بخشی از مقاله
مقدمه
در این تحقیق اثر مقادیر مختلف سولفات آمونیوم بر رنگیزه هاي فتوسنتزي - کلروفیل a، b و کل - ، میزان کاروتنوئید و فعالیت آنتی اکسیدانی دو گونه کاسنی مورد مطالعه قرار گرفت. براي انجام این تحقیق، آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوك-هاي کامل تصادفی با 10 تیمار و 3 تکرار در شرایط آب و هوایی جهرم اجرا شد. فاکتور اول غلظت سولفات آمونیوم شامل 5 سطح : 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار و شاهد - خاك معمولی بدون کود دهی - و فاکتور دوم، دو گونه کاسنی شامل کاسنی پابلند Cichorium intybus و کاسنی پاکوتاه Cichorium pumilum بود.
در پایان آزمایش قبل از مرحله گلدهی گیاه برداشت شده و صفات مذکور اندازه گیري شد. نتایج نشان دهنده تاثیر معنی داري تیمارها بر بعضی فاکتورهاي اندازه گیري شده بود. اثر ساده گونه در هیچ کدام از صفات تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت در حالی که اثر ساده تیمار - سطوح سولفات آمونیوم - و اثرات متقابل تیمار و گونه در رابطه با محتوي کلروفیل a، b و کل معنی دار بود. در رابطه با کاروتنوئید نیز تنها اثر ساده تیمار معنی دار بود. فعالیت آنتی اکسیدانی در دو گونه کاسنی تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت. در بیشتر موارد بجز میزان کاروتنوئید، بالاترین میزان مربوط به تیمار سولفات آمونیوم 100 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد.
مقدمه
گیاه کاسنی عضوي از خانواده آستراسه است که به عنوان یک گیاه دارویی مهم در درمان بیماريهاي سیستم کبدي و صفراوي و سیستم کلیوي مورد استفاده قرار میگیرد - زمان و نورال باصر، . - 2013 برخی از ترکیبات اصلی فعال که در کاسنی گزارش شدهاند عبارتند از مشتقات کافئیک اسید، فروکتوالیگوساکاریدها، فلاونوئیدها، اینولین و پلیفنلها - کوکسس، . - 2003 در پژوهشهاي محدودي به نقش تغذیه بر شاخصهاي عملکردي و بیوشیمیایی در گیاه کاسنی پرداخته شده است، به خصوص به اثر دو عنصر نیتروژن و گوگرد. نیتروژن در بیوسنتز تعداد زیادي از ترکیبات به کار میرود، از جمله تمام اسیدهاي آمینه، اسیدهاي نوکلئیک، و سایر ترکیبات حاوي نیتروژن از جمله کلروفیل - لام و همکاران، . - 1995 بنابراین در متابولیسم گیاه و در تعیین رشد، نقشی اساسی بازي میکند.
همچنین افزایش عرضه نیتروژن موجب افزایش رشد و در نتیجه، افزایش تقاضا براي سایر مواد مغذي میشود - فاجریا، . - 2001 سیستئین، متیونین و مشتقات آن، نه تنها به عنوان بلوكهاي سازنده در پروتئینها و فعالیت آنها نقش داشته، بلکه به عنوان پیش مادههاي سنتز گلوتاتیون - GSH - ، به عنوان کوفاکتور - مانند گروه هاي آهن-گوگرد، هم، سیروهم، مراکز مولیبدنم، لیپوات - ، ویتامینهاي ضروري - مانند بیوتین، تیامین - ، استرهاي گوگردي - کوآنزیم - A و مشتقات گوگردي نیز ایفاي نقش میکنند.
بیوسنتز متابولیتهاي ثانویهاي مانند گلوکوزینولاتها، در سطوح مختلف با سیستئین، متیونین و سولفات فعال شده انجام میشود - درو، . - 2004 کاستیک و همکاران - 2003 - طی یک مطالعه دو ساله بر روي کاسنی سر قرمز - Cichorium - intybus var. foliosum L. در شمال غربی کرواسی، نشان دادند که در بین سطوح تیمارهاي کود حیوانی و کود 5:20:30-NPK تیمار 100و150 گرم بر متر مربع 5:20:30-NPK بیشترین عملکرد را دارد. علی و همکاران - 2012 - اثر تغذیه با کود حیوانی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و گوگرد را بر روي عملکرد برگ و ماده موثره گیاه کاسنی - C. intybus L. - در مراحل مختلف رشدي در دهلی نو در هند بررسی کردند.
طی این تحقیق مشخص شد که تیمار داراي فسفر و پتاسیم، به ترتیب 120 و 100 کیلوگرم در هکتار در زمان کاشت، نیتروژن در نرخهاي 80، 100 و 60 کیلوگرم در هکتار و گوگرد در نرخهاي 20، 40 و 20 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در زمانهاي کاشت، قبل از گلدهی و گلدهی بهترین عملکرد را در وزن خشک برگ و ماده اسکولین داشته و همچنین گزارش کردند که استفاده از کود گوگرد و نیتروژن قبل از گلدهی در بهبود عملکرد سودمند است. نتایج تحقیق کایزل و تانسه - 2013 - در ترکیه بر روي گیاه سر خارگل نشان داد که 100 - kg/da 10 کیلوگرم در هکتار - کود سولفات آمونیوم در افزایش ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد گل، وزن تازه و خشک گل به طور معنی داري موثر بوده است. اما در وزن تازه و خشک ریشه و بوته اختلاف معنی داري با تیمار شاهد مشاهده نشده است.
آشناور و همکاران - 1393 - گزارش کردند که غلظت کلروفیل a - میلی گرم در گرم وزن تر - در تیمار کود شیمیایی نسبت به شاهد به طور معنی دار بیشتر بوده است و در غلظت کلروفیل b - میلی گرم در گرم وزن خشک - بین تیمار کود شیمیایی و شاهد اختلاف معنی دار مشاهده نشده است. به دلیل اهمیت نقش نیتروژن و گوگرد در رشد، و نیز محدود بودن پژوهشهاي انجام شده در موضوع تغذیه عناصر معدنی بر روي گیاه کاسنی، این تحقیق با هدف بررسی اثر کود سولفات آمونیوم بر رنگیزه هاي فتوسنتزي و فعالیت آنتی اکسیدانی دو گونه کاسنی انجام گرفت.
مواد و روشها
این آزمایش در شهرستان جهرم در سال زراعی 1392-93 بر پایه طرح بلوكهاي کامل تصادفی در قالب فاکتوریل با ده تیمار و سه تکرار انجام شد. فاکتورها عبارتند از: فاکتور اول، سطوح کود شیمیایی سولفات آمونیوم با پنج سطح 50 - ، 100، 150، 200 کیلوگرم در هکتار و تیمار شاهد - خاك معمولی بدون کود دهی - و فاکتور دوم، دو گونه کاسنی شامل کاسنی پابلند Cichorium intybus و کاسنی پاکوتاه Cichorium pumilum بود. بذرها از استان فارس تهیه شده و در اواخر اسفند ماه کشت شدند. در مرحله قبل از گلدهی که مصادف با زمان برداشت کاسنی می باشد، تیمارها برداشت گردید و در سایه در دماي آزمایشگاه - 27±2 - خشک گردید و صفات زیر به روشهاي ذکر شده اندازه گیري شد.
اندازه گیري محتوي کلروفیل b,a - و کل - و کاروتنوئید
براي اندازه گیري میزان کلروفیل 100 میلیگرم برگ خشک، بصورت کامل پودر گردید و استخراج با استفاده از 10 میلیلیتر استون 80 درصد انجام شد. میزان جذب در طول موجهاي 470، 653 و 666 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر انجام شد. در نهایت نیز بر اساس روابط زیر مقدار کلروفیل a و b و کاروتنوئید محاسبه گردید.
a :Ch محتوي کلروفیل a
b :Ch محتوي کلروفیل b :Carotenoide میزان کاروتنوئید
Ch a = 15.65A666 - 7. 34 A 653
Ch b = 27.05 A 653 -11. 21 A 666 Ch total = Ch a + Ch b
Carotenoide = 1000 A470 -2.86 Ch a -129.2 Ch b /245
عصاره گیري از نمونهها جهت اندازهگیري فعالیت آنتی اکسیدانی توسط حلال متانولی به نسبت5 به1 - حجمی- وزنی - با استفاده از حلال متانول 70 درصد به روش وجدي لو و همکاران - 2007 - انجام شد.
تعیین میزان فعالیت آنتیاکسیدانی با استفاده از آزمونDPPH
تعیین فعالیت آنتیاکسیدانی با استفاده از آزمون - 2,2- diphenylpicrylhydrazyl, Sigma, Aldrich - DPPH با استفاده از روش اك و همکاران - 2009 - با اندکی تغییر انجام شد. درصد فعالیت آنتیاکسیدانی - AOA - با استفاده از فرمول زیر محاسبه شد: × 100 عدد جذب شاهد/ - عدد جذب نمونه-عدد جذب شاهد - - %AOA - = درصد فعالیت آنتیاکسیدانی آنالیز داده ها با استفاده از نرم افزار Minitab و مقایسه میانگین داده ها با استفاده از آزمون چند دامنه اي دانکن انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار تیمارها بر برخی صفات اندازه گیري شده بود. اثر ساده گونه در هیچ کدام از صفات تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت. در حالی که اثر ساده تیمار - سطوح سولفات آمونیوم - و اثرات متقابل تیمار و گونه در رابطه با محتوي کلروفیل a، b و کل معنی دار بود. در رابطه با کاروتنوئید نیز تنها اثر ساده تیمار معنی دار بود. فعالیت آنتی اکسیدانی در دو گونه کاسنی تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت و از نظر آماري معنی دار نگردید.
در رابطه با محتوي کلروفیل a، همانطور که در جدول 1 مشاهده می شود، در گونه پاکوتاه کاسنی بالاترین میزان 16/28 - میلی گرم در گرم نمونه خشک - مربوط به تیمار 100 کیلوگرم کود سولفات آمونیوم و کمترین میزان 11/52 - میلی گرم در گرم نمونه خشک - مربوط به تیمار 150 کیلوگرم کود بود. در گونه پابلند نیز بالاترین میزان 16/56 - میلی گرم در گرم نمونه خشک - در تیمار 100 کیلوگرم و کمترین میزان 11/40 - میلی گرم در گرم نمونه خشک - در تیمار 150 کیلوگرم کود اندازه گیري شد.
