بخشی از مقاله
چکیده
پرستاران به دلیل تماس نزدیک تر با بیماران بیشتر در معرض خشونت محل کار قرار دارند. بیماران یکی از عاملان اصلی اعمال کننده خشونت محل کار علیه پرستاران هستند. بنابراین، هدف این مطالعه بررسی درک پرستاران و بیماران نسبت به ماهیت خشونت علیه پرستاران میباشد. این پژوهش توصیفی - مقایسهای در مراکز آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد.
جامعه پژوهش تمام پرستاران شاغل و تمام بیماران بستری در زمان انجام مطالعه بودند که به روش در دسترس به عنوان نمونه مطالعه انتخاب شدند. دادهها با استفاده از پرسشنامه تعدیل شده سازمان جهانی بهداشت جمعآوری گردید. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS - ویرایش - 21 و آمار توصیفی و استنباطی انجام گرفت. پرستاران 273 مورد و بیماران 204 مورد انواع مختلف خشونت را با شیوع بالا گزارش نمودند. در کل، از هر دو دیدگاه بیماران و همراهان آنها بیشترین گروه ایجاد کننده خشونت محلکار بودند.
از دیدگاه بیماران عمدهترین عوامل مرتبط با بروز خشونت علیه پرستاران، برخورد نامناسب پرسنل بیمارستان با بیمار یا همراهان بیمار، وضعیت ناراحت کننده و نگرانی مرتبط با سلامتی از طرف بیمار یا همراه بیمار و ضعف مدیریت بود.و از دیدگاه پرستاران عمدهترین عوامل مرتبط با بروز خشونت علیه پرستاران در دسترس بودن پرستاران، نبود انگیزه و رضایت شغلی در پرستاران و نگرانی درباره سلامتی از طرف بیمار یا همراه بیمار بود.
در رابطه با عوامل مرتبط با بروز خشونت تقریباً در نیمی از موارد اختلاف از نظر آماری بین دو گروه معنیدار بود.نتایج این پژوهش تأیید کننده شیوع بالای خشونت محل-کار علیه پرستاران بود. و همراهان بیماران و خود بیماران در کل بیشترین عاملان خشونت علیه پرستاران هستند. بنابراین ضروری هست که علل پدیده مشخص شده و اقدامات لازم در زمینه اقدامات موثر در کاهش خشونت علیه پرستاران فراهم شود.
مقدمه
به هر گونه اقدام پرخاشگرانه از نوع جسمی، اجتماعی، اقتصادی و روانی که فرد در جهت پیشبرد امیال و خواستههای خود، بدون توجه به تمایل و خواستههای دیگری استفاده کند خشونت گفته میشود - May & - Grubbs, 2002 خشونت ممکن است در محیط های کاری هم رخ دهد که تحت عنوان خشونت محل کار3 نامیده میشود و هر شرایطی است که در آن فرد به دلیل موقعیت شغلی خود مورد سوء استفاده، بدرفتاری، تهدید یا آزار و اذیت قرار گیرد به طوری که سلامت، رفاه و ایمنی آنها تحت تأثیر منفی قرار گیرد
از جمله مشاغلی که بسیار در معرض خشونت محل کار قرار دارند پرسنل درمانی هستند که به ویژه در معرض خشونت بیماران و اعضای خانواده آنان قرار دارند ; در بین پرسنل درمانی نیز پرستاران به دلیل اینکه بسیار با بیماران تماس دارند در معرض خشونت محل کار قرار دارند . - lee, 2006 - نتایج مرور سیستماتیک نشان داد که به طور متوسط پرستاران در عرض یک سال %50 در معرض خشونت کلامی و %25 در معرض خشونت فیزیکی بیماران و همراهان آنها قرار دارند
خشونت محل کار تأثیرات منفی بر روی پرستاران به ویژه کیفیت ارائه خدمات توسط آنها دارد . - lee, 2006 - نتایج مطالعاتی در ایران نیز نشان داده است که پرستاران ایرانی میزان باﻻیی از خشونت محل کار را تجربه مینمایند
اگر چه عواملی مانند سیاستهای سازمانی، تعامل بیماران و همراهان با پرستاران و وضعیت سلامتی بیماران بر بروز خشونت علیه پرستاران مؤثرند - Hahn, et al., 2008 - بیشتر متون بیماران و همراهان آن را مهمترین عوامل بروز خشونت میدانند
مهمترین عواملی که سبب ایجاد خشونت از طرف بیماران میشوند عبارتند از مصرف داورهای روانگردان، وضعیت اورژانسی، اضطراب در بیماران، ارتباط نادرست بین پرسنل و بیماران و عصبانیت بیماران
اگرچه در متون زیادی خشونت محل کار علیه پرستاران مورد بررسی قرار گرفته در تمامی این مطالعات تنها دیدگاه پرستاران بررسی شده است و دیدگاه بیماران بررسی نشده است. بنابراین، هدف این مطالعه بررسی و مقایسه ماهیت خشونت محل کار علیه پرستاران در مراکز آموزشی- درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز از دیدگاه پرستاران و بیماران است.
روش پژوهش
این پژوهش یک مطالعه توصیفی- مقایسه ای است که از مرداد تا آبان سال 1392 در 9 مرکز آموزشی - درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز که دارای بخشهای داخلی- جراحی، اورژانس و مراقبتهای ویژه بود انجام شد.
جامعه این پژوهش در برگیرنده تمامی پرستاران و بیمارانی بود که در زمان انجام مطالعه در یکی از بیمارستانهای مورد پژوهش حضور داشتند. معیارهای ورود برای پرستاران عبارت بود از حداقل 1 سال سابقه کار، حداقل داشتن مدرک تحصیلی کارشناسی پرستاری، ارتباط مستقیم با بیماران به عنوان پرستار بالینی. معیارهای ورود بیماران عبارت بود از داشتن 18 سال سن و بالاتر، هوشیار بودن بیمار و سپری شدن حداقل 2 روز از تاریخ بستری بیمار در بیمارستان - در مورد بخش اورژانس بیشتر از سه ساعت - .
در مطالعه حاضر، حجم نمونه با انجام مطالعه مقدماتی بر روی بیمار و پرستار تعیین شد که حدوداً 286 نفر برای هر گروه بر آورد شد که جهت جلوگیری از افت نمونه، این مقدار %5-10 افزایش داده شد. نمونهگیری به صورت دردسترس انجام شد. به این منظور، یکی از محققین در طول مدت انجام مطالعه با هر بار مراجعه به بخشهای مراکز مورد نظر تعدادی از پرستاران و بیماران بستری در بخش را که واجد معیارهای مطالعه بودند به صورت دردسترس برای شرکت در مطالعه انتخاب مینمود. سعی میشد برای هر بخش هفتهای یک بار نمونهگیری انجام شود که بیماران تغییر پیدا کرده باشند و برای کاهش گزارش همزمان یک مورد خشونت توسط بیماران مختلف در هر بار نمونهگیری تعداد یک پنجم بیماران هر بخش برای شرکت در مطالعه انتخاب میشدند.
ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه تعدیل شده سازمان جهانی بهداشت بود که با ایجاد تغییراتی برای بررسی ماهیت خشونت محلکار علیه پرستاران از دیدگاه پرستاران و بیماران مورد استفاده قرار گرفت. پرسشنامه شامل چهار قسمت بود: قسمت اول برخی مشخصات فردی- اجتماعی پرستاران و بیماران را بررسی مینمود. قسمت دوم شیوع انواع مختلف خشونت محلکار نسبت به پرستاران و عاملان خشونت را از دیدگاه پرستاران و بیماران مورد بررسی قرار میداد.
قسمت سوم عوامل مؤثر بر بروز خشونت - از قبیل عوامل پرسنلی، عوامل مدیریتی، عوامل اجتماعی و عوامل مربوط به بیمار و بستگان بیمار - را از دیدگاه پرستاران و بیماران بررسی میکرد و قسمت چهارم واکنش پرستاران به خشونت محلکار را از دیدگاه پرستاران و بیماران مورد بررسی قرار میداد. در ضمن قسمت سوم و چهارم پرسشنامه توسط بیمارانی تکمیل گردید که خشونت محل کار علیه پرستاران را مشاهده یا اعمال نموده بودند.
لازم به ذکر است در ابتدای پرسشنامه در مورد تعریف انواع خشونت محل کار و مصادیق عینی آنها توضیحاتی ارائه شده بود. روایی صوری و محتوای پرسشنامه با استفاده از روایی محتوا توسط نظرخواهی از 10 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز بررسی شد و پس از دریافت نظرات این افراد تغییرات لازم در پرسشنامه اعمال گردید.
