بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین سلامت روان و هوش هیجانی و تاب آوری با فرسودگی شغلی پرستاران انجام شده است. این پژوهش به روش توصیفی - همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه پرستاران بیمارستان های شهر یزد بود و برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری چند مرحله ای خوشه ای استفاده شد و نمونه آماری با تعداد322 نفر به پرسشنامه های فرسودگی شغلی Maslach و Jackson ، سلامت روان - GHQ - ، هوش هیجانی Bradberry- Greaves ، تاب آوری کانر- دیویدسون پاسخ دادند و داده های مورد نیاز جمع آوری شد.
پردازش و تجزیه و تحلیل داده ها بوسیله آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که هوش هیجانی با فرسودگی شغلی ارتباط معنی دار و منفی و با سلامت روان ارتباط معنی دار و مثبت داشته و با تاب آوری رابطه معنی دار و مثبت داشته و بین سلامت روان با فرسودگی شغلی نیز ارتباط معنی دار منفی وجود دارد و همچنین بین سلامت روان وتاب آوری رابطه معنی دار منفی یعنی هرجه تاب آوری افراد بالاتر باشد مشکلات روانی و جسمانی کمتری خواهند داشت و بین تاب آوری و فرسودگی شغلی ارتباط معنی دار منفی دارد.
مقدمه
هوش هیجانی بزرگترین عامل برای پیش بینی عملکرد فرد در محیط کار و قوی ترین نیرو برای رهبری و موفقیت است - باعزت و همکار، . - 1391 شاید بهترین امتیاز هوش هیجانی این باشد که یک مهارت بسیار انعطاف پذیر است که افراد می توانند با تمرین، آن را بهبود بخشند . - jorfi,h and et al, 2010 - افراد هوشمند از نظر هیجانی می توانند اثر بخشی را در تمام سطوح سازمانی گسترش دهند و نقش مهمی در کیفیت و اثربخشی تعامل اجتماعی با دیگران ایفا نمایند - نادری و همکار، . - 1389 زعم دیگینز - - 2004 هوش هیجانی به افراد در زمینه آگاهی بیشتر از روش های بین فردی، شناسایی و مدیریت تاثیر عواطف برتفکر و رفتار، توسعه توانایی تشخیص تحرکات اجتماعی در محیط کار و درک چگونگی مدیریت روابط و بهبود آن ها کمک می نماید.
بار-ان - 2006 - هوش هیجانی را بعنوان مجموعه ای از قابلیت های تعریف شده و مهارت های غیر شناختی توصیف کرد که بر روی توانایی های فرد در کسب موفقیت و مقابله با فشارهای محیطی اثر گذار است - . - Bar-on, r, 2006 به عبارت دیگر، وی معتقد بود که هوش هیجانی توانایی درک احساسات و چگونگی تاثیر آن ها در روابط بین فردی می باشد. هوش هیجانی، نوعی پردازش عاطفی است که شامل ارزیابی صحیح عواطف خود و دیگران و بیان مناسب عواطف و تنظیم سازگارانه آن ها می باشد.
به نحوی که به بهبود جریان زندگی منجر می شود . - Meyer,B.B and et al, 2007 - هوش هیجانی توانایی شناسایی و تشخیص مفاهیم و معانی عواطف، روابط بین آنها، استدلال کردن در مورد آنها، حل مساله بر اساس آنها و نیز مدیریت عواطف تعریف شده است . - Mooran mr, 2009 - پس هوش هیجانی به عنوان یک عامل حمایتی در برابر فشارهای کاری به شمار می آید. رقابت ها ناسالم کاری بخش اعظمی از فشارهای شغلی هستند که تشدید و تداوم آن ها به فرسودگی شغلی منجر می شود - . - Abdel-Khalek AM, 2010 هوش هیجانی با مدیریت عواطف و احساسات کارکنان و تسهیل تبادل احساسات مثبت بین آن ها از اثرات منفی فشارهای شغلی کاسته، آنان را در برابر فرسودگی شغلی زود هنگام مقاوم می سازد - نادری و همکار، . - 1389
سلامت روان یکی از ابعاد مهم سلامتی است. درباره مفهوم سلامت روان در میان روانشناسان اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. بنابر تعریف سازمان جهانی بهداشت - Who - سلامت روان عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب. در واقع سلامت روان چیزی بیش از عدم وجود بیماری روحی است.
بدین معنا که صرفاً به لحاظ نداشتن بیماری روحی نمی توان سلامت روانی را در فرد صد در صد تایید کرد - خلعتبری و همکار،. - 1390 سلامت روانی، مفهومی است که چگونگی تفکر، احساس و عملکرد ما را در مواجهه با موقعیت استرس زا میدهد، به عبارت دیگر، به میزان برخورداری از سلامت روانی، عملکرد افراد در کنترل استرس، برقراری ارتباط با دیگران، ارزیابی و انتخاب راهبردهای مقابله متفاوت است - . - Johnson, et al, 2009 مطالعه عوامل موثر بر سلامت روانی نسبتاً پیچیده است. زیرا این مفهوم، ابعاد گسترده ای دارد که هم عوامل محیطی و هم عوامل درون فردی بر آن اثر دارد.
دراین میان تاب آوری جایگاه ویژه ای در حوزه های روانشناسی تحولی، روانشناسی خانواده و بهداشت روانی یافته است، به طوری که هر روز بر شمار پژوهش های مرتبط با این موضوع افزوده می شود - کمپل-سیلس، کوهن واستین،. - 2006 تا اوایل دهه 80 اعتقاد بسیاری از پژوهشگران علوم روانشناسی این بود که رویدادهای تنش زا در بروز اختلالات روان تنی نقش موثری دارند، به عنوان مثال هولمز و راهه دریافتند که رویدادهای زندگی با شروع بیماری رابطه دارد. در عین حال بررسی های روانشناسان بعدی نشان داد که بین رویداد های تنش زا و اختلالات روان شناختی، عوامل تعدیل کننده ای وجود دارد که موجب می شود این رویدادها تاثیر متفاوتی بر افراد داشته باشند.
یکی از این ویژگی ها تاب آوری است - شاکری نیا ومحمدپور،. - 1389 همچنین براساس مدل تنش-آسیب پذیری اول اینکه افراد باید آمادگی زیستی، روانشناختی یا اجتماعی-فرهنگی برای ابتلا به بیماری داشته باشند و سپس در معرض نوعی از تنش قرار بگیرند تا به بیماری مبتلا شوند. درحالی که بیشتر مردم آمادگی برای ابتلا به اختلالات معین را دارند، اما با قرارگرفتن در معرض تنش نیز به اختلالی مبتلا نمی شوند. چیزی که در برابر تسلیم شدن به تنش از افراد محافظت میکند، تاب آوری است - مک آلیستر ومک کینون،. - 2008 به چند دلیل مطالعه درباره ی تاب آوری باید سرعت بگیرد. اول اینکه همانطور که پیچیدگی صنعتی جامعه ما افزایش می یابد، تعداد افراد در معرض آسیب و تعداد آسیب ها و مشکلاتی که افراد با آن روبه رو می شوند، افزایش می یابد.
دوم اینکه فهم عوامل خطر زا و حمایتی و چگونگی عملکرد آنها ممکن است به مداخلات بالینی مناسب منجر شود - گلدستین وبروکز، . - 2005 دلیل سوم این که به نظر می رسد با سلامت روان ارتباط تنگاتنگی دارد - وایو، فردریکسون وتیلور،. - 2005 روانشناسی تاب آوری نشان دهنده مقاومت جسمانی، بهبود خود انگیخته و توانایی برقراری مجدد تعادل هیجانی در موقعیت های تنش زا است - مورالس،2007 به نقل ازجعفری، - 1389 و در واقع به ویژگی هایی اشاره دارد که در سرعت و میزان بهبود بعد از رویارویی با تنش مشارکت دارند - گلدستین وبروکز،. - 2005
تاب آوری یا توانایی سازگاری مثبت با مصیبت و آسیب، یک موضوع روان شناختی است که در ارتباط با پاسخ فرد به سرطان، تنش آسیب زا و موقعیت های مشکل آفرین زندگی بررسی شده است. بعضی دیدگاهها تاب آوری را به عنوان پاسخ به یک واقعه خاص و بعضی دیگر آن را به عنوان یک سبک مقابله ای پایدار در نظر میگیرند - لاموند،دیپ،آلیسون،لانگر،مور و همکاران ،. - 2009 برای مثال وایو، فرد ریکسون و تیلور - 2008 - تاب آوری را یک صفت روانشناختی ثابت و بادوام در نظر گرفته اند. مفهوم تاب آوری به صورت های مختلفی تعریف شده است. لوتار و چیچتی 2004 - ،به نقل از کمپل-سیلس، کوهن واستین، - 2006 تاب آوری را یک فرایند پویا می دانند که در آن افراد با وجود تجارب آسیب زا یا مصیبت بار، سازگاری مثبت نشان می دهند.
