بخشی از مقاله
چکیده:
بروسلوز یا سقط جنین واگیری دام که در انسان تب مالت یا تب مواج نامیده میشود، یکی از مهمترین و شایعترین بیماری عفونی مشترک - زئونوز - بین انسان و دام است که در اثر آلودگی با باکتریهای جنس بروسلا به وجود میآید و در طیف وسیعی از حیوانات ایجاد بیماری میکنند. امنیت غذایی و سلامت جامعه از مهمترین هدفهای مورد تهدید این بیماری است، بدینجهت بیماری در جوامع بشری، متخصصین و دولتمردان را متوجه خود کرده است، ولی در ایران به دلیل گستردگی آلودگی در تمام مناطق کشور، سالانه موجب زیانهای اقتصادی بسیار بزرگی میگردد.
در این مطالعه از تعداد 135 نمونه خون گوسفندان کشتارشده، استخراج DNA صورت گرفت، سپس با روش مولکولی PCR به جداسازی و بررسی بروسلوزیس پرداخته شد. از مجموع 135 نمونه مورد بررسی، 42 مورد 31.11 - درصد - به بروسلوزیس آلوده بودند که در آزمون PCR مثبت تشخیص داده شدند. با توجه به قرار گرفتن ایران در منطقه شایع بروسلوز و هم چنین عوارض و خطرات بالقوه ی بروسلوز و هزینههایی که بر اقتصاد تحمیل میکند، اهمیت لزوم تحقیق در مورد میزان شیوع واقعی و نیاز یک بازرسی دقیق جهت پیشگیری از خطرات احتمالی مرتبط با سلامت عمومی را نشان میدهد. هم چنین استفاده از بهترین، دقیقترین و به صرفهترین روش برای تشخیص این شیوع لازم به نظر میرسد.
مقدمه:
بروسلوز یک بیماری عفونی باکتریایی است که توسط میکروارگانیسمی - کوکوباسیل گرم منفی - از جنس بروسلا ایجاد میشود. این باکتری گونههای مختلفی از حیوانات را مبتلا ساخته و یکی از مهمترین بیماریهای زئونوز - مشترک - محسوب شده که اهمیت جهانی داشته و در اغلب کشورها از جمله کشورهای منطقه مدیترانه و خاورمیانه از جمله ایران شایع است
بروسلوز در ایران بومی بوده و با شیوع متفاوت در جمعیت دامی و انسان از نقاط مختلف کشور گزارش شده است
بروسلا ملی تنسیس عامل اصلی بروسلوز در گوسفند و بز است که اهمیت اقتصادی مهمی در صنعت پرورش گوسفند و بز دارد؛ خسارات اقتصادی بروسلوزعموماً به علت سقطجنین، جفت ماندگی، کاهش باروری و تولید شیر و تداخل در برنامه تولیدمثلی و به میزان کمتری تورم بیضه و اپیدیدیم و غدد ضمیمه جنسی و تورم مفاصل و بورسها است هم چنین مانع تجارت بینالمللی، منع فروش و صادرات فرآوردههای آلوده دامی که مسئله عمدهای در اقتصاد دولتها به حساب میآیند، میگردد
بیماری در انسان به تب مالت، تب مواج و تب مدیترانهای معروف بوده و از طریق مصرف شیر خام و فراوردههای غیرپاستوریزه آنها و یا تماس با ترشحات دام آلوده بعد از سقطجنین به انسان منتقل میشود - 13 - معمولاً. در انسان باعث ایجاد تب، تعریق، ضعف و بیحالی و کاهش وزن میگردد
بیماری بروسلوز در گوسفند و بز در بسیاری از مناطق دنیا به خوبی مطالعه شده و اصول کلاسیک پیشگیری و کنترل آن بر مبنای مراقبت از آلوده نشدن گلههای سالم، محدود کردن میزان انتقال بیماری با شیوههای بهداشتی، واکسیناسیون حیوانات حساس و سرانجام استفاده از روش آزمایش و کشتار حیوانات راکتور است
دامپزشکان، دامداران، کارگران کشتارگاه و ... از جمله افراد در معرض خطر با این بیماری هستند . - 1 - با توجه به تقاطع آنتی ژنیک با سایر باکتریها در آزمایشهای سرولوژیک، استفاده از یک تکنیک جایگزین ضروری است . - 12 - روش مولکولی PCR به عنوان ابزار تشخیصی کارآمد در تشخیص گونههای مختلف آلوده میتواند مورد استفاده قرار گیرد
با توجه به میزان شیوع متفاوت بیماری در مناطق مختلف و زیانهای اقتصادی و مشکلات بهداشتی قابلتوجه ناشی از آن و عوامل مختلف تأثیرگذار بر میزان شیوع بیماری در بین حیوانات و انسان، وجود شیوههای دامداری سنتی و عشایری در کشور، تهیه فراورده لبنی غیرپاستوریزه در برخی مناطق، ورود دام خارجی و جابجایی دام در سطح کشور، مطالعه و بررسی بیشتر در مورد این بیماری جهت کنترل آن ضروری به نظر میرسد.
این مطالعه به منظور بررسی مولکولی شیوع بیماری در جمعیت گوسفند استان اصفهان انجام شده است تا بر مبنای اطلاعات حاصل از آن بتوان برنامه مبارزه با بیماری مذکور را در سطح جمعیت دامی به نحو بهتری هدایت و اجرا نمود. اهمیت لزوم تحقیق در مورد میزان شیوع واقعی و هم چنین استفاده از بهترین، دقیقترین و به صرفهترین روش برای تشخیص این شیوع لازم به نظر میرسد و روش مولکولی PCR به عنوان ابزار تشخیصی کارآمد در تشخیص گوسفندان آلوده است.
مواد و روش ها:
جهت انجام این تحقیق تعداد 135 نمونه خون - همراه ماده ضد انعقاد - EDTA به طور تصادفی از گوسفندان در حال کشتار در کشتارگاه نجف آباد اصفهان - از هردو جنس در سنین مختلف - ، در زمستان 1391جمعآوری شد و در کنار یخ +4 - درجه سانتی گراد - جهت بررسی مولکولی به آزمایشگاه بیوتکنولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد منتقل شد. از نمونههای خون - واجد ماده ضد انعقاد - ، DNA ژنومی طبق دستورالعمل کارخانه سازنده استخراج شد - کیت استخراج DNA سینا ژن، ایران - و با استفاده از زوج پرایمرهای جدید زیر که طراحی شد وجود گونههای بروسلا
ردیابی شده و در پایان کارایی روش PCR در تشخیص بروسلا مورد ارزیابی قرار گرفت. محصول PCR در ژل آگارز %2 الکتروفورز گردید، باندهای مورد نظر در دستگاه ترانسلومیناتور مجهز به دوربین تحت نور UV، 243 باز را نشان داد. روش مولکولی این تحقیق بر طبق روش Sambrook and Russell انجام گردید
نتایج و بحث:
نتایج میزان شیوع بروسلوزیس در نمونههای خون گوسفندان در جدول 1 نشان داده شده است. از تعداد 135 نمونه خون گوسفندان مورد آزمایش قرارگرفته، 42 نمونه - %31.11 - به گونههای بروسلوز آلوده بودند که در آزمون PCR مثبت تشخیص داده شدند. هم چنین طول قطعه مورد نظر در خصوص گونههای بروسلوز 243 باز بود.
جدول : 1 میزان شیوع بروسلوزیس در نمونه های خون گوسفند
با توجه به اینکه دامهای اهلی - گوسفند، بز و گاو - مخزن اصلی عامل بیماری هستند در نتیجه افزایش آلودگی در جوامع انسانی نسبت مستقیمی با شیوع گسترشیافته بیماری در دامها دارد؛ میزان شیوع بروسلوزیس در دامهای مختلف و در اکثر نقاط جهان گزارش شده است 1 - ، -18 16، . - 20 در مطالعهای که توسط Ahmad و همکاران در لیبی صورت گرفت، 31 درصد از بزها، 24 درصد از گوسفندان، 14 درصد از شترها و 42 درصد از گاوها مبتلا به بروسلوزیس بودند
در مطالعهی دیگری که در اردن توسط Aldomy و همکاران صورت گرفت، میزان تلفات پیش از تولد توسط این باکتری در بزها 13 درصد و در گوسفندان 7.5 درصد گزارش شده است
مطالعات انجامشده در دهههای گذشته در ایران نیز حاکی از بالاتر بودن میزان شیوع بیماری در کشور است. در یک بررسی سرولوژیکی در خلال سال 2007 تا 2008 در شهر سراب آذربایجان شرقی توسط اکبرمهر و قیامی راد صورت گرفت، میزان شیوع بیماری در گوسفند و بز به ترتیب 4.18 و 5 درصد گزارش شد . - 2 - بر اساس بررسیهای سرولوژیکی ذوقی و عبادی میزان شیوع بروسلوز گوسفند و بز در کشور در اثنای سالهای 1970 تا 1944 حدود 14.7 درصد گزارش شده است
صباغیان و ندیم شیوع بیماری را در سال 1974 در اصفهان به میزان 12 درصد در جمعیت گوسفند و بز و 42 در جمعیت گاوی اعلام کرده اند
روشهای گوناگونی برای جداسازی این باکتری به کار گرفته شده است 7 - ، - 9 که دراینبین محققان زیادی از روش PCR برای شناسایی باکتریهای بروسلا استفاده کردهاند، آنها برای این منظور از نمونههای متعددی استفاده کردهاند - شیر، خون، اندامهای لنفی، جنین سقط شده و ...
نتیجه گیری کلی:
با توجه به اهمیت بروسلوز از دیدگاه خسارات وارده به اقتصاد دامپروری و همچنین با عنایت به جایگاه بسیار مهم این بیماری در بهداشت جمعیت انسانی لازم است تا با موانع و محدودیتها و اختصاص امکانات و تسهیلات بیشتر به بخشهای اجرایی و خصوصی زمینه برای کنترل و مهار بیشتر این بیماری مهم صورت پذیرد.
اقداماتی که میتواند جهت پیشگیری از آلودگی در دامها صورت گیرد شامل آزمایش و کشتار حیوانات آلوده، واکسیناسیون حیوانات نابالغ و اقدامات بهداشتی شامل بهسازی محیط نگهداری حیوانات، اجرای قرنطینه و انجام مراقبتهای دامپزشکی است. که رعایت این اصول سلامت دامها و به دنبال آن سلامت انسانها را با خود به همراه دارد. به دلیل اهمیت این بیماری بررسی شیوع و بروز آن در همه مناطق کشور ضروری به نظر میرسد.
