بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور بررسی اثر رقابتی تراکمهاي مختلف علفهرز پیزور دریایی بر عملکرد و اجزاي عملکرد برنج، این آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور-رشت طی فصل رشد سال 1394 اجرا شد. تیمارها شامل چهار نسبت کاشت 0:4، 1:3، 2:2، 3:1 - برنج:علفهرز - در گلدان و دو رقم برنج هاشمی و خزر بود. در مقایسهي دو رقم برنج، عملکرد بیولوژیک رقم هاشمی کمتر از رقم خزر، شاخص برداشت، تعداد خوشه و وزن صد دانه آن بالاتر از رقم خزر و عملکرد دانه و تعداد دانهپر دو رقم برنج یکسان بود. عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، تعداد خوشه و تعداد دانه پر با افزایش سهم برنج در نسبت کاشت، افزایش یافت؛ چنانکه بیشترین مقدار عملکرد در تککشتی برنج و کمترین مقدار در نسبت کاشت 3:1 - برنج:علفهرز - حاصل شد.
کلیدواژه: رقابت، رقم خزر، رقم هاشمی، علفهرز، نسبت کاشت
مقدمه
پیزور دریایی - حع - Bolboschoenus maritimus متعلق به تیره جگنیان - کهکطهطکژyه - ، گیاهی آبزي و چندساله میباشد . - 8 - این علفهرز بیشتر از طریق غده و به میزان کمتري از طریق ریزوم و بذر تکثیر پیدا میکند . - 2 - پیزور دریایی به شدت با برنج رقابت کرده و با حضور پایدار و فعال خود به سرعت به مزارع مجاور سرایت میکند . - 3 - علفهاي هرز یکی از محدودیتهاي اصلی تولید برنج در دامنهاي از اکوسیستمهاي کشاورزي از قبیل شرایط دیم و آبیاري
میباشند . - 5 - علفهاي هرز از طریق رقابت براي مواد غذایی، رطوبت، نور و فضا سبب کاهش عملکرد محصولات زراعی میشوند . - 6 - کاهش عملکرد ناشی از رقابت علفهاي هرز دامنهاي بین 12 تا 100 درصد را در برمیگیرد . - 4 - تأثیر رقابت علفهرز بر عملکرد محصول، تحت تأثیر توانایی رقابت و تراکم علفهرز و گیاه زراعی قرار میگیرد . - 10 - رقابت میان گیاهان زراعی و علفهاي هرز میتواند بهوسیله تراکم گیاه زراعی تغییر یابد، زیرا با افزایش تراکم گیاه زراعی سهم آنها از منابع موجود افزایش یافته و سبب کاهش دسترسی علفهاي هرز به منابع میشود . - 1 - لذا این تحقیق بهمنظور ارزیابی عملکرد و اجزاي عملکرد دو رقم برنج هاشمی و خزر در شرایط رقابت با تراکمهاي مختلف علفهرز پیزور دریایی به اجرا در آمد.
مواد و روشها
این تحقیق بهمنظور بررسی تداخل علفهرز پیزور دریایی و ارقام برنج بومی و اصلاحشده هاشمی و خزر در طرح سريهاي جایگزینی در موسسه تحقیقات برنج کشور-رشت طی فصل زراعی 1394 اجرا شد. ترکیب فاکتوریل دو رقم برنج شامل هاشمی و خزر و چهار نسبت کاشت برنج و پیزور دریایی شامل 0:4، 1:3، 2:2، 3:1 - برنج:علفهرز - در هر گلدان به صورت طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. بدینمنظور گیاهچههاي یکنواخت برنج - نشاهاي 30 روزه - و علفهرز - غدههاي تازه جوانهدار شده - درون گلدانهاي پلاستیکی با قطر و ارتفاع 30 سانتیمتر که تا ارتفاع 20 سانتیمتري آن با خاك - بافت سیلتی، رسی، لومی، =7/2دژ و مقادیر عناصر ش، ب و ل به ترتیب 2/2، 8/6 و 172 قسمت در میلیون - پر شده بودند کاشته شده و در فضاي آزاد قرار گرفتند. یک هفته بعد از کاشت، گیاهچههاي برنج و پیزور در هر گلدان بررسی شده و در صورت نیاز جایگزین شدند. غرقاب دائمی گلدانها با ارتفاع آب 8 تا 10 سانتیمتر تا زمان برداشت حفظ شد. کوددهی مطابق توصیه کودي محصول برنج انجام شد.
برداشت برنج در انتهاي فصل رشد آن 90 - روز بعد از نشا - با کفبر کردن ساقهها از سطح خاك انجام شد. عملکرد بیولوژیک - زیستتوده - پس از قرار دادن اندامهاي هوایی در آون با دماي 72 درجه سانتیگراد تا حصول وزن ثابت؛ و توزین با استفاده از ترازوي داراي دقت 0/01 گرم اندازهگیري شد. عملکرد دانه و اجزاي عملکرد شامل تعداد خوشه، تعداد دانه پر، وزن صد دانه براي هر رقم در هر گلدان اندازهگیري شد. شاخص برداشت هر رقم، از نسبت عملکرد دانه به عملکرد زیستتوده بدست آمد. تجزیه دادهها با استفاده از نرمافزار حAح صورت گرفت و مقایسه میانگین با روش خحع محافظتشده در سطح احتمال %5 انجام شد و نمودارها با استفاده از نرمافزار ئکطxغ رسم شد.
نتایج و بحث
عملکرد بیولوژیک. اثرات رقم و نسبتهاي مختلف کاشت بر عملکرد بیولوژیک برنج معنیدار بود - جدول. - 1 چنانکه عملکرد بیولوژیک رقم هاشمی 30 - گرم در گلدان - کمتر از رقم خزر 39/1 - گرم در گلدان - بود - شکل. - 1 عملکرد بیولوژیک برنج در نسبتهاي مختلف کاشت نیز تفاوت معنیداري نشان داد و با افزایش سهم برنج در نسبت کاشت، عملکرد بیولوژیک افزایش یافت - شکل. - 2 بیشترین مقدار عملکرد بیولوژیک 68/17 - گرم در گلدان - در شرایط تککشتی برنج و کمترین مقدار آن 8/92 - گرم در گلدان - در نسبت کاشت 3:1 - برنج:علفهرز - حاصل شد. در تککشتی برنج عملکرد بیولوژیک 59/35 و 76/97 گرم در گلدان به ترتیب براي رقم هاشمی و خزر بود. طبق گزارش زائو و همکاران - 11 - رقابت علفهاي هرز با برنج سبب کاهش عملکرد بیولوژیک برنج 35 - تا 49 درصد - ، شاخص برداشت 21 - تا 38 درصد - و عملکرد دانه 22 - تا 52 درصد - شد.
جدول.1 نتایج تجزیه واریانس - میانگین مربعات - صفات برنج در شرایط رقابت با علفهرز پیزور دریایی - حع . - Bolboschoenus maritimus
