بخشی از مقاله
چکیده
اهل بیت علیهم السلام و یا خاندان پیامبر گرامی اسلام که طبق نص صریح قرآن کریم خلفا و جانشینان خداوند بر روي این کره خاکی هستند که در طول زندگی کوتاه مدت خود کوشیدند تا راههاي رسیدن به حقایق معنوي و معرفتی را به جامعه بشري اهداء کنند؛ به طوري که بعد از گذشت قرنها از حیات ظاهري ایشان با تأسی به سیره و روش زندگی این بزرگواران که مفسرین قرآن و دارندگان علم لدنی هستند دستیابی به معرفت حق ممکن میشود.
اما در طول قرنها بالاخص قرون اولیه اسلام به خاطر حضور قدرتها و حکومتهاي غاصب و ستمگر بنیامیه و بنی عباس و غلبه باورهاي اهل سنت آن چنان که شایسته باشد ادب پارسی از این منابع علوم الهی و عرفانی بهره نبرده است در حالی که اگر در فرهنگ و ادب ما که بخشی از آن شامل متون عرفانی میباشد نیک بنگریم در خواهیم یافت که همه احوالات، مقامات و مباحث عرفانی را در روایات، اقوال و سیره زندگی ائمه هدي میتوان مشاهده کرد. ما در این پژوهش به مباحث و نشانه هایی که ما را به خاستگاه عرفان اسلامی که همان مکتب عترت پیامبر - ص - میباشد رهنمون میسازد و پرداختهایم برخی و شواهد و براهینی که معلوم میدارد عرفان حقیقی و ناب به جز قرآن کریم مقتبس از سیره و آموزههاي خاندان نبوي میباشد را آوردهایم. کلیدواژهها: اهل بیت - س - ، عرفان اسلامی، فرق صوفیه
پیش درآمد
اهل بیت - س - در اصطلاح مسلمانان منحصر به پیامبر - ص - ، فاطمه زهرا - س - دخت گرانقدر ایشان، حضرت علی - ع - و یازده تن از فرزندان معصوم ایشان میباشند که حامل حقیقت امامت هستند و بر گمان بر گسترده بیکران هستی، آفریدگان پاكتر والاتر و ارجمندتر از عترت پیامبر - ص - نمیتوان یافت. چرا که آنان خاندان هستند که پروردگار عالم به ارادة خویش ایشان را برگزیده است. چنانکه از آلودگیهاي آشکار و نهان پاکشان ساخته و آنان را بر همه مخلوقات مزیت و برتري بخشیده است بلکه افلاك و افلاکیان را به طفیل وجود نازنین پر برکت آنان پدید آورده است. آنان که نفس خود را شناختهاند و آن را از بند تعلقات آزاد ساختهاند عروس دنیا را سه طلاقه کردهاند و دامن از هر آنچه انسان را از خدا دور میسازد و به هلاکت میافکندپاك و مبرّا ساختهاند و جسمشان در میان مردم و دلشان با خداي عالمیان است.
این چهارده نور پاك که دائم در یاد و نام خدا به سر میبرند و در بالاترین مراتب قرب الهی سیر میکردند گوهر ناب معرفت و بصیرت وجود خویش را چراغ راه ما انسانها قرار دادهاند تا به مراتب والاي وصال دست یابیم.در این میان برخی با قرار گرفتن در کشتی نجات ائمه هدي - س - و مسلح شدن به قرآن کریم و تعقل در آفاق و انفس خود را در معرض شعاع خورشید پر حرارت عرفان و معرفت قرار دادند تا با قرار گرفتن در حلقه عارفان حقیقی آموزههایعرفانی اهل بیت - س - را انتقال دهند.
عرفان اسلامی که اکنون در دسترس است بیشتر بر باورهاي اهل سنت فراهم شده است در حالی که دلایل و شواهدي موجود به این مهم اشاره دارد که آبشخور اصلی مفاهیم عرفانی منشأ و بنیانگذارآموزههاي عرفانی، مکتب اهل بیت - س - است از جمله: اهل بیت حاملین قرآن و مفسرین کلام وحی و آیاتی که در شأن آنان نازل شده است، انتساب فرق صوفیه به اهل بیت - س - دیگر دیدگاههاي عرفاي سنی مذهب در رابطه با عترت پیامبر - ص - ، پرورش شاگردان عارف و... تأییدي بر این مدعاست.بیتردید عرفان حقیقی را باید در مکتب اهل بیت - س - و هر راه و روشی که به معارف اهل بیت - س - نظر نداشته باشد را نمیتوان آن را عرفان حقیقی به شمار آورد و بهترین نمونههاي عرفان عملی و نظري در سیرة امامان شیعه آمده است و توجه به آموزههاي عرفانی و معنوي ایشان و اثبات این سخن مبنی بر پایهگذاريعرفان اسلامی به دست اهل بیت - س - انگیزة اصلی و مهم در تدوین این پژوهش است.
عرفان اسلامی بر مکتب اهل بیت - ع - در طول تاریخ کمتر مورد توجه قرار گفته است زیرا اکثریت بر این نظر بودهاند که عرفان در میان اهل سنت به وجود آمده است و عرفاي سنی مذهب پرچمدار آن میباشند اما در عصر حاضر به عرفان اسلامی و آموزههاي اهل بیت - س - در این راستا توسط بزرگان توجهی شده است مانند عرفان اسلامی از حسین انصاریان، در جستجوي عرفان اسلامی از مصباح یزدي و... و در شروح ادعیه و زیارات به صورت اشاراتی به این مهم نظر شده است مانند شرح دعاي کمیل، عرفه و... اما در این شیوهاي که ما در این مقاله در نظر گرفتیم که همان اقتباس عرفان ناب از مکتب و سیرة ائمه هدي - س - توسط اهل سنت میباشد که کمتر به آن پرداخته شده است.
نگاهی به عرفان اسلامی
عرفان همان شناخت حقیقی و راستین بنده نسبت به خداوند متعال است و از آنجا که همیشه بزرگان فلسفه، کلام و عرفان به تبیین هدف اصلی از آفرینش پرداختهانددر مییابیمکه هدف از خلقت برتر از عبادت است که بسیاري به آیه مبارکه 56 سورة مبارکه الذاریات استنادوما خَلَقْت میکنندکه خداوندالْجِنﱠدرآنجامیفرمایندوالْإِنس: » إِلﱠاعب دلیونِ« من جن و انس را نیافریدم جز براي اینکه عبادتم کنند.
