بخشی از مقاله
چکیده مقدمه:
پرستاران در معرض انواع خشونت محل کار قرار دارند و بیماران و بستگان آنها را مهمترین عاملان اعمال خشونت
علیه خود میدانند. بنابراین، هدف این مطالعه بررسی درک پرستاران، بیماران و بستگان آنها از ماهیت خشونت محلکار علیه پرستاران در مراکز آموزشی- درمانی تبریز بود. روش پژوهش: در این پژوهش توصیفی- مقایسهای 1200 نفر از پرستاران، بیماران و بستگان بیماران که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند با روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مطالعه پرسشنامه تعدیل شده سازمان بهداشت جهانی بود که با ایجاد تغییراتی مورد استفاده قرار گرفت.
تجزیه و تحلیل یافتهها توسط نرم افزار آماری SPSS/Ver.21 انجام یافت. یافتهها: پرستاران، بیماران و بستگان بیماران خشونت کلامی را شایعترین و خشونت جنسی را کمترین نوع خشونت نسبت به پرستاران گزارش نمودند. هر سه گروه بستگان بیماران و خود بیماران را بیشترین عاملان خشونت علیه پرستاران دانستند. پرستاران، بیشتر علل دردسترس بودن پرستاران، نبود انگیزه و رضایت شغلی در پرستاران را در ایجاد خشونت محل کار علیه پرستاران مهم دانستند
در حالیکه بیماران و بستگان بیماران بیشتر علل برخورد نامناسب پرسنل با بیمار یا همراهان، نگرانی درباره سلامتی از طرف بیمار یا همراه بیمار، ضعف مدیریت و انتظار طولانی مدت برای دریافت خدمات بهداشتی را با اهمیت قلمداد کردند. توافق زیادی بین دیدگاه سه گروه در رابطه با واکنش پرستاران نسبت به اعمال خشونت محلکار علیه آنان وجود داشت. نتیجهگیری: نتایج مطالعه شیوع بالای خشونت محلکار بویژه از نوع کلامی را علیه پرستاران نشان داد. به نظر میرسد که ترکیبی از ارتقاء مهارتهای ارتباطی پرستاران، آموزش بیماران و همراهان آنها و پیگیری جدیتر موارد اعمال خشونت علیه پرستاران بتواند سبب کاهش موارد خشونت گردد.
مقدمه
خشونت پدیدهای است که در تمامی انسانها ایجاد نگرانی نموده و واژهای عمومی است که با آسیب جسمی و یا روانی همراه میباشد و به طور رایجی در تمامی محیطهای زندگی اجتماعی و در تمامی نژادها و فرهنگها رخ میدهد با وجود اینکه خشونت در تمام محیطهای کاری رخ میدهد اما کارکنان سیستم درمانی بیشتر در معرض خشونت محلکار1 قرار دارند
مفهوم کلی از خشونت و پرخاشگری نسبت به ارایه دهندگان مراقبتهای بهداشتی، به طور فزایندهای به موضوع پیچیده و نگران کنندهای در نظام سلامت تبدیل شده است - Warshaw & Messite, 1996 - و خشونت اعمال شده توسط بیماران و همراهان آنها یک مشکل جدی و اساسی در سیستم بهداشتی در سراسر جهان است که بر اساس مطالعات اخیر ثابت شده است
پرستاران به علت قرار گرفتن در شرایط استرسزا نظیر: تصادفات، مرگ بیماران، ماندن در کنار پزشک در موقع ویزیت بیماران یا انتقال بیماران به سایر بخشها بیشتر از سایر کارکنان بیمارستان در معرض خشونت قرار دارند . گزارشهای متفاوتی در مورد میزان شیوع خشونت علیه پرستاران از 37 تا 72 درصد وجود دارد .
نتایج مطالعات داخلی در ایران نیز نشان داده است که پرستاران ایرانی میزان بالایی از خشونت محل کار را تجربه می نمایدخشونت در بخش مراقبتهای بهداشتی به طور وحشتناکی مخرب بوده و تأثیر منفی بر زندگی خصوصی و حرفهای پرسنل و همچنین بر کیفیت و نحوه ارایه مراقبت دارد
هر چند مطالعات زیادی نیز هست اما هزینههای خشونت محل کار بر روی افراد، محیط کاری و جوامع قابل توجه هستند - Chappell & Di Martino, 2006; lee, 2006; Lin & . - Liu, 2005 عواملی که خشونت محل کار را در سیستم بهداشتی-درمانی افزایش میدهند شامل عوامل مرتبط با پرستاران و بیماران، عوامل مرتبط با محل کار و مدیریت و عوامل اجتماعی و فرهنگی هستند که عوامل مرتبط با بیماران و اعضای خانواده آنان از مهمترین عوامل هستند . - Bakker, 2012 - درک خشونت علیه پرستاران از دیدگاه بیماران و همراهان آنها ممکن است متفاوت باشد و به روش های متفاوتی تفسیر شود.
مطالعات انجام شده تاکنون بیشتر به بررسی ماهیت خشونت از دیدگاه پرستاران پرداخته اند و ماهیت خشونت علیه پرستاران از دیدگاه بیماران و همراهان آنها چندان مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته است. به نظر می رسد که برای مطالعه و اقدام عملی در جهت شناخت ماهیت خشونت علیه پرستاران و اقدام لازم در جهت پیشگیری از آن شناخت ماهیت خشونت علاوه مطالعه آن از دیدگاه پرستاران، بررسی آن از دیدگاه بیماران و همراهان آنها نیز موثر و مفید باشد. بنابراین، هدف این مطالعه بررسی و مقایسه ماهیت خشونت محل کار علیه پرستاران در مراکز آموزشی- درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز از دیدگاه پرستاران، بیماران و همراهان بیماران است.
روش تحقیق
این پژوهش یک مطالعه توصیفی- مقایسهای است که درسال 1392 و در 9 مرکز آموزشی- درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز که دارای بخشهای داخلی- جراحی، اورژانس و مراقبتهای ویژه بود انجام شد. جامعه پژوهش دربرگیرنده تمامی پرستاران، بیماران و همراهان بیمارانی بود که در زمان انجام مطالعه در یکی از بیمارستانهای مورد پژوهش حضور داشتند.
پرستاران به شرط داشتن حداقل 1 سال سابقه کار، مدرک تحصیلی کارشناسی پرستاری، ارتباط مستقیم با بیماران به عنوان پرستار بالینی وارد مطالعه شدند و به بیماران به شرط داشتن 18 سال سن و بالاتر، هوشیاری و سپری شدن حداقل 2 روز از تاریخ بستری بیمار در بیمارستان - در مورد بخش اورژانس بیشتر از سه ساعت - اجازه شرکت در مطالعه داده شد و بستگان بیماران نیز هم به شرط حضور در کنار بیمار بستری در بخش داخلی- جراحی یا ویژه CCU - ، ICU، دیالیز و اورژانس - مراکز آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز، داشتن 18 سال سن و بالاتر و حضور حداقل 12 ساعت همراهی بیمار در بیمارستان در دفعه اخیر بستری - در مورد بخش اورژانس بیشتر از یک ساعت - وارد مطالعه شدند.
در مطالعه حاضر، تعیین حجم نمونه با انجام مطالعه مقدماتی میباشد. بدین ترتیب از هر گروه پرستار، بیمار و بستگان 30 نفر که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند بصورت در دسترسانتخاب و جمعاً 90 نفر در مطالعه مقدماتی وارد شدند. پس از محاسبه ICC=0/07 در SPSS، اندازه اثر طرح 3/14 بر آورد شد. که در بر آورد حجم نمونه اصلی با در نظر گرفتن 3 خوشه - گروه - و در هر خوشه 30 نفر حجم نمونه مؤثر با فرمول ESS=MK/DSحدوداً 286 نفر برای هر گروه بر آورد شد که جهت جلوگیری از افت نمونه، این مقدار %5-10 افزایش داده شد.
به منظور نمونه گیری یکی از محققین در طول مدت انجام مطالعه با هر بار مراجعه به بخشهای مراکز مورد نظر تعدادی از پرستاران، بیماران بستری و بستگان بیماران در بخش را که واجد معیارهای شرکت در مطالعه بودند دعوت میکرد. برای افزایش تنوع بیماران و همراهان آنها سعی شد هفتهای یک بار نمونهگیری انجام شود و برای کاهش گزارش همزمان موارد مشابه خشونت توسط بیماران و بستگان آنها در هر بار نمونهگیری تعداد محدود و متنوعی از بیماران هر بخش و همراهان آنها برای شرکت در مطالعه انتخاب شدند.
ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه تعدیل شده سازمان بهداشت جهانی بود که با اعمال تغییراتی برای بررسی ماهیت خشونت محل کار علیه پرستاران از دیدگاه پرستاران، بیماران و بستگان بیماران مورد استفاده قرار گرفت. پرسشنامه دارای چهار قسمت بود:
که قسمت اول برخی مشخصات فردی- اجتماعی پرستاران، بیماران و بستگان بیماران، قسمت دوم شیوع انواع مختلف خشونت محلکار نسبت به پرستاران و عاملان خشونت، قسمت سوم عوامل مؤثر بر بروز خشونت و قسمت چهارم واکنش پرستاران به خشونت محلکار را از دیدگاه پرستاران، بیماران و بستگان بیماران مورد بررسی قرار میداد. قسمت سوم و چهارم پرسشنامه توسط بیماران و بستگان بیمارانی تکمیل گردید که خشونت محلکار علیه پرستاران را مشاهده یا اعمال نموده بودند.
لازم به ذکر است که قبل از تکمیل پرسشنامه در مورد تعریف انواع خشونت محل کار و مصادیق عینی آنها توضیحات لازم به شرکت کنندگان ارائه شد. پرسشنامه مورد استفاده پرسشنامه استاندارد بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات 10 نفر از اساتید و صاحب نظران دانشگاه علوم پزشکی تبریز بررسی شد و اصلاحات ونظرات ایشان در پرسشنامه اعمال شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش بازآزمایی انجام گرفت و به این منظور پرسشنامه با فاصله 15 روز در اختیار 10 نفر از شرکت کنندگان قرار گرفت و ضریب پایایی بین دو بار آزمون %97 محاسبه گردید.
