بخشی از مقاله
چکیده:
بزرگترین و مناسبترین رویشگاه گونه انار شیطان در استان کرمان منطقه قرق شده دلفارد از توابع شهرستان جیرفت در حوزه آبخیز رودخانه شوراست. این منطقه در نواحی کوهپایه با عرض جغرافیایی َ47، 27و طول جغرافیایی َ49، 57 قرار گرفته است. منطقه جزء مناطق گرم و خشک با بارندگی سالیانه حدود 100 میلیمتر در سال و تبخیر سالانه بالای 2200 میلیمتر در سال است. جهت تکثیرانار شیطان از طریق قلمه تعداد 300 قلمه از درختان مادری که قبلا برای این کار در نظر گرفته شده وبرای بدست آوردن قلمه مناسب ابیاری شده بودند، گرفته شد.
محلولهای اکسین در غلظتهای 1000ppm، 2000ppm و 3000ppm از روش N1V1=N2V2 تهیه گردید . برای این کار ابتدا هورمون را با استفاده از الکل نود درصد بصورت محلول در اورده و بعد از ان به غلظتهای مورد نظر رساندیم از هر کدام از این غلظتها تعداد 100 عدد قلمه کشت شد، این کشت در مخلوطی از شن بادی و شن ریز به قطر تا 2 میلیمتر انجام گردید. در خصوص بذر گیاه انار شیطان هیچکدام از رویشگاههای این گیاه تولید بذر نکردند و امکان تهیه بذر مقدور نشد. با توجه به این روش تکثیر کشت قلمهای انار شیطان مردود خواهد بود و بهتر است از ریشه گیاه جهت تکثیر ان استفاده شود.
مقدمه
جنگلها و مراتع جزء رویشگاههای طبیعی کشور ما هستند که در طی سالیان گذشته تحت تأثیر عوامل طبیعی و موجودات زنده تکامل پیدا کردهاند. در گذشته به دلیل دخالت اندک انسان و بهرهبرداری معقول دام از منابع طبیعی همواره تعادلی نسبی بین دام و جنگل و مرتع وجود داشته است. ولی در دهههای اخیر این تعادل به هم خورده و با فشار بر پوشش گیاهی جنگلها و مراتع تخریب شده و روند زادآوری آنها با مشکل اساسی مواجه شد.
این پدیده در مناطق گرم و خشک و مناطق رویشی ایران و تورانی به شکل گستردهای خود را نمایان می کند و این امر به دلیل تخریب و فرسایش شدیدتر در این نواحی و اقلیم نامناسب و کم بودن پوشش تاجی در آن میباشد. در این میان گونه هایی وجود دارند که نسبت به سایر گونهها از روند تخریبی بیشتری برخوردارند که میتواند بدلایل متفاوتی باشد. معمولاً این گونهها ، دارای برتریهای در چوب یا اعضای گیاهی دیگر بوده و یا با برداشت بیرویه روبرو هستند.
زیتون گونه انار شیطان که به دلیل بذر ندادن این گونه در نواحی متعدد و همچنین محدود بودن شرایط رویشگاهی این گیاه در حال کم شدن و انقراض میباشد.
گونه انار شیطان - Tecomella undulate - گیاهی است درختی به ارتفاع تا 4 متر یا درختچهای، با شاخههای واگرای خاکستری، شاخهچههای جوان کوتاه شده و با برگهای دستهای برگها به طول 7-3 به عرض 2/5-1 سانتیمتر، متقابل، برنگ سبز کلمی چرمی تقریباً بدون گلبرگ، یا دمبرگ کوتاه، خطی، سرنیزهای یا مستطیلی، با قاعدهای گوهای پهن به نوک کند، کامل - بدون دندانه - ، گاهی به طور نامحسوس مواج، گل آذین خوشهای که گل دمگلها کوتاه، کاسه گل استکانی، پنج دندانهای پهن و نوک کند. جام گل به طول 7-4 سانتی متر در حالت زنده اناری رنگ، در حالت خشک زرد یا قهوه ای، با لوبهای مساوی گرد پهن. میوه کپسول خطی پهن و خورجین مانند و فشرده. این گونه یکی از گونههای خیلی سخت و مقاوم در مقابل خشکی و مخصوص بیابان است.
انار شیطان برای جنگلکاری و ایجاد مناظر دلپذیر در نواحی خشک استفاده میشود و چوب آن با کیفیت بالا بوده و به لحاظ دارویی دارای ارزش اقتصادی است. قسمتهای مورد استفاده گیاه برای دارو، پوست و برگ درخت انار شیطان است
انار شیطان در ارتفاعات حدود 700 متر از سطح دریا در خاکهای شنی رشد میکند. این گیاه در بیشتر مناطق رویشی تولید بذر نمیکند. رویشگاه این گیاه در استان کرمان شامل مناطق ارزوئیه و میجان با کمترین سطح رویشگاه و منطقه دلفارد از توابع شهرستان جیرفت با بیشترین سطح رویشگاه به میزان چهل و یک هکتار میباشد.
مواد و روشها
کلیاتی در خصوص شرایط رویشگاههای انار شیطان دراستان کرمان بزرگترین و مناسبترین رویشگاه گونه انار شیطان در استان کرمان منطقه قرق شده دلفارد از توابع شهرستان جیرفت است. این منطقه در نواحی کوهپایه با عرض جغرافیایی َ47، 27و طول جغرافیایی َ49، 57 قرار گرفته است.این منطقه جزء مناطق گرم و خشک با بارندگی سالیانه حدود 100 میلیمتر در سال و تبخیر سالانه بالای 2200 میلیمتر در سال است. حداکثر مطلق دما در ماه های تیر و مرداد تا 48 درجه سانتیگراد و حداقل مطلق دما در ماههای دی و بهمن تا 5 درجه سانتیگراد میباشد.
ولی گاهی به 2 درجه زیر صفر تا 2 روز می رسد. مجموع ساعات آفتابی بالای 3000 ساعت در سال است. حداکثر مطلق رطوبت 100 و حداقل مطلق رطوبت تا 6 درصد میرسد. تعداد روزهای یخبندان وجود ندارد ولی بعضی از سالها تا 2 درجه زیر صفر به مدت 2 تا 3 روز میرسد.
آزمایش کشت قلمه های انار شیطان و نحوه تیمار با هورمونها جهت تکثیرانار شیطان از طریق قلمه تعداد 300 قلمه از درختان مادری که قبلا برای این کار در نظر گرفته شده و برای بدست آوردن قلمه مناسب ابیاری شده بودند، در حوزه ابخیز رودخانه شوروحوزه ابخیز گرفته شد. محلولهای اکسین در غلظتهای 1000ppm، 2000ppm و 3000ppm از روش N1V1=N2V2 تهیه گردید. برای این کار ابتدا هورمون را با استفاده از الکل نود درصد بصورت محلول در اورده و بعد از ان به غلظت های مورد نظر رساندیم از هر کدام از این غلظتها تعداد 100 عدد قلمه کشت شد، این کشت در مخلوطی از شن بادی و شن ریز به قطر تا 2 میلیمتر انجام گردید.
در خصوص بذر گیاه انار شیطان هیچکدام از رویشگاههای این گیاه تولید بذر نکردند و امکان تهیه بذر مقدور نشد.
نتیجه گیری:
نتیجه آزمایش تیمار قلمههای گونه انار شیطان با هورمون اکسین قلمههای انار شیطان نیز در غلظت بالای اکسین بیشترین موفقیت را داشتهاند بدین ترتیب که بیشترین درصد ریشهزایی در بین قلمه ها با غلظت ppm 3000 از اکسین و با % 22 موفقیت بوده است و بعد از آن غلظتهای 2000 و ppm 10000 با % 18 و %16 در رتبههای دوم و سوم قرار گرفتهاند.
در مورد این گیاه از ریشههای جانبی درخت انار شیطان پس از خالی کردن دور ریشه درخت قطعات ریشه ای به طول 30 سانتیمتر و به قطرهای 1 تا 2/5 سانیتمتر برداشت گردید و این ریشه ها در خاک گلخانه که متشکل از ماسه بادی و ماسه ریز بوده است کشت گردید. با این روش %100 قلمههای ریشه جوانه زده و گیاه جدید را تشکیل دادند. با توجه به این روش تکثیر کشت قلمهای انار شیطان مردود خواهد بود و بهتر است از ریشه گیاه جهت تکثیر ان استفاده شود. لازم به ذکر است که بهترین ریشهها، ریشههایی میباشند که در قطرهای بین 1 تا 1/5 سانتی متر قرار گرفتهاند. در جوانهزنی بذر زیتون پس از بررسیهای موردنظر نتایج زیر بدست آمد که در جداول 2 و 3و 4 و 5 آورده شده است.
نمودار -1 درصد ریشه دار شدن قلمه انار شیطان با غلظتهای اکسین و مقایسه با قلمه ریشهای
