بخشی از مقاله
چکیده:
اولین مجلسی که بعد از انقلاب اسلامی ایران در سال 58 تشکیل شد، مجلس خبرگان قانون اساسی بود، این مجلس که به نوعی مجلس موسسان نیز تلقی میشد با اکثریت روحانیون طرفدار امام خمینی تشکیل شد. مخالفین اسلامی سازی قوانین و حکومت در بیرون از مجلس شرایط سیاسی و اجتماعی متشنجی را به وجود آورده بودند و از سوی دیگر مجلس خبرگان با اکثریت اعضا و پشتیبانی مردم سعی در وضع قوانین، بر پایه اسلام و اصل ولایت فقیه کرده بودند، در این شرایط بود که نقش مدیریتی شهید بهشتی در مجلس جلوهایی خاص پیدا میکرد و به گواه بزرگان نظام اگر شهید بهشتی نبود قوانین در چهارچوب اسلام تصویب نمیشد. پژوهش حاضر با استفاده از روش اسنادی و تحلیل به تشریح، تبیین و تحلیل نقش مدیریتی شهید بهشتی در تدوین قانون اساسی سال 58 میپردازد. سوال اصلی پژوهش مشتمل بر آن است که شیوه مدیریتی شهید بهشتی چه تأثیری بر تدوین و اسلامی سازی قوانین قانون اساسی داشته است؟
.1 مقدمه
قانون اساسی یک کشور نشان دهنده آمال، آرزوها، اهداف و خواسته های یک مملکت برای خود و نسل آینده می باشد. در واقع، مهمترین رخداد حقوقی- سیاسی بعد از انقلاب 57 تدوین قانون اساسی بوده است. در مجلس خبرگانِ بررسی قانون اساسی، که با بیش از 60 جلسه بحث و گفتگو در مورد مسائل اساسی مملکت صورت گرفته بود، بهشتی به عنوان نائب رئیس، مدیریت جلسات را به عهده داشت. علاوه بر ریاست، ایشان به عنوان یک نظریه پرداز نقشی کلیدی در این جلسات ایفا میکرد. بطوری که بسیاری از مطالب و موضوع های پرداخته شده در قانون اساسی، مستقیم و غیر مستقیم متأثر از دیدگاه ها و نظرات وی می باشد.
به عبارت دیگر آنچه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران درباره ولایت فقیه، آزادی، آراء عمومی و... قید شده است، تأثیرپذیری قابل توجه ای از نظریات شهید بهشتی داشته است. بطور کلی اهداف این پژوهش عبارتند از: بررسی شیوه مدیریتی بهشتی در اداره جلسات خبرگان قانون اساسی می باشد. شهید بهشتی با نفوذ خاصی که بر بقیه افراد داشتند، توانستند با منطق و اصول خود دیگران را متقاعد کنند تا اصولی مانند ولایت فقیه در قانون گنجانده شود.
این پژوهش می تواند، آشنایی بیشتر دانش پژوهان، محققان تاریخ معاصر، اندیشمندان سیاسی و نسل امروز را با شخصیت شهید بهشتی، آراء سیاسی وی، فضای حاکم بر دوران بعد از انقلاب، نظرات مختلف ایشان در مورد قانون اساسی و در نهایت نقش مدیریتی-ماهوی ایشان را در تدوین قانون اساسی فراهم کند. تا به عنوان الگویی ایرانی و اسلامی از مدیریت راهنما و الگویی برای بقیه مدیران و افراد در سازمانها برای رسیدن به اهداف و اصول مورد نظر خود باشند.
.2 سوال تحقیق
- عملکرد شهید بهشتی به عنوان مدیریت جلسات خبرگان قانون اساسی چه تأثیری بر تدوین قوانین داشت؟
.3 پیشینه تحقیق
- قاسمی درکتاب »اسلام و مقتضیات زمان از دیدگاه شهید بهشتی - 1387 - « دیدگاه های این متفکر اسلامی را درباره، جمع بین اسلام و مقتضیات زمان از طریق عقل را بررسی کرده است، همچنین در این اثر درباره، تعریف عقل و جایگاه آن، شرایط و ویژگیهای رهبری - ولایت فقیه - ، اختلافات فتوا، احکام حکومتی و آسیبها و چالشهای حکومت اسلامی بحث کرده است.
- صورت مشروح مذاکرات مجلس، بررسی نهایی قانون اساسی مجلس شورای اسلامی، - 1364 - اثر دیگری است که در آن مذاکرات مربوط به تصویب اصول مرتبط با ولایت فقیه، آزادی، آرای عمومی و... به تفصیل ذکر شده است. با مطالعه این اثر، می توان به بعضی مواضع و دیدگاههای شهید بهشتی و نیز نحوه مدیریت وی در مجلس خبرگان قانون اساسی پی برد.
.4 روش تحقیق
نگارنده در این پژوهش بر آن است تا با بهرهگیری از روش توصیفی - تحلیلی، به بررسی نقش شهید بهشتی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بپردازد، این پژوهش از نظر زمان مقطعی، از نظر ماهیت و محتوا اسنادی و تاریخی، از نظر متغیر مورد بررسی کیفی و از نظر هدف بنیادی است.
.5 چهارچوب نظری تحقیق
نظریه ها کوششی است برای پاسخ دادن به پرسشهای مربوط به چرایی امور، درواقع نظریه ها تلاشی هستند برای تبیین جامعه شناسی و نظریهپردازی فرایندی است که با یک رشته مشاهدات - یعنی توصیف - آغاز شده و به ساختن نظریههای درباره این مشاهدات منتهی میشود - دواس،. - 21 :1387 نظریه در تحقیق سه کاربرد دارد: نخست اجازه نمی دهد که فریب حسن تصادفها را بخوریم. دوم نظریه ها از الگو های مشاهده شده معنایی به دست می دهند که می توانند امکانهای دیگری را مطرح کنند و در نهایت نظریه ها میتوانند تلاشهای تحقیقاتی را شکل و جهت دهند و محقق را از طریق مشاهدات تجربی به سمت اکتشافات احتمالی هدایت کنند - ببی، . - 96 :1386 در واقع هدف از تدوین نظریه ی علمی اجتماعی به طور عمده یافتن الگوهای قانونمند در زندگی اجتماعی است - همان، . - 64
- معنای عام مدیریت
مدیریت به عنوان یکی از عمده ترین ارکان توسعه درسال های اخیر، نقش مهم و گسترده ای را درسرنوشت ملی بسیاری ازکشورها داشته و نتجتاًی درفعالیت های بشر و در زندگی اجتماعی سهم بسزایی را ایفا کرده است. دانش مدیریت، درکشور ما به لحاظ تاریخی، دارای یک سابقه طولانی است و تعالیم اسلام، تجارب ارزشمندی را از به کارگیری اصول مدیریتی در قرون گذشته فراهم آورده است. تمام مدیران، درهمه سطوح و در انواع سازمانها، مسئول فراهم نمودن شرایطی هستند، تا افراد بتوانند بهترین مشارکت را دراهداف گروه داشته باشند، مدیران، هنگامی می توانند وظایف خود را به خوبی انجام دهند، که درک کاملی از عوامل بیرونی، نظیرعوامل اقتصادی، تکنولوژی، اجتماعی، سیاسی و اخلاقی که درعملکردشان تأثیر خواهد گذاشت را داشته باشند.
- ویژگیهای شخصیتی یک مدیر
-1 ویژگی شخصیتی: بر اساس ویژگی های شخصی به مدیریت گمارده می شوند و بر اساس داشتن توانایی در انجام کاری به رهبری در جایی منصوب میشود.
-2 ویژگی های رفتاری: بر اساس رفتار و کردارش به رهبری منصوب می شود، کسی به حسن سابقه و اعتماد دیگر اعضاء به رهبری گماشته میشود.
-3 اقتضایی: کسی که بنا به شرایط زمانی و مکانی برای انجام کاری خاص به رهبری گمارده میشود.
-4 موقعیتی: بر اساس موقعیت خاص به رهبری برگزیده میشود. مدیریت را نیز اینگونه می توان تعریف کرد، عملی که به صورت آگاهانه و مستمر انجام میشود و به سازمان شکل می دهد، مدیریت به معنای فرایند انجام کارها به طور اثر بخشی و کارآمد به وسیله دیگران است. چند اصطلاح فرایند، اثر بخشی و کارایی در بحث مدیریت مهم تلقی می شود در دنیای واقعی بسیاری از خصلت های شخصیتی برای شرح رفتار افراد کاربرد دارند، تأثیرگذار هستند و مدیریت آنان را تحت تأثیر قرار می دهد برنامه ریزی شرایط اضطراری و توانمندی مربوطه کلید مدیریت بحران موفق در واقع همان توان مدیر در ساختن واحد های پاسخگو برای انتقال از شرایط عملکرد عادی به شیوه بحرانی، در موقعیتی است، که مقامات مجهز بوده و در شرایطی که می تواند با تمامی ضرورتهای محیطی تطبیق دهند بسیاری از صاحبنظران علت موفقیت و شکست نهادها را در تفاوت مدیریت آن ها می دانند هارولد کینیتر، مدیریت را مهمترین زمینه فعالیت انسانی میداند.
- اصول اخلاقی مدیریت از نظر اسلام
یکی از ابعاد فطری که دین مبین اسلام برای انسان قائل است، فطرت اخلاقی یا گرایش به خیر اخلاقی است . رسالت این بعد فطری تمییز میان خیر و شر است، که مستقل از منافع و مضار مادی شخصی نیز حکم میکند. باید راست گفت و از دروغ پرهیز کرد. ظلم و ستم نباید کرد، باید وفادار بود. عهد و پیمان را نباید شکست، این بعد فطری، رسولی است که همچون دیگران و دیگر رسولان درونی - فطرت زیستی، فطرت علمی، فطرت هنری - امین و صادق است .
از جانب خداوند به حق حکم میکند و اگر از فرمان او سرپیچی کند، فریاد اعتراض بر می آورد - الهی قمشه ایی، . - 5 :1359 ملاحظه میشود که در مدیریت بر اساس دستورات اسلام، افق دید متفاوت است. هدف مدیر، کمال و سعادت کارکنان است، نه منافع مادی آنان،البتّه باید توجه داشت، که این دو مانعه الجمع نیستند - رضاییان،. - 286 : 1384 نهج البلاغه کتاب گهربار حضرت علی - ع - منبع عظیمی از ارشادها جهت تقویت هنر مدیریت میباشد. از فرامین حضرت علی - ع - نتایج ذیل را میتوان گرفت:
-1 مدیر نباید دراجرای امور، هوسهای فردی را دخالت دهد.
-2 مدیر در همه حال باید عدالت را رعایت کند و همگان را در مقابل قانون یکسان بداند. -3 درانجام امور سازمان، خداوند مورد نظر باشد.
