بخشی از مقاله
چکیده
رشد فزاینده جمعیت و محدودیت منابع تولید ضرورت و اهمیت ارتقاء سطح تولید را بیش از پیش نمایان میکند. افزایش محصولات کشاورزی از راه افزایش سطح زیر کشت و یا افزایش عملکرد امکانپذیر است پس به منظور افزایش بازده محصولات و تسریع رشد اقتصادی کشور لازم است که عملکرد بخش کشاورزی در بهکارگیری عوامل تولید بر پایه معیارهای اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد تا نقاط ضعف معلوم شود و راهحلهای منطقی به مسئولین ارائه گردد. هدف از این پروژه محاسبه تابع تولید توت فرنگی در گلخانههای شهرستان جیرفت به کمک تابع تولید کاب داگلاس میباشد.
اطلاعات به صورت مقطعی میباشد که از طریق اطلاعات پرسشنامه جمعآوری شده است. به منظور برآورد تابع تولید از فرم کاب داگلاس استفاده میشود که با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی - OLS - توسط نرم افزار - Eviews9 - مورد برآورد قرار گرفت. نتایج نشان داد که نتایج حاصله بیانگر آن است که متغیرهای نیروی کار و سم تاثیر منفی و معناداری بر میزان تولید توت فرنگی دارد. متغیرهای کود و آب تاثیر مثبت و معنادار بر تولید توت فرنگی دارند. همچنین نتایج نشان داد که متغیرهای بذر، سن و سطح زیر کشت تاثیر معناداری بر میزان تولید توت فرنگی ندارد.
مقدمه
مهمترین مسئلهای که بشر در طول تاریخ چند هزار سالهاش با آن روبرو بوده قحطی و کمبود مواد غذایی است، به همین دلیل در زمانهای قدیم پایه و اساس فعالیت اقتصادی جوامع را کشاورزی تشکیل داده است پیشهای که در دنیای کنونی به ویژه در کشورهای پیشرفته ابعاد شگرفی یافته و سهم مهمی از درآمد ملی این کشورها را به خود اختصاص داده است. کشاورزی یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی کشور است که توجه به آن میتواند رونق بخشهای دیگر از جمله صنعت و خدمات را همراه داشته باشد تا جایی که میتوان گفت رشد اقتصادی بدون رشد کشاورزی امکانپذیر نیست.
در کشورهای در حال توسعه رشد جمعیت، در ابتدا موجب افزایش تقاضا برای مواد غذایی میشود و از طرفی وقتی درآمد زیاد میشود چون کشش درآمدی مواد غذایی بالا است به طور مستقیم روی مصرف و تقاضا اثر گذاشته و آنها را بالا میبرد. حال اگر بخش کشاورزی بتواند غذای بسنده و مورد نیاز را با سرعتی مناسب فراهم کند منابع کمیاب تولید میتواند در راستای جذب علم و فنآوری بهکار رود و فرآیند توسعه را سرعت بخشد. ولی اگر بخش کشاورزی نتواند این وظیفه خطیر را ایفا کند منابع تولید و به ویژه ارز باید صرف واردات مواد غذایی اساسی شود در این صورت روند توسعه به کندی میگراید و توسعه نیافتگی مزمن استمرار مییابد
مطالعات زیادی در ارتباط با تخمین توابع تولید انجام گرفته که به برخی از آنها اشاره میکنیم. پورکند و معتمد - 1390 - در مطالعهای به بررسی تجزیه و تحلیل بهرهوری عوامل تولید در صنعت طیور مرغ گوشتی در گیلان پرداختند. نتایج حاصل از تحقیق با استفاده از تخمین تابع لگاریتمی تولید نشان داد که چهار عامل دانه، نیروی کار، بهداشت و جوجه یک روزه اثر معنیداری بر تولید داشته و در بین این عوامل، دان طیور با داشتن بالاترین ضریب موثرترین و بعد از آن جوجه یک روزه و سایر عوامل در مراتب بعدی اهمیت قرار دارند
عادلی ساردوئی و همکاران - 1387 - تابع تولید انعطافپذیر گوجه فرنگی شهرستان جیرفت را برآورد کرده و مصرف اقتصادی نهادهها را بررسی نمود. نتایج برآورد تابع تولید نشان داد که چهار نهاده کود شیمیایی، بذر، سطح زیر کشت و نیروی کار، تاثیر معنیداری بر تولید دارند. همچنین نتایج برآورد کشش تولید نهاده ها نشان داد که نهادههای کود شیمیایی و نیروی کار در ناحیه سوم تولید یا همان ناحیه غیراقتصادی تولید و دو نهاده بذر و سطح زیرکشت در ناحیه اقتصادی تولید مصرف میشوند
میرزایی و ترکمانی - 1384 - به بررسی عوامل موثر بر بهرهوری نیروی کار زنان و مردان در تولید محصول چغندرقند در استان کرمان پرداختند. جهت محاسبه و مقایسه بهرهوری نیروی کار زنان و مردان نیز از روش تابع تولید استفاده شد. همچنین برای تعیین عوامل موثر بر بهرهوری در منطقه مورد مطالعه، تابع کاب داگلاس تخمین زده و برای تعیین رابطه بین دستمزدها از آزمون گرانجر استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق، در کلیه بهرهبرداریهای بهرهوری نیروی کار زنان از مردان کمتر است و بهرهوری نیروی کار خانوادگی در کمترین مقدار قرار دارد. عواملی همچون دستمزد، تعداد ماشین آلات و درآمد سالانه زارعان اثر مثبت و عامل نسبت نیروی کار به زمین اثر منفی بر سطح بهرهوری نیروی کار دارد. رابطه بین دستمزد و بهره-وری یک طرفه بوده، یعنی بهرهوری تابعی از دستمزد در منطقه مورد مطالعه است
به طور کلی و به عبارتی ساده تابع تولید به میزان و چگونگی استفاده از نهادهها یا عوامل تولید در یک فرآیند تولید ویژه، یک دوره معین و یک محدوده جغرافیایی مشخص برای دستیابی به اهداف تعیین شده مربوط میباشد. بنابراین ارتقاء سطح تولید و بهرهوری هدفی ارزشمند محسوب میشود و نتایج زیر را به دنبال خواهد داشت:
• افزایش توان تولید؛
• افزایش رشد اقتصادی؛
• استفاده بهینه از منابع به ویژه منابع کمیاب؛
• افزایش سودآوری و راندمان؛
• کاهش هزینهها؛
• افزایش قدرت رقابت اقتصادی؛
• کنترل نرخ تورم؛
• دستیابی به سطح بالای زندگی؛
• افزایش سطح اشتغال؛
• افزایش مزایا و دستمزدهای حقیقی کارکنان
مواد و روشها
تابع تولید رابطه علی بین متغیرهای برونزای تاثیرگذار بر تولید از قبیل نیروی کار، سرمایه، مدیریت، تکنولوژی و... را با مقدار فیزیکی تولید در قالب مدلهای ریاضی نشان میدهد. به عبارت دیگر؛ فهرستی - جداول یا معادله ریاضی - است، نشان دهنده حداکثر مقدار ستاندهای که میتوان از هر مجموعه خاصی از نهادهها تولید کرد با مفروض بودن تکنولوژی یا آنچه در سایر شرایط ثابت میماند. بطور خلاصه، تابع تولید فهرستی از امکانات تولید است
یکی از معروفترین توابع تولید که از گذشته دور مورد استفاده قرار گرفته است، تابع کاب- داگلاس میباشد. شکل کلی تابع تولید فوق که گاهی اوقات به آن تابع تولید توانی نیز گفته میشود به صورت زیر است:
این تابع خصوصیات ضرورت، همگنی، یکنواختی، تقعر، پیوستگی، مشتقپذیری، غیرمنفی و غیرتهی بودن را دارد. پارامترهای تابع کاب- داگلاس کششهای تولید نهادهها را نشان میدهد. این تابع خصوصیت ضرورت مصرف نهاده را به خوبی نمایان میسازد. از جمله محدودیتهای این تابع میتوان به ثابت بودن کشش تولید نهادهها، نشان دادن تنها یک ناحیه تولیدی برای هر نهاده و ثابت بودن بازده نسبت به مقیاس بدون توجه به سطح تولید اشاره کرد . - 2 - دلایل عمده استفاده از این تابع، سادگی و سهولت تفسیر نتایج حاصله است. در حقیقت این تابع اجازه میدهد که به سادگی نوع بازده به مقیاس، کارایی عوامل تولید، کشش جانشینی بین نهادهها و کشش تولید آها را تعیین کرد.
نتایج و بحث
در این تحقیق تابع تولید توت فرنگی با کمک نرم افزار ایویوز - Eviews9 - 9 و با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی در قالب تابع تولید کاب داگلاس برآورد گردید. متغیرهای مستقل لحاظ شده در مدلها عبارت از: حجم آب مصرفی، مقدار کود مصرفی بر حسب کیلوگرم که شامل جمع کودهای شیمیایی مصرفی بوده است، مقدار سم مصرفی شامل مجموع سموم مورد استفاده بر حسب لیتر در هکتار، بذر، تعداد نیروی کار، سطح زیر کشت توت فرنگی - هکتار - ، سن بوده است.
همچنین متغیر وابسته میزان تولید توت فرنگی بوده است. همانگونه که بیان گردید در این مطالعه به منظور تخمین تابع تولید توت فرنگی از مدل تابعی کاب داگلاس استفاده و تابع تولید در قالب این مدل تخمین زده شد. ابتدا تمامی متغیرهای عنوان شده در مرحله اول جهت بررسی انتخاب و وارد مدلها گردید. سپس برای تعیین الگوی مناسب و اطمینان از حضور متغیرهای مهم در مدل و حذف متغیرهای غیرضروری، مدلهای متعددی برآورد شد. نتایج مربوط به تخمین نهایی تابع تولید توت فرنگی بر اساس مدل کاب- داگلاس در جدول 1، ارائه شده است.
جدول .1 نتایج حاصل از تخمین تابع تولید توت فرنگی بر اساس مدل کاب- داگلاس
