بخشی از مقاله
چکیده
در تحقیق حاضر تعداد 15 خاک به ترتیب با غلظت های مختلف نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک از محدوده کم تا زیاد، از خاک 80 گلخانه تحت کشت خاکی خیار گلخانهای با سطح حداقل 3000 مترمربع واقع در شهرستانهای اصفهان، فلاورجان، شهرضا و دهاقان در طی سالهای 92 و 93 انتخاب شد.
ارزیابی نتایج شاخصهای مرکزی نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک براساس نمونههای خاک جمعآوریشده از گلخانهها نشان داد که میانگین، میانه و مد نیتروژن بر مبنای کربن آلی در میان خاک های منتخب به ترتیب 0/18 ، 0/21 و 0/12 درصد میباشند. براساس واسنجی مقادیر نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک در مقابل پاسخ گیاه خیار گلخانهای به روش تصویری کیت و نلسون و روش چشمی، حد بحرانی نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک گلخانهها 0/18 درصد برآورد گردید.
مقدمه
بر اساس بررسیهای انجامشده، پژوهشهایی مرتبط با تعیین حدود بحرانی عناصر غذایی در خاک محصولات گلخانهای در داخل و خارج از کشور انجامنشده است بلکه پژوهشهایی محدود درزمینه وضعیت تغذی های عناصر غذایی - پرمصرف و کممصرف - در خاک و برگ محصولات گلخانهای ازجمله خیار انجامشده است که خلاصهای از پژوهشهای فوق به شرح زیر می باشد
نتایج بررسی وضعیت تغذیهای خیار سبز گلخانهای توسط روش انحراف از درصد بهینه1 در گلخانههای شهرستان فلاورجان نشان داد که عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم،آهن، منگنز، مس و روی در برگ گلخانههای غیر مرجع نسبت به گلخانههای مرجع کمتر بود
بهمنظور تعیین حد بحرانی عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و منیزیم در برگ خیار گلخانهای منطقه جیرفت، چهار آزمایش مستقل با چهار سطح عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و منیزیم در سه تکرار اجرا شد. مقایسه نتایج تجزیه برگی و عملکرد محصول نشان داد که حد بحرانی غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم و منیزیم در برگ خیار به ترتیب 3/18، 0/38، 2/82 و 1/38 درصد میباشد
وضعیت عناصر پرمصرف - کلسیم، منیزیم، فسفر و پتاسیم - و ریزمغذی - آهن، منگنز، مس و روی - در خاک و میوه خیار و فلفل دلمهای 25 واحد گلخانهای در استان اصفهان بررسی و نتیجه شد که میانگین غلظت فسفر و پتاسیم خاک بسیار بیشتر از حد بحرانی تعیینشده برای آنها بود همچنین میانگین مقدار آهن، روی ، مس و منگنز عصاره گیری شده بادی تی پی ا در نمونههای خاک به ترتیب برابر 12، 4/9، 1/9 و4/5 میلیگرم بر کیلوگرم بود و میزان منیزیم، فسفر و پتاسیم در میوه خیار و فلفل دلمهای بیشتر از حد کفایت بودند نهاتاًی بر اساس نتایج این پژوهش، غلظت زیاد برخی عناصر پرمصرف نظیر فسفر و پتاسیم و کمبود گسترده کلسیم و عناصر کممصرف در محصولات گلخانهای به علت مدیریت تغذیهای نامطلوب، مصرف نامتعادل کود و ناپایداری شرایط محیطی گلخانه میباشد
نتایج بررسی وضعیت تغذیهای و برخی جنبههای کیفی خیار گلخانهای در استان قم نشان داد که غلظت فسفر و پتاسیم در خا ک گلخانهها بسیار بالاتر از حد بحرانی این عناصر درکشت مزرعهای بود. میانگین غلظت آهن، مس و منگنز قابل عصاره گیری خاک با دی تی پی ا به ترتیب برابر با 12، 1/98 و 14/5 میلیگرم در کیلوگرم بود. میانگین غلظت کلسیم در برگ خیار بیشتر و در میوه کمتر از آستانه کفایت بود.
بیشتر نمونههای میوه دچار کمبود پتاسیم، آهن، روی، مس و منگنز بودند . میانگین غلظت نیترات 336 میلیگرم در کیلوگرم وزنتر و سرب بخش خوراکی خیار 0/34 میلیگرم در کیلوگرم وزنتر و بالاتر از حد مجاز بود. لذا مدیریت تغذیهای نامطلوب در گلخانههای خیار علاوه بر کمبود عناصر غذایی کممصرف، افزایش غلظت نیترات و سرب را در پی داشته که از جهت سلامت مصرفکنندگان دارای اهمیت است
این تحقیق با هدف دستیابی به حد بحرانی کلسیم و منیزیم تبادلی درکشت خاکی خیار گلخانه ای انجام شد.
مواد و روشها
ابتدا جهت دستیابی به محدوده متفاوت نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک گلخانهها، از خاکهای حدود 80 گلخانه تحت کشت خاکی خیار گلخانهای با سطح حداقل 3000 مترمربع واقع در شهرستانهای اصفهان، فلاورجان، شهرضا و دهاقان در طی سالهای 92 و 93 نمونهبرداری خاک انجام شد. بهطوریکه پس از آنالیز نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک برای خیار گلخانهای در خاکهای فوق، 15غلظت مختلف نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک از محدوده کم تا زیاد - 0/07 تا 0/374 درصد - به دست آمد.
سرانجام برای هر غلظت تعداد 6 گلدان تیمار با کود دهی کامل عنصر نیتروژن - - NR و 6 گلدان شاهد بدون کود دهی عنصر نیتروژن - - N0 و درمجموع 90 گلدان برای تیمار و 90 گلدان برای شاهد آماده شدند.. حدود بحرانی به روش تصویری - - - Cate and Nelson, 1971 و چشمی - Brown et al, 1962 - تعیین شدند. وزن خاک گلدانها حدود 10 کیلوگرم و نهاتاًی تعداد 2 نشاء رقم گوهردراواسط بهمنماه در هر گلدان کشت شد. طول دوره رشد حدود 4 ماه و اختلاف درجه حرارت شب و روز کمتر از 10 درجه سانتیگراد بود.
حجم آب موردنیاز گلدانهای تیمار و شاهد و کود دهی گلدانهای تیمار - NR - مطابق غلظت کامل فرمول پیشنهادی - Papadopoulos, 1991 - برای کشت خاکی خیار گلخانهای و گلدانهای شاهد کلسیم و منیزیم - N0 - بر اساس فرمول مذکور بدون عنصر نیتروژن برآورد و کودآبیاری شدند. برداشت میوه از حدود چهل روز بعد از کشت، هر 5 الی 6 روز یکبار انجام شد. عنصر غذایی نیتروژن در برگ و میوه برداشتشده در انتهای دوره در گلدانهای تیمار و شاهد اندازهگیری شد.
نتایج و بحث
محاسبه مقادیر شاخصهای مرکزی میانگین، میانه و مد در نتایج عنصر نیتروژن بر مبنای کربن آلی نمونههای خاک جمعآوریشده از گلخانهها نشان داد که شاخصهاای مرکزی میانگین ، میانه و مد در آنها به ترتیب 0/18 ،0/21 و 0/12 درصد میباشند که بر اساس پارامتر شاخص مرکزی میانه 50 درصد نتایج عنصر غذایی نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک گلخانهها کمتر از0/21و درصد و 50 درصد بیشتر از این مقدار میباشند همچنین مطابق نتایج شاخص مرکزی میانگین، مقدار نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک گلخانهها بهطور متوسط 0/18 درصد است ولی بیشترین فراوانی آن در محدوده 0/12 درصد میباشد.
جدول -1 مقایسه نتایج عملکرد شاهد و تیماردر غلظت های مختلف نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک درگلخانههای مورد آزمایش
نمودار -1 تعیین حد بحرانی نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک به کمک روش تصویری - Cate and Nelson, 1971 -
براساس واسنجی مقدار نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک در مقابل پاسخ گیاه خیار گلخانهای به روش تصویری
در جدول 1 و نمودار1، حد بحرانی نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک گلخانهها 0/18درصد برآورد گردید مقایسه حد بحرانی فوق با شاخص مرکزی میانگین بیانگر این است که میانگین نیتروژن بر مبنای کربن آلی خاک گلخانهها برابر حد بحرانی پیشنهادی است.
