بخشی از مقاله
چکیده
در پی حرکت کشور به سمت تمرکززدائی و کاهش تصدی گری دولت در سالهای اخیر، لزوم تجدید ساختار در صنعت برق نیز به عنوان یکی از ساختارهای عمده احساس شد، بر این اساس ایجاد فضای مناسب برای رقابت صحیح و سالم شرکتهای برق به عنوان حلقه تکمیلی این فرآیند مورد توجه قرار گرفته و بازار برق طراحی و اجرا شد. با توجه به دامنه وسیع تأثیرگذاری بازار برق بر بخشهای مختلف صنعت برق، در این مقاله ساختار بازار برق و جایگاه شرکتهای توزیع به عنوان خریداران عمده برق در آن بررسی شده و تأثیر بازار برق بر عملکرد شرکتهای توزیع مورد توجه قرار گرفته است.
مقدمه
در سالهای اخیر با توجه به روند رو به رشد مصرف انرﮊی الکتریکی و محدودیت منابع دولتی در ایجاد ظرفیتهای جدید در بخشهای تولید، انتقال و توزیع ، مسأله خصوصی سازی و تجدید ساختار در صنعت برق مشابه سایر کشورهای جهان مورد توجه بوده است. نگرش جدید در طی سالهای اخیر، برق را به عنوان کالایی که چون دیگر کالاها مبادله می شود در نظر گرفته است و ایجاد فضای رقابتی و افزایش بهره وری نیز از اهداف مهم بوده است. در حال حاضر بازار برق در سطح عمده فروشی فعالیت خود را آغاز نموده است و در آینده نزدیک بخشهای دیگر صنعت برق را نیز در بر خواهد گرفت و شرکتهای توزیع بعنوان خریداران عمده برق در این بازار حضور خواهند یافت. لذا این شرکتها بایستی با شناخت صحیح از ساختار بازار برق نسبت به حضور موفق در آن برنامه ریزی نمایند.
ذ- مدل های بازار برق بذم و بصم
مدل اول: انحصار کامل
در این مدل کلیه فعالیتهای بازار برق شامل تولید، انتقال و توزیع در انحصار یک مجموعه می باشد.
مدل دوم
در این مدل خریدار منفرد یا آﮊانس خرید برق، برق مورد نیاز را از بین تولید کنندگان مختلف خریداری مینماید. این امر سبب رقابت در بخش تولید می گردد که در این مدل آﮊانس خرید برق انحصار کامل بر شبکه انتقال و توزیع تا تحویل به مصرف کننده نهائی را دارد.
مدل سوم: رقابت در سطح عمده فروشی
در این مدل خریداران عمده برق - شرکتهای توزیع - برق مورد نیاز را مستقیماﹰ از تولید کنندگان به دلخواه خریداری می نمایند و تحویل کمپانی انتقال می دهند و انحصار کامل بر فروش برق به مصرف کننده نهائی را در اختیار دارند.
مدل چهارم: رقابت در سطح خرده فروشی
در این مدل تمامی مصرف کنندگان ، برق مورد نیاز خود را مستقیماﹰ از تولیدکنندگان به دلخواه خریداری می نمایند. و کمپانی های خرده فروشی برق کاملاﹰ رقابتی هستند. در این مدل بایستی امکان دسترسی آزاد به شبکه انتقال و توزیع فراهم باشد.
ل- ساختار بازار برق در ایران بلم
شکل - ذ - ساختار بازار برق در ایران را بر اساس آیین نامه مصوب وزارت نیرو نشان می دهد. به منظور هدایت و نظارت بر بازار برق هیأتی متشکل از پنج نفر بهمرکزپیشنهاد معاون امور برق وزارت نیرو تشکیل می گردد و تصمیمات آن با رأی اکثریت مطلق اعضاﺀ اتخاذ می گردد. وظایف این هیأت به شرح ذیل می باشد:
ب رفع ابهام و اتخاذ تصمیم در موارد پیش بینی نشده در آیین نامه.
ﺝ تدوین و ابلاغ رویه های اجرایی - از جمله در خصوص قرائت لوازم اندازه گیری و محاسبه انرﮊی خریداری و یا فروخته شده ، ثبت و مبادله اطلاعات و پیشنهاد و قبول نرخها ، رسیدگی به شکایات و اختلافات ، گردش کار برای مبادلات مالی ، نحوه صدور مجوز شرکت در بازار برق برای خریدارها و فروشنده ها - و رویه تعیین خسارت.
د تأیید قراردادهای فی مابین مدیر بازار و مرکز با خریداران و فروشندگان . ه تدوین شاخص های کارآمدی بازار و نظارت بر گردش سالم و کارآمد بازار. و تدوین و پیشنهاد گسترش بازار.
ز تدوین و پیشنهاد اصلاح یا تکمیل مفاد آیین نامه بازار برق.
مدیر بازار
واحدی تحت عنوان مدیر بازار جهت انجام عملیات خرید و فروش برق ، ساماندهی تبادل اطلاعات و مبادلات مالی با فروشنده ها و خریدارها تشکیل می گردد که وظایف آن به شرح ذیل می باشد:
الف تبادل اطلاعات با فروشندگان و خریداران.
ﺏ تبادل اطلاعات با مرکز.
ﺝ انجام عملیات خرید و فروش برق.
ﺩ انجام مبادلات مالی با فروشندگان و خریداران.
ﻩ انجام کلیه امور اقتصادی مرتبط با بازار.
مرکز
راهبری شبکه سراسری برق کشور و اطمینان از شرائط بهره برداری ایمن از این شبکه بر عهده مرکز ملی راهبری و پایش شبکه سراسری برق کشور - دیسپاچینگ - است که مرکز نامیده می شود و در این ارتباط تمام فروشنده ها ، خریدارها ، نیروگاهها و شرکتهای توزیع در هر شرائط ملزم به تبعیت از دستورات مرکز می باشند.
