بخشی از مقاله
چکیده :
هدف از این بررسی تعیین تغییرات ترکیبات فنولی کل عصاره گیاه دارویی کهلیک اوتی - - Thymus migricus Klokov قرار داده شده در شدت های مختلف اولتراسوند 40 - ، 60 و - 100 و مایکروویو - 100، 200 و - 300 در طی زمان - روز اول، دوم و سوم - بود. برای این منظور سرشاخه گلدار کاکوتی در بهار و تابستان سال 1391 از دامنه سهند جمع آوری و در سایه خشک شدند و برگ ها بدقت جدا شده و توسط آسیاب صنعتی پودر گردیدند. پودر حاصل از الکهای با مش 10 و 100 عبور داده شد. پودر کاکوتی را با آب مقطر دیونیزه مخلوط کرده، 2 روز خیس خورده و صاف شد. میزان ترکیبات فنلی عصاره حاصل توسط اعداد جذب دستگاه اسپکتروفتومتری با 3 تکرار بدست آمد.
از نتایج آزمایش مشخص شد که از بین نمونه های تیمار شده، نمونه ای که مورد تیمار ترکیبی اولترا 40 و مایکروویو 200 قرار گرفته بود بیشترین میزان فنل را داشت و نمونه با تیمار اولترا 60 و میکروویو 300 حاوی کمترین میزان ترکیبات فنلی بود و همچنین بررسی ها نشان دادند که عصاره کاکوتی سرشار از ترکیبات فنلی است و تیمار اولتراسوند و مایکروویو سبب تغییرات معنی داری در مقادیر آن می شوند.
مقدمه :
کهلیک اوتی با نام علمی.Thymus migricus Klokov متعلق به خانواده نعناعیان - Lamiaceae - می باشد که از لحاظ مشخصات ظاهری، گیاهیست پایا به ارتفاع 28-12 سانتی متر ، در قاعده چوبی و بسیار منشعب، انشعاب های آن به طول4-11 سانتی متر و کرک دار می باشند . شکل برگ تخم مرغی- مثلثی و گاهی تخم مرغی- نیزه ای است. رنگ سطح فوقانی برگ سبز زیتونی و رنگ سطح تحتانی آن سبز روشن تا سبز زیتونی می باشد. کاسبرگ ها دارای رنگ سبز بوده و گلها صورتی ، صورتی متمایل به سفید و به ندرت سفید رنگ هستند که به صورت مجتمع در گرزن هایی متراکم قرار دارند .
این گیاه در مناطق پراکنش خود توسط افراد محلی "کهلیک اوتی" خوانده می شود - 2 - که از لحاظ دامنه پراکنش علاوه بر شمال غرب ایران، در شرق ترکیه، نخجوان و ارمنستان پراکنش دارد . - 3 - البته واریته هایی از کاکوتی نیز در شمال خراسان وجود دارد که مردم بومی به آن " آننوخ " می گویند.
حداد خداپرست و همکاران، اثر گیاه کاکوتی کوهی را بر فعالیت باکتری های آغازگر ماست را بررسی کردند . - 29 - موسوی میرلطیف و همکاران، کاکوتی کوهی را با روش تقطیر با بخار، اسانس گیری کردند و تاثیر ضد میکروبی آن را در رقت های مختلف، با روش دیسک پلیت، روی 9 میکروارگانیسم بررسی نمودند . - 24 - امیری، عصاره متانولی و اسانس کاکوتی کوهی را تولید کرد. سپس اسانس حاصل را توسط روش تقطیر با آب به وسیله دستگاه GC و GC/MS آنالیز کرد
ذولفقاری و همکاران، اثر عصاره کاکوتی کوهی و دو گیاه دیگر - آویشن شیرازی و پیاز - را بر افزایش ماندگاری فیله ماهی قزل آلای رنگین کمان نمک سود شده و بسته بندی شده در خلاء در دمای 4 درجه بررسی کردند
با توجه به بومی بودن بسیاری از گیاهان دارویی در ایران، دسترسی آسان و ارزان و مصرف غذایی و دارویی این گیاهان از زمان های دور در کشور، این مطالعه می تواند مقدمه ای جهت استفاده عملی از گیاهان در صنایع غذایی و بخصوص تولید نوشیدنی های گیاهی باشد تا بدین طریق هم امکان استفاده از یک منبع سهل الوصول و مقرون به صرفه فراهم شود و هم از هدر رفتن محصول و خسارت های ناشی از آن جلوگیری شود و در نهایت گامی جهت اعتلای سلامت و امنیت غذایی جامعه برداشته شود.
مواد و روش ها :
برای بدست آوردن پودر کاکوتی مورد نیاز، برگ های جدا شده کاکوتی توسط آسیاب صنعتی خرد گردید. و برای جدا کردن ذرات در سایز ثابت و مورد نظر، پودر از 2 الک با مش های 10 و 100 عبور داده شد. پودر های با قطر بین 10 و 100 برای آزمایشات انتخاب شدند و پودر های ریز تر دور ریخته شد و نیز پودر های درشت تر از مش 10، دوباره خرد شده و از الک عبور داده شد. برای استخراج عصاره، پودر کاکوتی و آب مقطر درون بشر به نسبت 1 به 5 - 40 گرم در 200 سی سی - مخلوط گردید و در معرض اولتراسوند بمدت 30 دقیقه و دمای 40 درجه با شدتهای مختلف - 40، 60 و - 100 و مایکروویو بمدت 1 دقیقه و شدت های مختلف - 100، 200 و - 300 قرار داده شد و پس از خیساندن به مدت 48 ساعت - هر 12 ساعت همزده شد - عصاره حاصل توسط پارچه نازک جهت حذف بقایای احتمالی فیلتر گردید. عصاره کاکوتی حاصل با 2بار استفاده از پمپ خلأ مدل J/B INDUSTRIES INC.Aurora صاف شد. جهت تعیین بهترین عصاره، روی 7 نمونه عصاره موجود تست فنولی انجام شد.
نتایج و بحث
مهمترین نتایج، تیمار ماکرو 200 با هیچکدام از دو تیمار ماکرو 100 و ماکرو 300 تفاوت معنی داری نداشت ولی در تیمار ماکرو 100 و 300 دارای اختلاف معنی داری بودند. هر سه تیمار اولترای 40، 60 و 100 با یکدیگر دارای اختلاف معنی داری بودند. نمونه ای که مورد تیمار اولترا 40 ماکرو 200 قرار گرفته بود بیشترین میزان ترکیبات فنولی و نمونه تیمار شده با اولترا 60 و ماکرو 300 کمترین مقادیر ترکیبات فنولی را داشت. در تیمار ترکیبی اولترا و ماکرو در شدت های پایین میزان استخراج بسیار بالاست و میزان تخریب ترکیبات فنولی ناچیز بود که با افزایش شدت ماکروویو و اولتراسوند میزان افزایش تخریب ترکیبات فنولی از میزان افزایش استخراج بیشتر است و در نتیجه در کل ترکیبات فنولی در شدت های بالای 200 ماکرو و بالای 60 اولترا سبب کاهش فنل کل می شود.
شکل : 1 مقادیر ترکیبات فنولی عصاره ها در روز اول تولید
شکل : 2 مقادیر ترکیبات فنولی عصاره ها در روز سوم تولید
شکل : 3 مقایسه ترکیبات فنولی کل در عصاره ها با تیمار های مختلف
شکل : 4 تغییرات ترکیبات فنولی کل در طی 3 روز
نتیجه گیری کلی
در تیمار ترکیبی اولترا و ماکرو در شدت های پایین میزان استخراج بسیار بالاست و میزان تخریب ترکیبات فنولی ناچیز بود که با افزایش شدت ماکروویو و اولتراسوند میزان افزایش تخریب ترکیبات فنولی از میزان افزایش استخراج بیشتر است و در نتیجه در کل ترکیبات فنولی در شدت های بالای 200 ماکرو و بالای 60 اولترا سبب کاهش فنل کل می شود. همچنین با نگهداری عصاره ها به مدت 3 روز میزان ترکیبات فنولی در نمونه های اولترا+40ماکرو100 و اولترا+40ماکرو200 و اولترا+60ماکرو300 و اولترا +100ماکرو100 و اولترا +100 ماکرو200 و اولترا+100ماکرو300 کاهش معنی داری در سطح %5 داشت ولی در سایر نمونه ها کاهش چندانی دیده نشد. و بیشترین کاهش در نمونه اولترا +40ماکرو300 اتفاق افتاد.
