بخشی از مقاله
خلاصه
مبحث ایمنییکی از بخش های مهندسی ترافیک می باشد که به بررسی ایمنی معابر و تحلیل تصادفات و دلایل رخداد آن می پردازد. حس بینایی برای ایمنی و جریان مناسب حمل و نقل در راه ها ضروری می باشد زیرا چراغ های نصب شده در خیابان ها ، مکمل نور چراغ جلوی ماشین ها می باشند و نور پردازی هایی که صورت می گیرد ، شرایط هندسی راه ، روسازی ، جداول ، خودروهای عبوری و پارک شده را به وضوح برای راننده مشخص می کند . نورپردازییکی از عواملی است که بر آسایش روانی تاثیر به سزایی می گذارد و در محیط هایی که از لحاظ شرایط نوری به آن توجه نشده باشد ، باعث ایجاد حس عدم امنیت می شود . یکی از دلایل رخداد تصادف در شهرها و جاده های شهری و بیرون شهری نقص در سیستم روشنایی است . در این مقاله اقدام به ارائه یک مدل بر روی سیستم روشنایی جاده ها در زمان های متفاوت شب و روز و ارزیابی تاثیر میزان روشنایی در تصادفات و اقدام متقابل ایمن سازی که تلاش شده که با استفاده از چهارچوب داده ها و سازه های اطلاعاتی در محور فیروزکوه ابتدا تا انتهای روستای جابان در شرایط مختلف به بررسی ، مدل سازی و نتیجه گیری در مورد ارائه راهکارهایی برای ارتقاء ایمنی پرداخته است .
واژه های کلیدی: روشنایی ، ایمنی ، ضریب اهمیت راه ، تصادفات ، شرایط نوری جاده
.1 مقدمه
حس بینایی برای ایمنی و جریان مناسب حمل و نقل در خیابان ها و جاده های ماضروری می باشد.هرچند که، در بسیاری موارد،به علت ضعف های چشم انسان، شبانگاهان نور چراغ جلو وسایل نقلیه مانع از دید کافی مورد نیاز رانندگی می شود.چراغ های نصب شده در خیابان ها مکمل نور چراغ جلوی ماشین ها می باشند،بدین صورت که دامنه دید را بصورت عرضی و طولی گسترش می دهد. بدین ترتیب، به رانندگان به وسیله پیش آگاهی، خطرات موجود در مسیر خیابان و یا عابران کمک می کند.تحقیقات نشان می دهد که میزان سانحه های شب هنگام می تواند به وسیله تأمین روشنایی کافی در خیابان ها کاهش یابد. روشنایی به راننده این امکان را می دهد که یک عابر پیاده را در مسیر خیابان، دورتر از پرتوهای نوری چراغ جلوی خودرو و حتی قبل از اینکه عابر پیاده داخل خیابان گردد را ببیندو همین طور به عابر پیاده به وسیله موانع شبرنگ کناره های خیابان کمک می کند.
تصادفات یکی از بزرگترین چالش های پیش روی مهندسین ترافیک می باشد.ایران با تلفات سالیانه 19هزار نفر دررتبه پنجم در جهان از نظر تعداد تلفات جاده ای قرار دارد.[1] در بررسی عوامل تصادفات سه عامل انسان، راه و وسیله نقلیه را دخیل می دانیم که از میان آنها انسان بیشترین سهم را در بروز تصادف داراست.[2] نکته مهجور مانده در این تقسیم بندی این است که برخی بین دو و یا هر سه عامل مشترک اند.یکی از این علتهای تصادفات،روشنایی معابر است.در نگاه اول روشنایی را میتوان از نقایص راه منظور نمود ، اما با نگاهی دقیق تر ابعاد دیگری از آن نمایان می شود.با مطالعات انجام گرفته مشخص شده که روشنایی به تنهایی باعث بروز تصادف نخواهد شد و عواملی نظیر بی توجهی عابرین پیاده یا موتورسواران به وسیله نقلیه و فرض قابلیت دیده شدن ایشان توسط رانندگان نیز در رخداد تصادفهایی که تامه آن نقص سیستم روشنایی می باشد،دخیل است.
افزایش تصادفات شبانه در راه ها وخسارات جانی و مالی مربوطه حاکی از تبدیل این معضل به یک بحران و فاجعه ملی است و پیشگیری و مبارزه با آن نیاز به عزم ملی و بهره گیری از همه امکانات مادی و معنوی دارد.واقعیت بیانگر آن است که روش ها و راهکارهای مورد عمل و جاری موجود چندان مؤثر نبوده و با افزایش روزافزون تعداد وسیله نقلیه و بالا رفتن سرعت آنها و عدم تناسب توسعه و ارتقاء سطح سرویس راه ها با آن بر نگرانی ها افزوده و موجبات رشد تصادفات شبانه را فراهم می سازد.
تأمین روشنایی راه ها یکی از مهم ترین مسائل مربوط به حفظ ایمنی راه هاست.در حال حاضر در بیشتر کشورها سیستم روشنایییکی از اجزایلاینفک هر سیستم حمل و نقلی می باشد که به منظور تأمین روشنایی و دید کافی رانندگان تأکید ویژه ای بر طراحی، تأمین و تعمیر و نگهداری آنها وجود دارد.وجود روشنایی مناسب در شرایط ضعیف روشنایی و بخصوص شبها می تواند موجبات ارتقای ایمنی مسیر را فراهم آورد.تحلیل آمار تصادفات در کشورهای مختلف مؤید این مطلب است که روشنایی ثابت راه ها می تواند تا 30 درصد در کاهش تصادفات شبانه مؤثر باشد.[3]
.2 مروری بر پیشینه تحقیق:
پیش از ورود به بحث روشنایی نیاز است. برخی اصطلاحات که در این مقاله مورد استفاده قرار خواهد گرفت، تعریف شود:
شدت روشنایی* در یک نقطه واقع بر یک سطح برابر است با نسبت شار نوری تابیده به جزء کوچک سطح که نقطه مزبور در آن واقع است.رابطه - - 1 برای محاسبه شدت روشنایی به کار می رود.
واحد شدت روشنایی ، لوکس است که عبارت است از شدت روشنایییک متر مربع سطح ناشی از تابش یک لومن شار نوری . همانطور که می دانیم کلیه تشعشعات یک منبع نور قابل دیدن با چشم نیست.شار نوری عبارتست از توان تشعشعات الکترومغناطیسی قابل دید که از منبع نور خارج شودو واحد اندازه گیری آن لومن است . [3] نور سنج دستگاهی است برای اندازه گیری شدت روشنایی با واحدlux می باشد،دستگاه مورد نظر" شدت نور" بر سطح سنسور را حس نموده و با توجه به ضرایب تبدیل اختصاص داده شده به دستگاه دیجیتالی شدت روشنایی محلی که سنسور در آن واقع است را نشان می دهد.[4] در شکل1 نمونه ای از این دستگاه نشان داده شده است.
شکل - 1 نمونه ای از دستگاه نورسنج
در ارتباط با پارامترهای مکان یابی روشنایی راهها، جدول - - 2 نتایج بررسی های به عمل آمده در این تحقیق را نشان می دهد.همانگونه که مشاهده می شود، کشور آمریکا بیشترین مطالعه را در این زمینه انجام داده و به طور کلی توجه بیشتری به این موضوع داشته است.راهنمایی روشنایی راههای آشتو به عنوان منبع اصلی سیاست گذاری ها و یکنواخت سازی اقدامات طراحی راه در این کشور،نسبت به ارائه ضوابطی اقدام نموده است که در ان فرآیند مشخصی برای تدوین روشنایی آزادراهها و تبادل ها پیشنهاد شده ولی ضوابط مشخصی برای سایر رده های عملکردی راه ارائه نشده است..[5] در ایالات مختلف آمریکا با توجه به شرایط درون ایالتی ، مشاهده می شود که بعضأ از پارامترهای دیگری استفاده شده است و با توجه به شرایط خاص ترافیکی راههای تحت پوشش خود نسبت به تدوین ساختار ضوابط مکان یابی روشنایی اقدام نموده اند.در برخی از این ایالات مشاهده می شود که ضوابط مکان یابی روشنایی نسبت به آشتو آسانتر و به عبارتی دیگر از محدودیت کمتری برخوردار است.[6]،[7]،[8]،[9]،.[10]
در خصوص سایر کشورها، ارتباط جامعی در ارتباط با نحوه مکان یابی در کشورها دردست نیست.تنها کشورآلمان ضوابط نسبتأ کاملی را در این ارتباط ارائه داده است که رویکرد غالب آن برای مناطق درون شهری می باشد. ضوابط این کشور شامل پارامترهایی مانند میزان تردد روزانه، چگالی دسترسی ها، وضعیت فاصله دید و تعداد عابرین پیاده را که در آمریکا نیز مورد استفاده قرار گرفته ، می باشد.اما جالب آنکه تعداد تصادفات را در راه به عنوان عاملی برای مکان یابی روشنایی مد نظر قرار نمی دهد..[11] پارامترهایی که غالبأ در ارتباط با سایر کشورها مورد استفاده قرار می گیرند محدود به متوسط تردد روزانه می گردد و در صورتی که میزان تردد روزانه از یک حد مشخصی بیشتر باشد، نسبت به تأمین روشنایی در آن راه اقدام می نمایند.با این حال، مشاهده می گردد در ایلات تاسمانی کشور استرالیا علاوه بر متوسط تردد روزانه از فاکتور تصادفات نیز به عنوان معیاری جهت مکان یابی روشنایی در راه ها استفاده شده است.[12]
مکانیابی روشنایی در راه های کشور توسط ادارات کل راه و ترابری استان و بر اساس شرایط خاص محدوده تحت پوشش مربوطه انجام می پذیردودر این راستا، نسبت به نظر سنجی و جمع آوری اطلاعات از ادارات راه و ترابری اقدام گردید و نتایج مبین پراکندگی و سلیقه ای بودن این مهم در شرایط کنونی تأمین روشنایی در راه های کشور بود.
