بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف آبیاري بر تراکم اویارسلام و عملکرد دو رقم برنج طارم محلی و شفق، آزمایشی به صورت کرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزي گنبدکاووس اجرا شد. عامل اصلی دو رقم برنج شامل: شفق و طارم محلی و عامل فرعی در پنج سطح آبیاري شامل: ارتفاع آب صفر سانتیمتر - خاك در حالت اشباع - ، 5، 8، 12 سانتی متر و شاهد کنترل علف هاي هرز بود.
نتایج حاصل نشان داد که ارقام مختلف و سطوح متفاوت آبیاري سبب تاثیر معنی دار بر تراکم و زیست توده اویارسلام، عملکرد دانه و بیولوژیک برنج شد. همواره رقم شفق نسبت به رقم طارم برتري داشت. بیشترین عملکرد دانه رقم شفق با 5851/58 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. تحت سطوح مختلف آبیاري بالاترین عملکرد در دو تیمار کنترل علف هرز با 5328/93 - کیلو گرم در هکتار - و ارتفاع آب 12 سانتی متر 5206/9 - کیلوگرم در هکتار - برداشت شد. کمترین عملکرد دانه در ارتفاع آب صفر سانتی متر 3610/94 - کیلوگرم در هکتار - نتیجه شد.
مقدمه
علفهاي هرز از مهمترین عوامل کاهنده محصول برنج محسوب می شوند. در میان تمامی گونه هاي هرز مزارع برنج،اویارسلام مهمترین آنها بوده و خسارات قابل توجهی را به برنج وارد می نماید . - 3 - در پژوهشی خسارت دو گونه سوروف و اویارسلام تا 60 درصد گزارش شد . - 2 - کاربرد و کاشت ارقام رقیب در کاهش خسارت زایی این عوامل موثر است.
قطب رزمجو و همکاران - 3 - و باغستانی و همکاران - 2 - کاشت ارقام رقیب را در کاهش تراکم و خسارت علف هاي هرز مثبت ارزیابی نمودند. مدیریت آب در مزارع برنج جهت کنترل گونه هاي هرز به خصوص اویارسلام از دیرباز مورد توجه محققان و کشاورزان قرار داشت. مودي - 4 - در بررسی خود عنوان کرد زمانی که شالیزار 5 روز پس از نشاکاري به حالت غرقاب درآمد، تراکم و زیست توده گونه هاي هرز باریک برگ به صفر رسید. اما هنگامی که این فرآیند تا 20 روز پس از نشاکاري به طول انجامید فراوانی گونه هاي هرز باریک برگ به 72 گیاه در متر مربع و زیست توده آن تا 46 گرم در متر مربع ارتقاء یافت.
در بررسی دیگري مشخص شد جوانه زنی بذور اویارسلام در خاك به حالت اشباع تا 90 درصد افزایش می یابد، این در حالی است که افزایش ارتفاع آب تا 12 سانتی متر در مزارع برنج موجب نزول این فرآیند تا 10 درصد شد . - 1 - از این رو این پژوهش جهت ارزیابی تاثیر رقم و سطوح مختلف آبیاري بر کنترل اویارسلام ارغوانی و عملکرد برنج به اجرا درآمد.
مواد و روش ها
به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف آبیاري بر تراکم اویارسلام ارغوانی - لLش - Cyperus rotundus و عملکرد دو رقم برنج طارم محلی و شفق، آزمایشی به صورت کرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزي گنبدکاووس اجرا شد. عامل اصلی دو رقم برنج شامل: شفق و طارم محلی و عامل فرعی در پنج سطح آبیاري شامل :ارتفاع آب صفر سانتیمتر - خاك در حالت اشباع - ، 5، 8، 12 سانتی متر و شاهد کنترل علف هاي هرز بود.
طرح در زمینی به مساحت 700 متر مربع با 30 کرت به ابعاد 4 در 6 متر مربع پیاده شد. جهت آلودگی در هر کرت، 12/6 گرم بذر اویارسلام پاشیده شد. طی فصل رشد یک مرحله نمونه برداري علف هرز اویارسلام انجام که در آن تراکم اویارسلام در متر مربع شمارش و پس از خشک شدن نمونه ها درون آون زیست توده آنها توزین شد. پس از رسیدن برنج، 5 متر مربع از هر کرت برداشت و عملکرد دانه بر اساس رطوبت 14 درصد و بیولوژیک یادداشت شد. داده هاي حاصله با استفاده از نرم افزار SAS و Excel مورد بررسی و با آزمون چند دامنه اي دانکن در سطح 5 درصد مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج و بحث
تراکم اویارسلام
نتایج جدول - 1 - نشان داد که قدرت جوانه زنی اویارسلام در حضور رقم شفق نسبت به طارم محلی کاهش یافت به طوري که فراوانی اویارسلام تحت کاشت ارقام مختلف اختلاف معنی دار نشان داد. برتري رقابتی رقم شفق نسبت به طارم محلی در مقابل اویارسلام این مهم را سبب شد. نتیجه فوق با آنچه توسط قطب رزمجو وهمکاران - 3 - گزارش شد مطابقت داشت.
نتایج جدول - 2 - بیانگر وجود اختلاف آماري معنی دار تراکم اویارسلام تحت سطوح مختلف آبیاري بود. به این صورت که بیشترین فراوانی در تیمار ارتفاع آب 5 سانتی متر و تیمار خاك به حالت اشباع شمارش شد - جدول . - 2 این درحالی است که کمترین جوانه زنی سوروف در تیمار شاهد - کنترل - بود. همانطور که از جدول - 2 - پیداست در بین سطوح مختلف آبیاري کمترین فراوانی اویارسلام در ارتفاع آب کرت ها در سطح 12 سانتی متر حاصل شد.
زیست توده اویارسلام
نتایج حاصل از وزن خشک اویارسلام در حضور ارقام مختلف - جدول - 1 تایید کننده نتیجه حاصل از فراوانی اویارسلام میباشد به طوري که کمترین زیست توده تحت کاشت رقم شفق و بیشترین آن در حضور رقم طارم محلی توزین شد و میان این دو رقم اختلاف معنی دار در زیست توده اویارسلام مشاهده شد - جدول . - 1 در میان سطوح مختلف آبیاري کمترین وزن خشک در تیمار ارتفاع آب 12 سانتی متر و تیمار شاهد - کنترل - مشاهده شد - جدول . - 2 در مقابل بیشترین بیوماس اویارسلام در تیمار خاك به حالت اشباع 0 - سانتی متر - توزین شد - جدول . - 2
نتایج فوق با نتایج حاصله از فراوانی اویارسلام - جدول - 2 مطابقت داشت.
عملکرد دانه برنج
کاشت ارقام متفاوت سبب تاثیر معنی دار بر عملکرد دانه برنج شد به طوري که بیشترین عملکرد دانه با کاشت رقم شفق حاصل شد. در مقابل کمترین عملکرد دانه در حضور رقم طارم محلی برداشت شد - جدول . - 1 مطابقت این نتیجه با نتایج حاصل از تراکم و بیوماس اویارسلام مشهود است
نتایج حاصل از عملکرد دانه تحت سطوح متفاوت آبیاري - جدول - 2 تایید کننده نتایج حاصل از فراوانی و زیست توده اویارسلام است به طوري که بیشترین عملکرد دانه در تیمار ارتفاع آب 12 سانتی متر و شاهد - کنترل - نتیجه شد - جدول . - 2 در مقابل کمترین دانه تولیدي در تیمار خاك به حالت اشباع - ارتفاع 0 سانتی متر - توزین شد - جدول . - 2 با توجه به نتایج رابطه معکوس بین تراکم، زیست توده علف هرز و عملکرد دانه برنج مشهود است.
جدول .1 مقایسه میانگین اثر رقم بر صفات اندازه گیري شده اویارسلام و عملکرد برنج
جدول .2 مقایسه میانگین اثر سطوح متفاوت آب بر صفات اندازه گیري شده اویارسلام و عملکرد برنج
