بخشی از مقاله
چکیده
در پژوهش حاضر به دنبال بررسی نحوه توزیع خدمات آموزشی شهر مشهد و بررسی تناسب آن با میزان تراکم جمعیت در مناطق مختلف شهری میباشیم. روش تحقیق بهصورت توصیفی- تحلیلی بوده و جهت کسب نتایج از روشهای آمار فضایی و خودهمبستگی فضایی ازجمله تحلیل خوشه ای فضایی چند فاصلهای مراکز آموزشی، روش میانگین نزدیک ترین همسایگی، شاخص موران - Moran's - ، ضریب G عمومی و همچنین ضریب دومتغیره موران در نرمافزارهای GIS و Geoda استفادهشده است. نتایج حاصل از این بررسیهای نشان میدهد توزیع خدمات آموزشی در شهر مشهد بهصورت خوشهایای پراکندهشده و بین میزان تراکم جمعیت و میزان توزیع این خدمات در مناطق، همخوانی وجود نداشته و میزان خدمات در مناطق 8، 1 و 2 برابر با میزان تراکم جمعیت می باشد.
.1 مقدمه
امروزه توزیع فضایی متعادل خدمات شهری از مهمترین نشانههای عدالت اجتماعی در شهرها به شمار میرود - حکمت نیا و همکاران، - 166 :1390 و موضوع عدالت اجتماعی در کانون مطالعات شهری در تمامی رشتههای مرتبط قرار دارد و تحقیق آن در شهرها درنهایت به رضایت شهروندان از شیوه زندگی خود منجر شده و به ثبات سیاسی و اقتدار ملی کمک شایانی خواهد نمود. ازنقطهنظر جغرافیایی؛ عدالت اجتماعی شهر مترادف با توزیع فضایی عادلانه امکانات و منابع بین مناطق مختلف شهری و دستیابی برابر شهروندان به آنها است و عدم توزیع عادلانه آنها به بحرانهای اجتماعی و مشکلات پیچیده فضایی خواهد انجامید - حاتمی نژاد و همکاران، . - 72 :1387 همچنین تمرکز توسعه در شهرها و توجه به مفاهیم فیزیکی و کالبدی و غفلت از اهداف اجتماعی در طرحهای توسعه شهری، شهرها را با چرخه نامطلوبی از عدم تعادلهای اجتماعی-اقتصادی و زیستمحیطی روبرو کرده و چالشهای بیسابقهای را همچون فقر، اسکان غیررسمی، تعارضات فرهنگی، نزول کیفیت زندگی، شکافهای درآمدی، ازهمگسیختگیهای اجتماعی و ... پیش روی آنها نهاده که نهتنها پیدایش بیعدالتی شهری را سبب گشته و سلامت اجتماعی شهر و ساکنان آن را به مخاطره انداخته، بلکه بهواسطه پیوند بنیادین عدالت اجتماعی و توسعه پایدار، این مفهوم را نیز متزلزل نموده است - خاکپور، باوان پوری، . - 184 :1388 تاکنون روشهای مختلف و بسیاری از سوی اندیشمندان شهری جهت بررسی و تحلیل توزیع خدمات شهری ارائه گردیده است؛ اما در سالهای اخیر توجه به روشهای آمار و بخصوص آمار فضایی در پناه استفاده از نرمافزارهای تخصصی همچون GIS افزایشیافته و توانسته کمک بسیاری در شناخت و تحلیل توزیع خدمات و نابرابریهای اجتماعی نماید.
آمار فضایی به ما کمک میکند تا رفتار پدیدههای جغرافیایی را بهتر درک نماییم. الگوها و روندهای موجود در پدیدهها را شناسایی و دلایل آنها را کشف کنیم. در سالهای اخیر افزوده شدن مجموعه ابزارهای تحلیل آمار فضایی به ARCGIS، توانمندیهای بسیار خوبی را در این زمینه ایجاد کرده است و میتوان در تحلیل الگوهای توزیع پدیدههای جغرافیایی بهخوبی از آنها استفاده نمود - عسگری، . - 13-15 :1390 در آمار فضایی شناخت الگوه ها و کشف روندهای موجود در دادههای فضایی از اهمیت زیادی برخوردار است - Waagepetersenand,2006:268 - ؛ چراکه پیش از هرگونه تحلیل و تهیه نقشه در آمار فضایی باید این پیشداوری صورت گیرد که دادهها چگونه در فضا توزیعشدهاند و توزیع آنها در فضا از چه الگو؛ و قاعدهای پیروی میکند . - Illian, et al, 2008:413 -
