بخشی از مقاله
مقدمه
با افزایش جمعیت انسانیو افزایش تقاضا برای منابعومکان زندگی، فشار تخریب انسان روی طبیعت بیشتر شده و تنوع زیستی رو به نابودی است - . - Lund et al , 2004:34 مساحت جنگل های دنیا به ویژه در جنگل های استوایی هر روزه سیر کاهشی را طی می کند. امروزه اکوسیستم های مناطق مختلف دنیا نیز تحت تاثیر فعالیت های مخرب بشر قرار گرفته اند. تولید چوب و ارائه خدمات عمومی جنگل زمانی مستمر خواهد بود که مهم ترین عناصر تشکیل دهنده آنها یعنی درختان و درختچه ها حفظ شوند - پوربابائی، . - 1378 همچنین اندازه گیری تنوع گونه های چوبی به ما اجازه می دهد تا نتایج اقتصادی حاصل از تنوع را محاسبه کنیم .
- Boungiorno, 1994:84 - جنگل به عنوان یک اکوسیستم پایدار ارزش زیست محیطی و اقتصادی بالایی را دارا می باشد و برای دستیابی به این ارزش ها به صورت حداکثر و دایمی باید در قالب طرح های جنگلداری مدیریت شود. از طرفی یکی از گونه های مهم ایران که امروزه در صنایع مختلف مطرح است گونهء راش شرقی می باشد این گونه - Fagus orientalis Lipsky. - به عنوان تنها گونه ازجنس راش است که در شمال ایران بطور طبیعی گسترش دارد - ثابتی، . - 806:1378 تنوع زیستی از دو مولفه یکنواختی و غنا تشکیل شده است و برای بررسی غنا در یک جنگل راش نیاز به نمونه برداری با قطعات نمونه داریم که با توجه به وضعیت توپوگرافی جنگل های شمال ایران زمان لازم برای پیاده کردن این قطعات نمونه نیز افزایش یافته و موجب افزایش هزینه آمار برداری و همچنین هزینه کل طرح می شود - ترک کوهپر، . - 14:1391 یکی از مهمترین مبانی برنامه ریزی برای بررسی غنای گونه های درختی تعیین مناسب ترین مساحت قطعه نمونه برای این بررسیها است.
ازجمله مطالعاتی که انجام گرفته نتایج یک تحقیق در جنگلهای آمریکا نشان داد که قطعه نمونه برای بررسی گونه های چوبی باید دارای مساحتی بیش از 2500 متر مربع باشد . - Fabricius et al, 1936:1 - برای تعیین مناسبترین ابعاد شبکه آماربرداری و سطح قطعه نمونه در جنگلهای دست کاشت کاج تدادر شمال ایران از بین قطعات نمونه 100،300،200،400،500 متر مربع قطعه نمونه 400 متر مربعی به عنوان مناسب ترین مساحت قطعه نمونه معرفی شد - پوربابائی، . - 91:1372 در تعیین مناسبترین مساحت قطعه نمونه در بررسی زاد آوری راش در جنگل شصت کلاته گرگان با ابعاد شبکه 200×150 متر و قطعات نمونه 5، 25، 75، 100، 200 و300 مترمربعی سطح 300 متر مربعی به عنوان شاهد در نظر گرفته شد و نتایج نشان داد که قطعه نمونه200متر مربعی اختلاف معنی داری با قطعه نمونه شاهد ندارد.
دربررسی ساختاروغنای راش در گرگان در شمال ایران از قطعات نمونه 625، 1250، 2500، 5000، 7000و 10000متر مربعی استفاده شد که قطعه نمونه 5000 متر مربعی به عنوان بهترین مساحت قطعه نمونه برای مطالعه همزمان ساختار قطری، حجمی و ارتفاعی وغنا انتخاب شد - مستوری، . - 76:1384 هدف از این تحقیق، تعیین مناسب ترین مساحت قطعه نمونه در بر آورد غنای گونه های درختی در جامعه راش شمال ایران است. تحقیق حاضر برای پاسخ به این فرضیه اجرا شد که آیا با افزایش مساحت قطعه نمونه غنا افزایش می یابد؟
.2 مواد و روش ها
1.2 منطقه مورد مطالعه
جنگل های طرح جنگلداری شهر گاه - سری 5 ماسال - ، در غرب استان گیلان به مساحت 1880 هکتار است . از نظر مختصات جغرافیایی بین عرض جغرافیایی̋ 37 14 00̋و37 19 20 وطول جغرافیایی48 55 19 ̋ تا49 2 ̋ واقع شده است. ارتفاع منطقه حداقل 300 متر وحداکثر 2000 متر از سطح دریا، شیب متوسط آن 65% وجهت عمومی آن شرقی است. بر اساس آمار ایستگاه هواشناسی بندر انزلی اقلیم شبه مدیترانه ای، متوسط بارندگی سالانه 1530/59 ومتوسط دمای سالانه 16/5 درجه سانتی گراد است . نوع سنگ مادری، آهکی، شیل و ماسه سنگ اسیدی و pH در حدود 5/5-6/5 است. جنگل مورد نظر یک جنگل ناهمسال از درختان پهن برگ خزان کننده، باتیپ آمیخته وگاهی خالص راش است. این جنگل ها تحت تاثیر عواملی مثل چرای شدید دام، کت زدن درختان، قطع غیر مجاز برای تامین چوب و هیزم از درختان ودرختچه ها هستند، که بر کمیت وکیفیت جنگل اثر گذاشته اند.
2.2× پیاده کردن قطعات نمونه
برای پیاده کردن قطعات نمونه روی زمین با توجه به الگوی منظم تصادفی ابتدا با توجه به تعداد نمونه تعیین شده، مساحت منطقه، مقیاس نقشه - 1:25000 - و شبکه آمار برداری به ابعاد 150×150 متر روی زمین و و بطور تصادفی به روی نقشه منطقه مورد نظر قرارگرفت محل تقاطع اضلاع شبکه به عنوان مرکز قطعات نمونه و این مراکز به عنوان نقاط نمونه برداری در نظر گرفته شد. ابعاد شبکه روی نقشه 6×6 میلی متر بود. سپس با مشخص کردن این نقاط روی زمین و با توجه به تعداد مراکز قطعات نمونه با اختصاص دادن شماره های 1تا 20 به آنها، نمونه برداری آغازشد.
هشت مساحت قطعه نمونه لوزی شکل به ترتیب با مساحت های400، 800، 1000، 1200، 1600، 2500،2000 و 5000 متر مربع به صورت متحد المرکز در مرکز هر پلات پیاده شد - شکل . - 3 در نهایت 160 قطعه نمونه برداشت شد. برای پیاده نمودن اولین مرکز قطعه نمونه در جنگل آزیموت و فاصله قطعه نمونه از یک نقطه مشخص تعیین شد و قطعه نمونه مورد نظر پیاده شد و بقیه قطعات نمونه نیز با آزیموت و فاصله مشخص از این قطعه نمونه پیاده شدند و قطر برابر سینه درختان بیش از حد شمارش - DBH 7,5 cm - در هر قطعه نمونه و همچنین زمان آمار برداری اندازه گیری و ثبت شد.
3.2 مطالعات زمانی
یکی از عوامل مورد نیاز برای انتخاب مناسب ترین مساحت قطعه نمونه زمان کل آمار برداری مربوط به هر یک از مساحت های قطعات نمونه است چون زمان لازم برای پیاده کردن هر قطعه نمونه با هزینه متغییر برای برداشت آن قطعه نمونه رابطه مستقیم دارد به همین منظور هنگام آمار برداری در منطقه مورد بررسی، زمان برداشت هر قطعه نمونه شامل زمان اندازه گیری مشخصه های مورد نظر درهر قطعه نمونه و همچنین زمان حرکت از یک قطعه نمونه به قطعه نمونه مجاوراندازه گیری و ثبت شد که از مجموع دو زمان مربوط به اندازه گیری مشخصه های مورد نیاز درختان در هر مساحت از قطعات نمونه و زمان حرکت از یک قطعه نمونه به قطعه نمونه مجاورزمان کل آمار برداری بر حسب دقیقه محاسبه شد. معیار تعیین مناسب ترین مساحت قطعه نمونه این است که قطعه نمونه ای که حاصلضرب - Husch.B.Miller,1982:81 - E%2×T آن کمترین مقدار را داشته باشد و با بیشترین دقت کمترین زمان را به خود اختصاص دهد به عنوان بهترین مساحت قطعه نمونه معرفی می گردد.
