بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
انتخاب نرم افزار هاي مدیریت وکنترل پروژه با استفاده از تصمیم گیري چند معیاره
واژههاي کلیدي
مدیریت پروژه، تصمیم گیري چند معیاره، تحلیل سلسله مراتبی، شباهت به گزینه ایده آ ل
چکیده
امروزه فعالیت عمده و اصلی توسط سازمان ها و موسسات، در قالب پروژه انجام می شوند . با توجه به بالا بودن حجم پروژه ها در سازمان ها وضرورت مدیریت و کنترل پروژه ها، انتخاب نرم افزار مدیریت و کنترل پروژه یکی از مهمترین فعالیت هاي سازمان ها به شمار می رود. در این مقاله به ارائه مدل نوین تصمیم گیري چندمعیاره (تحلیل سلسله مراتبی- شباهت به گزینه ایده آل) به منظور انتخاب نرم افزار هاي مدیریت وکنترل پروژه که شامل نرم افزارهاي پریماورا نسخه6، پریماورا نسخه3، مایکرو سافت پروجکت نسخه 2007 براساس معیار هاي کاربرپسندي، سازمان محوري، میزان امکانات و قابلیت گزارش دهی می باشد. در این مدل وزن یا اهمیت نسبی نرم افزارهاي مدیریت و کنترل پروژه براساس روش تحلیل سلسله مراتبی محاسبه و از وزن هاي حاصل شده در روش تحلیل سلسه مراتبی براي محاسبات شباهت به گزینه ایده آل استفاده شده است. این مدل به عنوان روشی جبرانی براي تحلیل غیرکمی مدل تحلیل سلسله مراتبی براي انتخاب نرم افزار مدیریت و کنترل پروژه به کارگرفته شده است و یک رتبه بندي دقیق براي انتخاب نرم افزارهاي مدیریت و کنترل پروژه براي مدیران پروژه فراهم می نماید.
مقدمه
روش هاي تصمیم گیري چند معیاره (MCDM) در انواع مسائل کاربردي که هدف آنها اولویت بندي و انتخاب از بین چند گزینه مختلف باشد، بکار برده می شوند. هر چند، اطلاعاتی که در بسیاري از مسائل تصمیم گیري در اختیار تصمیم گیرنده قرار می گیرند، بواسطه ماهیت مبهم مساله، مقادیري غیر دقیق، نامطمئن و احتمالی هستند.[1] لیکن مدل تصمیم گیري انتخاب شده باید بتواند روابط درونی میان شاخص هاي مختلف و همچنین ارجحیت هر گزینه بواسطه هر شاخص را مشخص نماید.نکته با اهمیت در زمان استفاده از مدل هاي تصمیم گیري، انتخاب روش مناسب است. زیرا روش هاي مختلفی که در مدل تصمیم گیري چند معیاره بکار می روند، هریک داراي ویژگی ها و محدودیت هاي مشخصی هستند و نمی توان از آنها درتمام مسائل تصمیم گیري چند معیاره استفاده نمود. از جمله معیار هاي انتخاب یک روش مناسب تصمیم گیري از بین روش هاي مختلف می توان به تاثیر یا عدم تاثیر شاخص ها بر یکدیگر، کیفی یا کمی بودن شاخص ها، مثبت یا منفی بودن شاخص ها، نیاز یا عدم نیاز به کسب اطلاعات از تصمیم گیرنده در حین فرآیند حل مساله و مواردي از این قبیل اشاره نمود . مسائل تصمیم گیري حوزه وسیعی از بخش صنعت را پوشش می دهند. هر زمان با فعالیت هایی از قبیل شناسایی، دسته بندي،انتخاب و اولویت بندي سرو کار داشته باشیم، در واقع با یک مساله تصمیم گیري روبرو هستیم. یکی از محدوده هاي وسیع تصمیم گیري در زمینه مدیریت پروژه می باشد. لذا مدیران جهت سهولت این امر نیازمند نرم افزاري مناسب می باشند . مدیریت پروژه هاي گوناگون با نرم افزارهاي برنامه ریزي وکنترل پروژه از جمله مسائلی است که مدیران همواره با آن روبرو هستند. در حال حاضر مدیریت پروژه در کشور ما رو به شناخت و همگانی شدن دارد. این موضوع می تواند مزایاي گوناگونی داشته باشد که می توان به شناسایی ورشد این دانش در کشور اشاره نمود و اگر با دقت و حساسیت همراه باشد حتی می تواند کشور ما را به یکی از کشورهاي شاخص در این زمینه تبدیل نماید . اما اگر این توسعه ، بدون هدف راهبردي انجام گیرد آینده ناخوشایندي را در کشور ما ایجاد می نماید. در حال حاضر نظام اجرایی کشور با در دست داشتن حجم وسیعی از پروژهاي اجرایی در برهه اي حساس وسرنوشت ساز قرار گرفته است. لذا اگر توجه لازم نشود تاخیر در اجراي پروژه امري بدیهی وغیرقابل جبران می شود. معمولا به دلیل تاخیر در اجرا، اکثر پروژه ها توجیه اقتصادي خود را از دست می دهند. لذا هزینه و زمان مهمترین موضوعاتی هستند که بر توجیه اقتصادي پروژه ها اثر می گذارند. حال اگر پروژه ها داراي یک منشور(زمان- هزینه -کیفیت) مناسبی نباشند، ممکن است پروژه با مبلغی بیشتر یا در مدت زمان طولانی تر یا با نارضایتی مشتري انجام گردد و چه بسا تاریخ بهره برداري از آن به اندازه اي به تاخیر افتد که توجیه اقتصادي پروژه از بین برود . اکثر مدیران با مقوله برنامه ریزي و کنترل پروژه آشنا هستند و عدم موفقیت سازمان خود را در دستیابی به اهداف برنامه و ضعف مدیریت پروژه می دانند. مدیریت پروژه همواره در معرض اتخاذ تصمیمات استراتژیک واجرایی پروژه قرار دارد و هرگونه عملیات اجرایی با صرف هزینه همراه است. از این رو نرم افزارهاي برنامه ریزي وکنترل پروژه ابزارهایی براي مدیریت پروژه می باشند که سهولت وسرعت مناسبی بر روش هاي برنامه ریزي وکنترل تمامی پارامترهاي پروژه را فراهم می آورند. با استفاده از این نرم افزارها ،محاسبات بسیار سریعتر و دقیق تر انجام می شود. این نرم افزارها از جهات مختلف مانند پروژه محور بودن، کاربرپسندي، میزان گزارش دهی، امکانات جانبی تفاوت هایی نیز دارند. در گذشته نرم افزارهاي مدیریت پروژه از لحاظ پروژه محور بودن برروي یک پروژه متمر کز و کار با نرم افزار سخت و میزان گزارشی دهی نرم افزار از نظر تنوع کم بوده در حالی که در نرم افزار هاي نسخه جدید با توجه به نیازهاي احساس شده در مدیریت پروژه به صورت سازمان محورتغییر کرده و میزان کاربر پسندي و گزارشات ارائه شده توسط نرم افزار از تنوع زیادي برخوردار شده است. در این مقاله مقایسه اي بین نرم افزارها از لحاظ میزان برآورد احتیاجات مدیریت پروژه صورت گرفته است و با استفاده از روش هاي تصمیم گیري چند معیاره به عنوان رویکردي کمی به بررسی سه نرم افزار معمول برنامه ریزي ،کنترل و مدیریت پروژه براساس معیارهاي مورد نظر مدیران پرداخته شده است. این مقایسه می تواند رویکرد خوبی درجهت انتخاب یک نرم افزار مناسب مدیریت پروژه ایجاد نماید.
.١نرم افزارهاي برنامه ریزي،کنترل ومدیریت پروژه
1 P3 :Primavera Project Planner(P3.1) - جزء نرم افزارهاي برنامه ریزي و کنترل پروژه می باشد که در صورت ورود اطلاعات اولیه کامل و صحیح در این نرم افزار خواهید توانست گزارش ها و خروجی هاي مطلوبی را نیز از آن دریافت نمائید. این نرم افزار پروژه محور است ولیکن قابلیت ایجاد خروجی هاي گروهی را نیز دارد . از امکانات و ویژگی هاي نرم افزار P3 می توان به : تسطیح و زمانبندي اتوماتیک یا دستی، خط پیشرفت، سرصفحه و پاصفحه سفارشی، کدهاي پروژه، سفارشی نمودن بارچارت، ستون هاي فعالیت،نماي PERT، Primavera Post Office، برنامه جانبی Info maker، ذخیره سازي Layout با فرمت HTML، قابلیت تعریف پروژه هدف و ... اشاره نمود . [2]
:Microsoft Project 2007(MSP2007) -2 نرم افزار مایکروسافت پروجکت 2007برنامه اي ساده و درعین حال کارآمد برنامه ریزي و کنترل پروژه می باشد. این نرم افزار به علت اینکه جزء بسته نرم افزاري آفیس 2007می باشد و قابلیت اتصال خوبی به سایر نرم افزارهاي این بسته دارد داراي کاربرد وسیعی در میان مدیران پروژه می باشد . از امکانات و ویژگی هاي این نرم افزار می توان به قابلیت ویرایش آسان، ایجاد تقویم فعالیت و منبع، خط پیشرفت، دیاگرام شبکه اي، فیلتر و گروه بندي، پیشرفت دهی بر روي منابع-فعالیت ها و کل پروژه، سفارشی نمودن بارچارت و ... اشاره نمود. [3]
:Primavera Enterprise 6.0(P6) -3 پریماورا نسخه6 نیز از نرم افزارهاي برنامه ریزي و کنترل پروژه می باشد که داراي ماهیت سازمان محوري است. این نرم افزار فضایی یکپارچه براي پوشش دادن به نیازهاي مدیران و اعضاء مختلف تیم پروژه با توجه به مسئولیت ها و مهارت هاي آنان مهیا می سازد که می تواند به صورت مستقل یا تحت شبکه مورد استفاده قرار گیرد. این بسته نرم افزاري شامل اجزاء مختلف زیر می باشد: [4]
تصمیم گیري
تصمیم گیري عبارت از فرآیند انتخاب یک گزینه از بین چندین گزینه موجوداست. تصمیم گیري داراي ساختاري روانشناختی است. بدین معنی که نمی توان هرگز یک تصمیم را مشاهده کرد ولی از روي شواهدي می توان متوجه آن شد. افراد در هر حرفه و تخصصی نیاز به تصمیم گیري خواهند داشت. تصمیم گیري در انتخاب نرم افزار مدیریت پروژه امري پیچیده است که در آن شاخص هاي مختلفاجتماعی، عملیاتی و صنعتی نقش دارند. به گفته مایرز((Myers افراد مقیاس هاي چهارگانه دو قطبی را براي انجام تصمیم گیري مورد استفاده قرار میپدهند و نحوه
تصمیم گیري افراد به میزان زیادي به نحوه امتیاز دهی آنها به این مقیاس ها وابسته است [5] .این مقیاس ها شامل تفکر در مقابل
احساس، برون گرایی در مقابل درون گرایی، قضاوت در مقابل ادارك و احساس در مقابل مشاهده می باشد . به طور مثال شخصی که بین هر مقیاس دو قطبی به موارد تفکر ، برون گرایی ، قضاوت و مشاهده امتیاز بیشتري داده ، از یک مدل تصمیم گیري منطقی و تجربی پیروي می کند.
AHPمتدولوژي AHP ابتدا توسط ساعتی((1980 ایجاد گردید. این متدولوژي یک ابزار قدرتمند و انعطاف پذیر در تصمیم گیري چندمعیاره می باشدکه به صورت ساختاردهی سلسله مراتبی مسائل تصمیم گیري پیچیده در چندین سطح در جایی که لازم باشد هر دو جنبه کیفی وکمی درنظر گرفته شود ،عمل می کند. متدولوژي AHP شامل 4 گام اصلی زیر می باشد : [6]
(١) پایه گذاري یک ساختار سلسله مراتبی:
یک ساختار سلسله مراتبی در سطوح مختلف به صورت نزولی از هدف کلی به معیارها وزیرمعیارهاي مختلف تا پائین تر سطح(گزینه ها) ایجاد می گردد. هدف کلی تصمیم گیري در بالاترین سطح سلسله مراتب قرار دارد. معیارها و زیرمعیارهاي مسئله تصمیم گیري در سطوح میانی نشان داده می شوند وتاًنهای گزینه ها در پائین ترین سطح از سلسله مراتب واقع می گردند.
(٢) ایجاد ماتریس مقایسه زوجی: مجموعه اي از ماتریس هاي مقایسه اي از تمامی اجزاء در یک سطح از سلسله مراتب جهت مشخص کردن یک جزء باسطح اولویت بالاتر و همچنین اولویت بندي آنها ایجاد گشته و مقایسات کیفی زوجی به یک نرخ کمی تبدیل می گردند. در اولویت بندي هاي کیفی از روش ساعتی مطابق زیر استفاده می گردد:
=1 خیلی کم =3 کم =5 متوسط =7 زیاد =9 خیلی زیاد مقادیر میانی 2،4،6 و 8 را نیز می توان به میزان ها توافقی از اهمیت تخصیص داد.
(٣) اندازه گیري سازگاري: سازگاري مقایسات و ماتریس هاي تصمیم گیري در این مرحله تعیین می گردد. این کار در روش AHP یک امر ضروري است. زیرا میزان صحت مقایسات ارزیابی شده را نشان می دهد. بعد ازاینکه تمامی ماتریس هاایجاد گشته و تمامی مقایسات زوجی بدست آمدند. مقادیرλ (مقدار ویژه)، وزن هاي ماتریس و (ماکزیمم مقدار ویژه) براي هر ماتریس بدست می آیند . سپس شاخص سازگاري (CI) به صورت زیر محاسبه می گردد:
نرخ سازگاري((CR نیز به طریق زیر براي تمامی ماتریس ها محاسبه می گردد :
RI به عنوان شاخص سازگاري تصادفی شناخته می گردد و براساس تعداد زیادي از شبیه سازي هاي انجام شده بدست آمده است.این شاخص براساس مقدار n متفاوت می باشد.جدول (2) مقدار شاخص ناسازگاري تصادفی ( RI) را براي ماتریس ها با مقدار n ار 1 الی 9 نشان داده شده است:
(جدول -2) مقادیر شاخص ناسازگاري تصادفی
مقدار قابل قبول براي CR مقادیر کوچکترمساوي 0/05 براي ماتریس هاي 3×3 ، کوچکترمساوي 0/08 براي
