بخشی از مقاله
چکیده
آتشسوزی جنگلها یکی از مهمترین مشکلات زیستمحیطی است. آتشسوزی به صورت مستقیم بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک و پوشش گیاهی و به صورت غیرمستقیم بر کیفیت رویشگاه، تأثیر میگذارد. پژوهش حاضر با هدف تأثیر آتشسوزی بر روی ویژگیهای فیزیکی خاک در طرح جنگلداری لوه گرگان انجام گرفت. برای این منظور شش پروفیل خاک عنوان جهت نمونهبرداری خاک از منطقه آتشسوزی شده و شش پروفیل از منطقه شاهد از عمق 0-10 سانتیمتری برداشت و به آزمایشگاه منتقل شد.
پس از آنالیز آزمایشگاهی pH ، هدایت الکتریکی، چگالی ظاهری، درصد آهک، درصد رطوبت، درصد رس، درصد شن، درصد سیلت و نهایتاً بافت خاک اندازهگیری لازم معمول گردید. همچنین برای تحلیل نتایج به دست آمده از نرم افزار SPSS استفاده شد.
نتایج آمار توصیفی حاصل از آزمون t غیرجفتی ویژگیهای خاک نشان داد که بین پارامترهای هدایت الکتریکی و pH در دو منطقه سوخته و شاهد اختلاف معنیداری در سطح %95 وجود دارد در حالیکه بین پارامترهای چگالی ظاهری، درصد رطوبت، درصد آهک، درصد رس، درصد شن و درصد سیلت در دو منطقه سوخته و شاهد اختلاف معنیداری مشاهده نگردید.
-1 مقدمه
شوری یکی از تنشهای محیطی و عاملی مهم در کاهش رشد و فعالیتهای گیاهی محسوب میشود. این تنش عاملی مهم در کاهش رشد و تولید گیاهان است Kwinta - و همکاران ، . - 2005 یکی از مهمترین مشکلات منابع طبیعی و به ویژه مراتع، شور شدن خاکها است که شرایط زندگی گیاهی و در نتیجه کل بومسازگان را تحت تاثیر قرار میدهد
از آنجا که شوری یکی از مهمترین مشکلات مناطق خشک و نیمهخشک است - توکلینکو و همکاران - 1387 - و Wei-na1 و همکاران - - 2010 - ، کوششهای بسیاری انجام شده است تا گیاهان بومی مقاوم به شوری، شناسائی و اصلاح شوند. یکی از راههای استفاده از گیاهان شورزی، بررسی ساز و کار تحمل یا مقاومت به شوری گیاهان است - شریف آباد، - 1384 و یکی از روشهای تعیین مقاومت به شوری در گیاهان، شرایط آزمایشگاهی است
اقاقیا به عنوان گونهای پرستار - پیشآهنگ - برای اصلاح خاکهای فقیر و خشک و تولید مواد آلی همچنین تثبیت نیتروژن در خاک کاربرد دارد. با توجه به رونده بودن ریشهها در لایههای بالایی خاک و تولید ریزومهایی برای پاجوش یا ریشهجوش، سرعت انتشار این گونه برای زیر پوشش بردن خاک سریع است
تثبیت نیتروزن، مقاومت به شوری، رشد سریع، ریشهدوانی وسیع، تولید ریشهجوش فراوان، زیبایی منظر درخت، مقاومت به آلودگیها، این گونه را تبدیل به گونهای شهری کرده است. بنابراین در جنگلداری شهری هم این گونه اهمیت دارد. اما مسئله این است که گونه اقاقیا چه میزان شوری خاک را میتواند تحمل کند. بنابراین اگر آستانه تحمل این گونه نسبت به انواع غلظت شوری مورد بررسی قرار گیرد میتواند گامی مؤثر در احیاء مناطق نامساعد از نظر شوری یا خشکی باشد.
پژوهشهای زیادی بر روی مقاومت به شوری و اثر شوری گیاهان و درختان مختلف انجام شده است. مجموعهای از مهمترین این پژوهشها در بررسی Parida و - 2005 - Das، آمده است. بررسیهای در مورد درخت مانگرو Ball - ، - 1988 و بعضی درختهای جنگلی مانند اکالیپتوسها Jolly - و همکاران، - 2008، درخت آکاسیا، برهان و درمان عقرب - Hussain و Alshammary، - 2008، انجام شده است. حسینینصر - 2012 - ، در پژوهشی برای تعیین مقاومت به شوری گونه Dodonaea viscosa L. پرداختهاند.
برای انجام این پژوهش، بذر این گونه تحت اثر نمکهای CacL2، NaH2Po4 و KNo3+ KH2Po4 در غلظتهای 100، 200 و 300 میلیمول قرار گرفت و مشخصههای جوانهزنی، بیوماس، وزن خشک و تر ریشه و ساقه، طول ساقه، شادابی و بنیه بذر مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج این پژوهش نشان داد که نمکهای مورد بررسی در غلظتهای مختلف بر روی این مشخصهها اثرات متفاوتی از خود نشان میدهند. Wei-na1 و همکاران - - 2010 در پژوهشی مقاومت به شوری گیاهچه اقاقیا معمولی و اثر تنش شوری روی ویژگیهای فیزیولوژیکی گیاهچه آن را انجام دادند. نتایج نشان داد که میزان زندهمانی بذر تا 30 روز بعد از نگهداری بذر در غلظتهای مختلف شوری بود.
با افزایش غلظت تنش شوری، میزان جوانه زنی به تدریج از %92 به %17 کاهش یافت. Gu و همکاران - 2012 - ، تأثیر استرس شوری بر روی تنوع ژنتیکی و بذر دهی اقیاقیا معمولی را مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق جوانهزنی، بذردهی، درصد زندهمانی و تنوع ژنتیکی اقاقیا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که همراه با تجمع شوری، جوانهزنی و زندهمانی بذرهای اقاقیا بر روی خاکهای با شوری بیش از 6 گرم بر کیلوگرم به طور چشمگیری کاهش یافت.
-2 مواد و روشها
در این بررسی از بذر اقاقیای معمولی استفاده شد. بذرها در سال 1391 از مرکز اصلاح بذر درختان جنگلی خزر واقع در روستای کلوده که در مرکز شهرستان محمود آباد واقع شده است تهیه شد. ابتدا، تیمار شکست خواب بذر به روش خیساندن، اسکاریفیکیشن با اسید سولفوریک غلیظ، سمباده و یا تناوب دمایی انجام شد. در مرحله بعد، تیمارهای تنش شوری در محیط کشت B5 مورد بررسی قرار گرفت.
در این بررسی از 5/5 pH برای محیط کشت استفاده شد. پس از ساخت محیط کشت، بذرها به محیط کشت انتقال داده شدند. استریل کردن محیط کشت به مدت 15 دقیقه با دمای 121/6 درجه سانتی-گراد با استفاده از دستگاه اتوکلاو انجام شد. تیمارها در محیط استریل اتاقک کشت زیر لامینار ایرفلو هود در مقابل اشعه UV کشت شدند. شیشههای آزمایشگاهی در اتاقک کشت - ژرمیناتور - با دوره زمانی 16 ساعت روشنایی - با دمای - 25 2 و 8 ساعت تاریکی - با دمای2 - 15 نگهداری شدند. درصد جوانهزنی با استفاده از فرمول زیر محاسبه شد.
که در این فرمول ni تعداد بذور سبز شده در پایان آزمایش و N برابر با تعداد کل بذور مورد آزمایش است.
سرعت جوانهزنی با استفاده از فرمول زیر محاسبه شد.
Gs در این فرمول سرعت جوانه زنی، n درصد بذوری که در زمان مشخصی روئیدهاند و t فاصله زمانی از روز کشت است.
طول ساقه و ریشه با استفاده از خط کش و با دقت میلیمتر اندازهگیری شد. پس از جدا کردن ساقه و ریشه در هر نمونه، وزن تر ساقه و ریشه با استفاده از ترازوی دیجیتالی آزمایشگاهی با دقت میلیگرم تعیین شد. سپس نمونهها در دستگاه آون با درجه حرارت 70 درجه و به مدت 24 ساعت قرار گرفتند و پس از خروج از دستگاه بلافاصله - قبل از جذب رطوبت محیط - وزن شدند تا وزن خشک به دست آورده شود. ابتدا دادههای به دست آمده با آزمون کولموگروف سمیرنوف1 بررسی شده و نرمال بودن داده ها تأیید شد. سپس دادهها در نرم افزار SPSS آنالیز شد و از آزمون دانکن برای مقایسه میانگینها استفاده شد.
-3 نتایج
برای تعیین مقاومت شوری گونه اقاقیای معمولی، میانگین اثر نمکهای مورد آزمایش و غلظتهای مختلف بر روی مشخصههای اندازهگیری شده با یکدیگر مقایسه شدند و نتایج آنها در جدولهای شماره - 1 - آمده است.
جدول شماره . - 1 - مقایسه میانگینها برای اثر نمک NaH2Po4 H2o و غلظت بر روی مشخصههای اندازهگیری شده
نتایج مقایسه میانگینها نشان میدهد که با افزایش غلظت نمک عملکرد مشخصهها کاهش مییابد. همچنین مقایسه میانگین مشخصهها نشان داد که به استثنای مشخصههای طول ساقه و وزن تر ریشه که در غلظت 50 میلیمول دارای بیشترین عملکرد هستند درباره دیگر مشخصهها بیشترین عملکرد در غلظت صفر است و در غلظتهای بیشتر کاهش چشمگیری دارد. درصد جوانهزنی در جدول شماره - 2 - دامنه بردباری و آستانه تحمل برای مشخصههای مورد نظر در نمک مورد بررسی آمده است.
