بخشی از مقاله
چکیده
براسينواستروئيدها1 گروهی از هورمونهاي گياهی هستند كه اثرات زیستی قابل توجهی بر رشد و نمو گياهان دارند . از جمله باعث افزایش مقاومت گياهان به تنشهاي محيطی میشوند. در این پژوهش اثرات -22 اپیبراسينوليد اگزوژن2 در8 غلظت - 0و1و - 2ميکرو موالر در ليتر در مرحله 10تا12 برگی - اسپري برگی - بر برخی فرآیندهاي فيزیولوژیکی و بيوشيميایی گياه دارویی بهليمو تحت چهار سطح شوري 100 ʻ 00 ʻ0 - و - 100ميلی موالر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد كه شوري به تنهایی باعث كاهش كلرویل ʻ a كلروفيلb و كلروفيل كل و كاروتنوئيدها و آنتوسيانين8 در گياه میشود. همچنين باعث افزایش سدیم و كاهش پتاسيم در گياه شد. ولی تيمار گياهان با -22اپیبراسينوليد تحت تنش شوري باعث افزایش معنیداري در محتواي كلروفيل وكاروتنوئيد و آنتوسانين شد. همچنين ميزان جذب سدیم در اندام هوایی كاهش و ميزان پتاسيم افزایش پيدا كرد. این نتایج میتواند گویاي اثرات تعدیلكننده اپیبراسينوليدها بر فرآیندهاي فيزیولوژیکی گياه دارویی بهليمو تحت تنش شوري باشد.
مقدمه
گياهان دارویی از گياهان مهم اقتصادي هستند كه به صورت خام یا فرآوري شده در طب سنتی و مدرن صنعتی مورد استفاده قرار می گيرند. بعضی از گونههاي دارویی رویشگاههاي محدود داشته و برخی دیگر رویشگاههاي وسيعی دارند - . - 12 بهليمو با خواص دارویی باال كه به صورت درختچهایی و معطر است، بيشتر در زمينهاي آفتابگير با رطوبت و آب كافی رشد ميکند - . - 6 همچنين شوري خاک و آب یکی از بزرگترین معضالت در مناطق مرتعی و نيمهمرتعی است كه باعث محدود كردن رشد و توليد محصول گياهان میشود شوري فعاليت متابوليسمی گياه و تقسيم سلولی را كاهش داده در نتيجه از رشد طبيعی جلوگيري مینماید - . - 8 لذا از آنجا كه بهليمو به لحاظ اقتصادي و درمانی یک محصول مهم كشاورزي در آسيا و اروپا و آمریکاي جنوبی محسوب شده و داراي خواص دارویی فراوان نيز میباشد در صورت بهبود مقاومت نسبت به تنش شوري در این گياه میتوان ميزان محصول در زمينهاي خشک و شور را افزایش داد. از طرفی براسينواستروئيدها گروه جدید هورمون-هاي گياهی با فعاليت معنیدار تحریک رشد هستند. تحریک رشد بوسيله براسينواستروئيد در نتيجه تقسيم و طویل شدن سلول است.
مواد و روشها کشت گیاه و تیمار دهی
ریزگياهان گونه Lippia citriodora پس از دریافت از بخش گياهان دارویی دانشکده داروسازي دانشگاه اصفهان به قطعات 1/0-2 سانتیمتري تقسيم و به ظرفهاي حاوي80 ميلی ليتر محيط كشت - Murashige and Skoog - MS داراي 8 درصد ساكاروز2 و 1 درصد آگار ، بدون هورمون با pH = 0/3 انتقال داده شد. ظروف در اتاق كشت با دماي 20 ± 1 درجه سانتیگراد و دوره نوري 16 ساعت روشنایی و 3 ساعت تاریکی وشدت نور 20 μM photon m -2 s-1 منتقل گردید. گياهان پس از یک هفته ریشهدار شدند و پس از گذشت 2 هفته از رشد گياهان داخل این ظروف این گياهان جهت اعمال تيمار به گلدان در شرایط گلخانهایی منتقل شدند. به منظور سازگاري گياهچهها ابتدا گياهان ازآگار خارج شده و پس از شستشوي كامل در زیر آب ولرم در گلدانهاي كوچکی كه با تركيبی از پرليت، ورمیكوليت و خاک زراعی با نسبت 1:1:1 پر شده بود وارد شدند. گلدانها با آب معمولی مهپاشی میشدند. سپس براي حفظ حداكثر رطوبت، روي گلدانها را با سرپوش پالستيکی پوشانده و گياهان به ژرميناتور در دماي 21درجه سانتی گراد منتقل شدند. جهت انجام سازگاري تدریجی و به منظور تهویه بهتر هر چند ساعت یک بار گياهچهها مورد مهپاشی قرار میگرفتند. پس از دو هفته چند منفذ كوچک روي سرپوشها ایجاد و در هفته چهارم سرپوشها به طور كامل برداشته شد و گياهان سازگار شده به گلخانه منتقل شدند. محلول-22اپیبراسينوليد در سه سطح - صفر، 1، 2 ميکرو موالر - تهيه شد و در مرحله ي10 تا12 برگی روي برگ گياه اسپري شد این كار به مدت 8بار به صورت دو روز یکبار انجام گرفت. سپس بعد از 2 روز ، گلدانها در 2 سطح شوري 100,100,00,0 - ميلی موالر - هر8روز یک بار آبياري شدند. پس از گذشت سه روز، ارزیابی اثرات تنش در غلظتهاي مختلف-22 اپیبراسينوليد آغاز شد. ميزان كلروفيل b,a و كلروفيل كل بر اساس روش آرنون - 1 - 0،كاروتنوئيدها بر اساس روش - 9 - Lichtenthaler and wellbum,، آنتوسيانين بر اساس روش ميتا 6و همکاران - 10 - بررسی شد.براي اندازه گيري عناصر سدیم وپتاسيم از روش چاپمن7 و همکاران - 7 - استفاده شد. آزمایشها بصورت طرح كامالً تصادفی در قالب فاكتوریل و با سه تکرار انجام شد. نتایج آزمایشات با استفاده از نرمافزار آماري SPSS 16 مورد تجزیه و تحليل قرار گرفت. در صورت معنیدار بودن داده ها، ميانگين شاخصهاي اندازهگيري با استفاده از آزمون دانکن گروه بندي شدند.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس نشان داد كه تنش شوري، -22اپیبراسينوليد اثر متقابل شوري و -22 اپیبراسينوليد اثر معنیداري بر روي محتواي رنگيزهها داشت - جدول . - 1 با افزایش غلظت نمک ميزان رنگيزههاي فتوسنتزي - كلروفيلa، كلروفيل b و كاروتنوئيد - كاهش پيدا كرد. اینن اثنر عمندتا به تجمع بيش از حد سدیم وكلر در برگ ها نسبت داده شده كه بر روي فعاليت كربوكسيالسيون، كاهش باز شدن روزنهها اثنر گذاشته و در نتيجه باعث تخریب سریع رنگدانهها میشود . - 12 - همچنين اسپري برگها با اپنیبراسنينوليد - غلظنت 2 ميکنرو موالر - تنها بدون تنش شوري باالترین ميزان رنگدانهها را نشان میدهد.
اثر متقابل شوري و اپیبراسينوليد نشاندهندهي اثر تعدیلكنندهي اپیبراسينوليد بر صدمات ناشی از تنش شوري بر ميزان رنگيزههاي فتوسنتزي میتواند باشد. آنورادا و رائو - 0 - 3گزارش دادند كه براسينواستروئيدها باعث كناهش اثنر مهناري اسنترس نمک در سطوح رنگدانه میشوند و این میتواند یکی از دالیل تحریک رشد توسط براسينواستروئيدها باشند. همچننين كناهش ميزان كاروتنوئيدها در تنش شوري با تيمار اپیبراسينوليد جبران شده است - نمودار الف-. - 1علت این كاهش شکل گيري ROS و به دنبال آن پراكسيداسيون ليپيدها9 ذكر شده است كه این عوامل در غير فعال شدن غشاهاي فتوسننتزي نينز نقنش دارنند . - 2 - ميزان آنتوسيانين در تنش شوري افنزایش پيندا منیكنند و هچننين -22 اپنی براسنينوليد در غلظنت 2 ميکنرو منوالر و غلظت100ميلی موالر شوري افزایش چشمگيري در ميزان آنتوسيانين نشان ميدهد - نمودارب-. - 2 آنتوسيانين ها از مهمتنرین تركيبات آنتیاكسيدانی10 هستند كه نه تنها رادیکالهاي آزاد را بين میبرند بلکه از توليد بيشتر آنها جلوگيري میكننند و بنه احتمال زیاد باعث تسهيل ورود نمک به واكوئلها و در نتيجه باعث تجمع آنها میشوند . - 18 - به نظر می رسد اپیبراسينوليد با اثر بر این آنزیمها باعث افزایش آنتوسيانين میشود. همچنين نتایج تجزینه وارینانس نشنان داد كنه تننش شنوري، -22اپنی-براسينوليد اثر متقابل شوري و -22 اپیبراسينوليد اثر معنی داري بر روي ميزان جذب سدیم و پتاسنيم داشنت تننش شنوري باعث افزایش سدیم و كاهش پتاسيم شد و 22 -اپیبراسينوليد باعث تعدیل اثنر تننش شنوري شنده اسنت - جندول . - 1 تنظنيم هومئوستازي یونها در گياه، براي مقاومت گياه و حفظ حالت پایداري در سلولهاي گياهی در برابر تنش شوري الزم است - . - 11 در شوري باال، یون سدیم با سایر یونها بخصوص پتاسيم رقابت میكند و منجر به كناهش پتاسنيم در گيناه منیشنود در اینن تحقيق سدیم در بخش هوایی گياه دارویی بهليمو تحت تنش شوري افزایش و ميزان پتاسيم آن كاهش نشان داده است.
