفهای بس حساس در این خصوص بر عهده معماران میباشد. مهمترین سرفصلهای معماری پایدار را عناوین زیر تشکیل میدهند: معماری اکوتک، معماری سبز، توسعه پایدار
-5 معماری پایدار
معماری پایدار که در واقع زیرمجموعه طراحی پایدار است را شاید بتوان یکی از جریانهای مهم معاصر به حساب آورد که عکسالعملی منطقی در برابر مسایل و مشکلات عصر صنعت به شمار میرود. برای مثال، 50 درصد از ذخایر سوختی در ساختمانها مصرف میشود که این به نوبه خود منجر به بحرانهای زیست محیطی شده و خواهد شد.
بنابراین، ضرورت ایجاد و توسعه هرچه بیشتر مقوله پایداری در معماری بخوبی قابل مشاهده است. معماری پایدار مانند سایر مقولات معماری، دارای اصول و قواعد خاص خود است و این سه مرحله را در برمیگیرد: صرفه جویی در منابع، طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی، طراحی برای انسان. اهمیت دادن به زندگی انسانها و حفظ و نگهداری از آن در حال و آینده، کاربرد مصالحی که چه در هنگام تولید ویا کاربری و حتی تخریب با محیط خود همگن و پایدار باشند، حداقل استفاده از انرژیهای سوختی و حد اکثر بکارگیری انرژیهای طبیعی، حداقل تخریب محیط زیست، بهبود فیزیکی و روانی زندگی انسان هاو کلیه موجودات زنده. هماهنگی با محیط طبیعی.
هدف از طراحی این ساختمانها کاهش آسیب بر روی محیط، منابع انرژی و طبیعت است و شامل قوانین زیر میباشد: کاهش مصرف منابع غیر قابل تجدید، توسعه محیط طبیعی، حذف یا کاهش مصرف مواد سمی و یا آسیب رسان بر طبیعت، در صنعت ساختمان سازی
-6 اصول معماری پایدار
معماری پایدار مانند سایر مقولات معماری، دارای اصول و قواعد خاص خود است و این سه مرحله را در بر می گیرد: صرفه جویی در منابع، طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی و طراحی برای انسان. بر این اساس اصولی که باید در این معماری به کار بست شامل : ادراک حس مکان، فضای هستی و عدم مزاحمت درآن، استفاده از انرژیهای طبیعی، مانند انرژی خورشیدی و باد، کاربرد مصالح طبیعی و بومی، قابل بازیافت و بادوام، جمع آوری و استفاده از آب بویژه آب باران و بهرهگیری از آب دریاچه، دریا، عایق بندی حرارتی، صوتی وایزوله مناسب ساختمان، قابلیت تهویه طبیعی به کمک سقف، نور گیری صحیح و طراحی صحیح بازشوها. ارتباط با طبیعت ساختمان چه درداخل محیط شهری باشد وچه در یک محیط طبیعی ترارتباط دادن آن با طبیعت به محیط طراحی شده رو ح وجان تازه میبخشد و بازگشت به زندگی طبیعی را در خود دارد
