بخشی از مقاله
چکیده:
در طی سالهای اخیر صاحبنظران علوم مدیریت به این باور رسیده اند که موقعیت چشم گیر سازمانهای موفق در عوامل غیرملموس قدرتمند چون روحیه و توان خلاقیت و همچنین در فرهنگ سازمانی آنها و ارزشها و باورهای کارکنانشان نهفته است با اتکا به این دو عامل قدرتمند توسعه سازمانی است که سازمان بالهای قدرتمند خویش را بر فراز کوههای موفقیت می گشاید مطالعات اخیر و حتی پیشتر نیز بر این باور معتقد بودند که لزوم توجه به این دو عامل پیشبرنده اساسی در سازمانهای امروزی است
بنابراین هدف این تحقیق، بررسی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت در پرستاران بیمارستان های امیرالمومنین - ع - و شهید بهشتی شهرستان مراغه می باشد. تحقیق حاضر توصیفی از نوع همبستگی می باشد و برای انجام این تحقیق جامعه آماری، کلیه پرستاران بیمارستان های امیرالمومنین - ع - و شهید بهشتی بودند که حجم نمونه متناسب با استفاده از جدول مورگان تعیین و پرسشنامه بین آنها بصورت تصادفی ساده توزیع شد.
برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه های استاندارد فرهنگ سازمانی دنیسون و خلاقیت رند سیپ استفاده شده است که روایی آن مورد تایید و پایایی آنها نیز با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تایید قرار گرفتند استفاده شد. برای آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون های رگرسیون، پیرسون و اسپیرمن استفاده گردیده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها حاکی از آن می باشد که بین فرهنگ سازمانی و ابعاد آن - تعهد به مشارک، سازگاری، انطباق پذیری و ماموریت - با خلاقیت پرستاران بیمارستان های امیرالمومنین - ع - و شهید بهشتی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
مقدمه:
عصر کنونی دوره تحولات شتابنده و غیر قابل پیش بینی است. سازمان ها برای مقابله با تهدیدات محیطی و استفاده از فرصتهای احتمالی، ناچارند ظرفیتها وتوانمندهای درونی خود را بشناسند، نقاط ضعف را ترمیم و به تقویت نقاط قوت بپردازند. در این میان آنچه مسلم است، اینست که مسائل امروز سازمانها با راه حلهای دیروز حل شدنی نیست و پیش بینی آینده، مشکلات آتی را حل نمی کند. بلکه باید برای پیش سازی آینده اقدام کرد.
امروز شرایط محیطی و قواعد بازی به حدی پیچیده، پویا و نامطمئن گردیده که سازمانها دیگر نمی توانند با تعهدات سطحی و ظاهری در ساختارها، روشها و سیستمها و غیره حیات بلند مدت خود را تضمین کنند لذا سازمانهای امروزی باید چنین نگرشی ر ا در اذهان مدیران وکارکنان خود به وجود آورند که »آینده ای وجود ندارد، بلکه باید آن را خلق کرد وفقط سازگاری با تغییر کافی نیست، بلکه باید آن را دوست داشت« امروزه سازمانها نمی توانند با دل بستن به توان بالای تولیدی و اجرای چند طرح خلاقانه بر رقبای کوچک، منعطف، نوآور، فرصت گرا و کم هزینه فایق آیند آنها بایدشرایطی را فراهم کنند تا استعداد و خلاقیت کارکنان بارور شده و همه آنها روحیه نوآوری و کارآفرینی پیدا کرده و بتوانند به راحتی، مستمر و به طورفردی یا گروهی فعالیتهای خلاقانه خود را به اجرا در آورند
از طرف دیگر فرهنگ در یک سازمان، به مثابه شخصیت در یک انسان است. مفروضاتی بنیانی، اعتقادات، باورها، هنجارها و ارزش ها را به عنوان مبانی فرهنگی یک سازمان، شالوده وجودی آن را تشکیل داده، نقطه تمیز خوب و بد را مشخص می کند. فرهنگ هر سازمانی به عنوان عامل اساسی در تشکل بخشیدن بدان مطرح شده و تأثیر بسزایی بر ساختار و طرح سازمان، محیط داخلی و خارجی سازمان، تکنولوژی و نیروی انسانی و از همه مهمتر بر بهره وری و استراتژی سازمان دارد. فرهنگ، باید و نبایدها را مشخص می کندو قالب رفتاری سازمان را شکل میدهد.
با وجود یک فرهنگ قوی و منسجم، افراد ضمن کسب آگاهی بیشتر پیرامون اهداف و استراتژی های سازمان نسبت به ارزش ها و هنجارها، احساس مسئولیت، تعهد واز کار احساس رضایت می کنند که این در کنار مدیریت قوی موجب بهبود روحیه، انگیزش عملکردسازمانی بهره وری کارکنان می گردد. فرهنگ غنی سازمان همانند یک نیروی غنی وانرژی زا، سازمان را به وسیله نیروی انسانی کارا هدایت نموده، احساس و ادراک یکسان به اهداف سازمان داده، انگیزه ای قوی در افراد، ایجاد و اخلاقیات ومعنویات رادر محیط، نظام مند می گرداند، به طوری که تعدادی از پژوهشگران معتقدند فرهنگی که برای مقام و شان افراد، ارزش قائل است موجب تقویت روحیه و عملکرد شغل می شود.
تغییرات وسیعی که در محیط اقتصادی جهان به وجود آمده و نیز شدت فشارهای رقابتی باعث شده است که به نقش مدیریت خلاق و نوآوری و پیاده سازی صحیح آن توجه بسیار شود. سازمانها برای بقای محیط متلاطم امروز که تنها تغییر را در خود ثابت می بینند، باید نوآور باشند و به کسب یا حفظ برتری بپردازند و برای کسب این برتری باید سریع عمل کنند. اما شاید بتوان گفت که مهمترین عامل موفقیت در این حرکت یا عمده ترین مانع "فرهنگ سازمانی" است
موضوع فرهنگ سازمانی را از آن جهت مهم می دانند که شکست یا موفقیت سازمان را به حساب فرهنگ حاکم بر آن می گذارند. بر این اساس امروزه هر سازمانی دارای فرهنگی است که با گذشت زمان شکل می گیرد و به آسانی از بین نمی رود و تأثیر بسزایی در رفتار سازمانی خواهد داشت. سازمانها نیز مانند افراد شخصیتهایی دارند که این شخصیتها همان فرهنگ سازمان است. فرهنگ سازمانی مجموعه ای از ارزشها ،اعتقادات، آداب و رسوم و عاداتی که بطور ضمنی و غیر مدون رفتار مشترک فردی، گروهی و سازمانی را پی ریزی میکند، اطلاق می شود
بررسی فرهنگ مدیران را قادر میسازد با جمع آوری اطلاعات بخش ها یا گروه های کاری را با یکدیگر مقایسه، مسائل را اولویت بندی و ادراکات و انتظارات کارکنان را شناسایی نمایند و شکاف بین وضع موجود و مطلوب را بهبود بخشد. فرهنگ سازمانی عبارت است از مجموعه ای از ارزش ها، اعتقادات و الگوی رفتاری که هویت هستهای سازمان را شکل داده و در شکل گیری رفتار کارکنان نقش به سزایی دارد. به عبارت دیگر فرهنگ سازمان شامل پندارها، ارزش ها و الگوهای مشترکی است که در سطح گروه آموخته و مورد پذیرش قرار گرفته و توسط اعضای سازمان نهادینه شده است.
این فرهنگ به اعضای سازمان هویت می دهد و باعث افزایش تعهد گروهی و استحکام سیستم اجتماعی آن ها می گردد. امروزه عوامل موثر بر افزایش توان تولید و بهبود وضع اقتصادی متعددند، اما تجربه دنیای پیشرفته صنعتی نشان میدهد، عامل عمده ای که باعث حرکت و سرعت بخشیدن به افزایش توان تولیدی و اقتصادی سازمان و نهایتاً جامعه میگردد، منابع انسانی است.
اگر باورها، ارزشها، انگیزه ها و شوق و ذوقها که همه اینها را می توان در کلمه فرهنگ سازمان خلاصه کرد، به صورتمنسجم و یکپارچه شکل بگیرند،سازمانها معمولاً با امکانات موجود خود میتوانند در مقابل رقبای داخلی و حتی بین المللی قد برافرازند.
در طی سالهای اخیر صاحبنظران علوم مدیریت به این باور رسیده اند که موقعیت چشم گیر سازمانهای موفق در عوامل غیرملموس قدرتمند در فرهنگ سازمانی آنها ارزشها و باورهای کارکنان نهفته است.
موضوع فرهنگ سازمانی در واقع اولین بار در اوایل دهه 80 مطرح شد، زمانی که آمریکایی ها تلاش می کردند دلیل موفقیت ژاپنیها در عرصه رقابت بین المللی را پیدا کرده و توضیح دهند. در واقع آنها فرهنگ شرکت یا فرهنگ سازمانی را اسلحه مخفی و رمز موفقیت ژاپنیها دانستند
امروزه فرهنگ سازمانی یکی از موضوعات مورد بحث رفتار سازمانی است و اعتقاد بر این است که هر سازمانی دارای فرهنگی است که با گذشت زمان شکل می گیرد و به آسانی از بین نمی رود و تاثیر بسزایی در رفتار سازمانی خواهد داشت. همان طوری که یک فرد تا حدودی از ویژگیهای ثابت و پایداری برخوردار است که او را از سایر افراد متمایز می سازد، سازمانها نیز مانند افراد شخصیتهایی دارند که این شخصیتها همان فرهنگ سازمان هستند. فرهنگ سازمانی به مجموعهای از ارزشها، اعتقادات، آداب و رسوم و عاداتی که به طور ضمنی و غیرمدون رفتار مشترک فردی، گروهی وسازمانی را پی ریزی می کند، اطلاق می شود.
»رابینز«2 معتقد است که: سازمانها هم مانند افراد دارای شخصیت اند و سازمانها را نیز مانند افراد می توان با صفات ویژ های چون خشکی، مهربانی، گرمی، نوآوری، یا محتاط بودن مشخص کرد. همان طوری که فرهنگ قبیله ای تعیین کننده رفتار افراد قبیله در مقابل همدیگر و در مقابل بیگانه است سازمانها هم فرهنگهایی دارند که بر نوع رفتار اعضاء حاکمند.
فرهنگ سازمانی مدیران را خود به خود کنترل می کند و با گسترش فرهنگ بر ادراک، تفکر احساس، اهداف، رضایت و روحیه افراد و میزان خلاقیت و نوآوری کارکنان تأثیر می گذارد. - زارعی متین، - 1372 فرهنگ سازمانی می تواند سرچشمه ای برای حرکت، پویایی و خلاقیت و نوآوری یا مانعی در راه پیشرفت آنها به شمار آید.
فرهنگ سازمانی به عنوان یکی از موثرترین عوامل پیشرفت توسعه کشورها شناخته شده است و امروزه در سازمان ها نیز توسعه سازمان در گرو داشتن فرهنگ سازمان می باشد. لذا بیمارستان های امیرالمومنین - ع - و شهید بهشتی مراغه با 520 تخت و 344 پرستار و اینکه یکی از بزرگترین و مجهزترین بیمارستانها در کشور میباشند
.داشتن فرهنگ سازمانی که لازمه کارائی بیمارستان می باشد و این کارایی در جهت سلامت جامعه می توانند نقش تأثیرگذاری داشته باشد بررسی روندها در بروز خلاقیت را می طلبد و موارد فرهنگ سازمانی موجود در این بیمارستان می تواند راههای بروز خلاقیت را در پرستاران آشکار نماید. فرهنگ3 را میتوان مجموعهای از باورها، آیین ها، اندیشهها، آداب و رسوم، و ارزشهای حاکم بر یک جامعه دانست. به دیگر سخن، فرهنگ مقولهای است که در سطح جامعه، گروه و در تعامل میان آنها معنا مییابد و شیوه برقراری ارتباط و تعامل میان افراد آن جامعه را بیان میکند
