بخشی از مقاله
چکیده
در پژوهش حاضر اثر گیاه دارویی رازیانه بر تولید و هورمون های رشد و پرولاکتین خون گوسفند نژاد سنجابی مورد ارزیابی قرار گرفته است. 12 راس گوسفند بر اساس سن و میانگین تولید به دو گروه مساوی تقسیم شدند. گروه اول به عنوان گروه شاهد با جیره پایه و گروه آزمایشی علاوه بر جیره پایه، روزانه 20 گرم پودر بذر رازیانه نیز دریافت کردند. پس از یک هفته دوره عادت دهی،دوره آزمایشی به مدت 3 هفته در نظر گرفته شد. در این مدت، هر 2 روز یک بار شیر تولیدی هر دام جداگانه ثبت شد. در روز آخر آزمایش از سرخرگ وداج هر دام نمونه های خون تهیه شد. نتایج حاصل نشان داد که میزان شیر تولیدی در گروه آزمایشی بیشتر از گروه شاهد بود . - P 0/01 - در مورد هورمون های خون ، هورمون رشد تغییر معنی داری نداشت ولی هورمون پرولاکتین در گروه آزمایشی افزایش یافت - - P 0/01 که می تواند یکی از عوامل افزایش تولید شیر باشد.
کلمات کلیدی: رازیانه - تولید شیر - هورمون رشد - هورمون پرولاکتین - گوسفند سنجابی
مقدمه با پیشرفت روند تحقیقات به خصوص در زمینه کشاورزی جنبه های جدیدی از افزایش تولید نهاده های دامی با هزینه کمتر و باکیفیت مطلوب تر مد نظر قرار گرفته است. چندیست در این ارتباط گیاهان دارویی و متابولیت های مختلف آنان و اثر آنان بر تولیدات دامی مورد بررسی قرار گرفته اند.
رازیانه گیاهی علفی، چندساله و از خانواده چتریان می باشد. بیشتر خواص دارویی آن به ترکیباتی نظیر آنتول - Anethole - که به وفور در بذر و به مقدار کمتر در برگ و ساقه وجود دارد نسبت داده می شود که از جمله این خواص می توان به شباهت آنتول با دوپامین - عامل مهار ترشح هورمون پرولاکتین از هیپوفیز - و اثرات استروژنیک آن - - 4 اشاره کرد که منجر به پیامدهای مفید و مختلفی در صورت مصرف می شود 1 - و. - 2 به طور خلاصه رازیانه با اثرات شبه هورمونی خود می تواند منجر به فرایندهای فیزیولوژیکی گردد که در انتها سبب افزایش تولید و ترشح شیر می شود 6 - و. - 8
این بررسی به دنبال کشف وجود یا عدم وجود تاثیر بذر رازیانه بر تولید شیر گوسفند بود و در صورت مثبت بودن این قضیه، چگونگی این اثر را و یا به عبارت بهتر علل فیزیولوژیک این امر را دنبال می کرد که با توجه به منابع موجود و تحقیقات انجام گرفته، بررسی تغییرات هورمونی مرتبط با تولید و ترشح شیر- هورمون رشد و پرولاکتین که به ترتیب موثرترین هورمون ها بر تولید ترشح شیر در نشخوار کنندگان می باشند - - 9 - هدف این تحقیق بود.
مواد و روشها
12 راس گوسفند بر اساس سن و میانگین تولید به دو گروه مساوی تقسیم شدند. جیره غذایی بر اساس جدول نیاز های غذایی NRC تنظیم شد. گروه اول به عنوان گروه شاهد با جیره پایه - جدول - 1 و گروه آزمایشی علاوه بر جیره پایه، روزانه 20 گرم پودر بذر رازیانه نیز دریافت کردند. ترکیب شیمیایی اجزای مختلف جیره غذایی مصرفی در آزمایش نیز مورد برسی قرار گرفت - جدول . - 2 پس از یک هفته دوره عادت دهی،دوره آزمایشی به مدت 3 هفته در نظر گرفته شد. در این مدت، هر 2 روز یک بار شیر تولیدی هر دام اندازه گیری و ثبت شد. در روز آخر آزمایش در ساعات مختلف پس از تغذیه از سرخرگ وداج هر دام نمونه های خون تهیه شد و در آزمایشگاه به روش رادیو ایمینواسی - - RIAجهت میزان پرولاکتین و هورمون رشد، مورد آنالیز قرار گرفت. برای آنالیز و مقایسه دو گروه شاهد و گروه آزمایشی در تمام قسمت های مذکور از آزمون t در نرم افزار SPSS استفاده شد.
جدول - 1 اجزای تشکیل دهنده جیره - بر اساس درصد ماده خشک -
جدول - 2 ترکیب شیمیایی اجزای مختلف جیره غذایی مصرفی در آزمایش - درصد ماده خشک -
نتایج و بحث نتایج بدست آمده از رکوردبرداری شیر - جدول - 3 نشان می دهد میانگین شیر تولیدی قبل از شروع آزمایش برای گروه شاهد 328 و برای گروه آزمایشی 387 گرم در روز بوده و پس از شروع آزمایش اختلاف کاملا معنی داری - p 0/01 - بین تولید شیر دو گروه مشاهده شده که گروه شاهد در مجموع 3 هفته ی آزمایش 323 گرم و گروه آزمایشی 520 گرم در روز به طور میانگین شیر تولید کردند.
جدول - 3 میانگین شیر تولیدی گوسفندان - گرم در روز -
** نشان دهنده اختلاف معنی دار در سطح 0/01 - p - می باشد.
* نشان دهنده اختلاف معنی دار در سطح 0/05 - p - می باشد.
ns نشان دهنده عدم اختلاف معنی دار می باشد.
همان طور که در نمودار 1 مشاهده می شود، در طی هفته اول که هیچکدام از گروه ها رازیانه دریافت نکرده اند، اختلاف بین تولید شیر بسیار ناچیز می باشد ولی با اضافه شدن رازیانه به جیره گروه آزمایشی از هفته دوم این اختلاف بسیار مشهود و قابل توجه می باشد. برخی از تحقیقات افزایش وزن پستان در اثر افزایش سلول های اپیتلیال ترشحی را باعث افزایش تولید شیر می دانند - - 7 و برخی دیگر افزایش شیر در اثر گیاهان دارویی را به فعالیت استروژنیک برخی ترکیبات گیاهان دارویی مرتبط دانستند - 3 - و نهایتاً گروهی دیگر این اثر گیاهان دارویی را به افزایش راندمان مصرف مواد مغذی نسبت دادند - 10 - و در این بررسی با توجه با نتایج بدست آمده، عمده دلیل افزایش تولید شیر، تغییرات هورمونی می باشد.
نمودار -1 منحنی تولید شیر در گروه شاهد و آزمایشی در طی دوره آزمایش
در این مورد برخلاف هورمون رشد که تغییری در دو گروه نکرد؛ هورمون پرولاکتین در گروه آزمایشی افرایش معنی داری - p 0/01 - در مقایسه با گروه شاهد نشان داد - جدول . - 4 نتایج حاصل تغییرات سطوح هورمون رشد و هورمون پرولاکتین مبین این نکته است که بذر رازیانه بر روی سیستم هورمونی بدن نیز تاثیرگذار است. میانگین هورمون رشد خون در 3 ساعت اول پس از تغذیه درگوسفندان گروه آزمایشی تغییر مشهودی نسبت به گروه شاهد نداشت. اما میانگین هورمون پرولاکتین افزایش معنی
