بخشی از مقاله
ملاحظات اساسي براي تهيه برنامه هاي اقدام اضطراري
الف: هدف
1- کليات
وقايع اضطراري و جود دارند که مي توانند بر سدها مؤثر واقع شود هنگامي که مردم در مناطقي زندگي مي کنند که مي تواند در معرض سيل ناشي از خرابي يا راه اندازي يک سد قرار گيرد يا امکان از دست دادن زندگي و خسارات به اموال وجود دارد منظور از اين خطوط راهنما( دستورالعمل اين است که برنامه ريزي قاطع و جامع براي اقدام اضطراري تشويق تا در حفظ جان افراد، تقليل خسارات مالي در مناطقي که تحت تأثير خرابي يا راه اندازي سد واقع مي شوند کمک نمايد.
يک برنامه اقدام اضطراري سندي مي باشد که شرايط اضطراري بالقوه دارد يک سد شناسايي نموده و اقدامهاي از پيش برنامه ريزي شده را که مي بايست تعقيب شود تا خسارات جاني و مالي را به حداقل کاهش دهد را تشريح نمايد. برنامه اقدام اضطراري يا کارهايي را که مالک سد مي بايست انجام دهد تا مسائل سد را تعديل و يا تخفيف دهد، برنامه ريزي مذکور شامل تشريفات و اطلاعاتي است که سد را در صدور هشدار اوليه وبيماريهاي هشدار دهنده به مقامات مديريت اضطراري مسئول پائين دستي سد در اين رابطه با وضعيت اضطراري کمک مي نمايد. برنامه ريزي براي اقدام در صورت ضرورت به مقامات مديريت اضطراري نشان دهد.
2-آمادگي اضطراري:
آماده باش اضطراري در هرجا که مردم در منطقه اي زندگي مي کنند که مي تواند در معرض طغيان سيل يا لعلت عمليات يا خرابي سد قرار گيرد آمادگي اضطراري مي بايست وجود داشته باشد. عبارت اضطراري در اصطلاح راه اندازي سد عبارت است از جريان ناگهاني واقعي يا تهديدکننده آب که به علت سانحه يا خرابي در يک سد يا ديگر ساختارهاي حائل آب يا در نتيجه حالت طغيان
تهديد کننده آب به هنگامي که خود سد در معرض خطر خرابي قرار ندارد، بوجود مي آيد رهاشدن آب ممکن است زندگي انسان و يا اموال او موجود در پائين دست را در معرض خطر قرار دهد.
3- مسئوليت سازمان مديريت اضطراري فدرال:
سازمان مديريت اضطراري فدرال مسئوليت همآهنگي، راهبري حکومت فدرال را در رابطه با مصائب به حکومت ايالتي ومسئولي مديريت اضطراري محلي در برابر تمام حالتهاي اضطراري قابل پيش
بيني در ايالات متحده آمريکا بعهده دارد. يک تحقيق تازه نشان مي دهد که 22 هزارحالت خطرناک براي سدها درايالات متحده آمريکا وجوددارد که از اينها تقريباً در 83 هزار مورد يا 83% برنامه ريزي اضطراري براي خود ندارند. فيان برنامه هاي اقدام اضطراري در بيشتر سدهاي مشمول مقررات ايالتي بعنوان يک کاستي در آمادگي اضطراري ملي بوسيله سازمان مديريت اضطراري فدرال
تشخيص داده شده است. بمنظور بهتر نمودن کيفيت آمادگي اضطراري که پاسخگوي خالتهاي اضطراري سدها در معرض خطر باشد، مورد نياز مي باشد تا امکان سدها را بطور مؤثر ياري داده که برنامه هاي اقدام اضطراري براي سدها را توسعه و مورد تمرين قرار دهد اين مراحل شامل همآهنگي، برنامه ريزي، تمرينهاي مشترک که هم با برنامه هاي اقدام اضطراري مالک سد و هم برنامه هاي هشداردهنده و تخليه کننده مسئولين مديريت اضطراري محلي راهر دو دربرداشته باشد، مي گردد.
4- متحدالشکل بودن برنامه ها: کارآئي برنامه هاي اقدام اضطراري را مي توا توسط يک فرنم متحدالشکل که در آن بطور اطمينان بخشي با همه ابعاد برنامه ريزي اضطراري که درهر برنامه پوشش دهد بالا برده برنامه هاي اقدام اضطراري متحدالشکل و همآهنگي فزاينده با مقامات و سازمانهاي مديريت اضطراري ايالتي و محلي بايد طوري باشد که بازتاب به موقع نسبت به وضعيت اضطراري واقعي يا در حال وقوع را تسهيل نمايد.
سازمانها و افرادي که مالک يا مسئول عمليات و نگهداري سدها مي باشند را مي بايست تشويق نمود تا اين خطوط راهنما را بکار برده و آنها را توسعه و به روز رسانيده و يا در برنامه ريزيهاي اقدام اضطراري خود بازنگري نمايند. اين خطوط راهنما، خطوط ارهنماي اقدام اضطراري براي سدها به شماره 64 سازمان مديريت اضطراري فدرال سال 1985 را نسخ مي نمايد. و خيلي از مفاهيم فنآوري برنامه ريزي اقدام اضطراري پيشرفته اي که از منابع مختلف وموارد وسيع فراهم آمده را نيز شامل مي شود.
ب- حوزه مشمول:
اين سند حاوي راهنمائيهايي براي آماده نمودن يا اصلاح کردن برنامه هاي اقدام اضطراري در رابطه با همه سدهاي مستعد براي خطر مهم و بالا مي باشد، از قبيل سدهائي که اگر خراب شوند، احتمالاً باعث تلفات منطقه جاني و ياخسارت مالي قابل توجه مي گردند. مالکيت و توسعه منطقه سيل گير پائين دست سدها، با هم متفاوت مي باشد بنابراين استعداد خسارت جاني ناشي از خرابي يا عمليات سد، نيز متفاوت خواهد بود. هر برنامه اقدام اضطراري بايد با شرايط خاص منطقه همآهنگ شود.
برنامه هاي اقدام اضطراري بطورکلي، حاوي شش عنصر اساسي ذيل مي باشد:
- آگهي نمودن نمودار جريان آب
- رديابي نمودن فوريتها، ارزيابي و طبقه بندي
- مسئوليتها
- آمادگي ها
- نقشه هاي طغيان آب
- پيوستها
تمام عناصر فوق مي بايست در برنامه اقدام اضطراري منظور شو. مالک سد مسئول به روز رساني برنامه اقدام اضطراري
مي باشد. با وجود اين تکميل يا اصلاح يک برنامه اقدام اضطراي بايد با همآهنگي آنهائي که مسئوليت مديريت اضطراري را در سطح ايالتي – محل بعهده دارند انجام شود.
سازمانهاي مديريت اضطراري اطلاغعات مندرج در برنامه اقدام اضطرياري مالک سد را بمنظور اجراي مسئوليتهاي خود بکار خواهد برد. مقامات مديريت اضطراري محلي وايالتي بطورکلي داراي نوعي برنامه درجا، خواه يک برنامه اضطراري محلي يا يک برنامه هشداردهنده تخليه مي باشد.
-c شش عنصر اساسي يک برنامه اقدام اضطراري:
اين قسمت بطور فهرست وخلاصه وار اين مطالب را مورد بررسي قرار مي دهد که چرا عناصر اساسي در يک برنامه عمليات اضطراري مورد نياز مي باشد. لوازم اين عناصر به تفصيل در فصل دوم اين دستورالعمل( خطوط راهنما) مورد بحث قرار گرفته، که شکل متحدالشکل توصيه شده را در ميان برنامه هاي عمليات اضطراري معرفي مي نمايد.
1- آگهي نمودن نمودار جريان آب:
آگهي نمودن نمودار جريان آب، نشان مي دهد که به چه کسي بايد اخطار شود، و بوسيله چه کسي؟ و در چه ارجحيتي؟ اطلاعات مندرج درآگهي نمودار طغيان آب، براي مطلع نمودن بموقع اشخاص مسئول انجام اقدامهاي اضطراري لازم مي باشد.
2- رديابي فوريتها، ارزيابي و طبقه بندي:
رديابي زودهنگام و ارزيابي وضعيتها از اهميت خاصي برخوردار مي باشد. برقراري روشهائي براي رده بندي بموقع و قابل اعتماد در يک وضعيت اضطراري از امور اجباري بوده تا از روند مناسبي که براساس فوريت وضعيت موجود انتخاب مي گردد تا اطمينان حاصل شود. بهتر است که برنامه اقدام اضطراري را درحاليکه وسعت ضرورت مورد تأئيد قرار مي گيرد، فعال نمود تا اينکه صبر نمود که حالت اضطراري محقق يابد.
3- مسئوليتها:
تعيين مسئوليت براي وظايف مرتبط با برنامه هاي اقدامهاي اضطراري، مي بايست به هنگام توسعه برنامه، منظور گردد.
مالکان سد مسئوليت توسعه، نگهداري، و اجراي برنامه اقدامهاي اضطراري را بعهده دارند مقامات رسمي مديريت اضطراري ايالتي و منطقه اي قانوناً تکاليفي بعهده دارند مسئول هشدار دادن و تخليه مناطق تحت تأثير مي باشند. برنامه هاي اقدام اضطراري مي بايست بطورروشن به
مسئوليتهاي مالکان سد تصريح نمود به نحوي که اطمينان حاصل شود که اقدام به موقع ومؤثر در صورتي که حالت اضطراري در سد بوقوع پيوست انجام گيرد. برنامه اقدام اضطراري بايد مخصوص منطقه خاص باتشد زيرا شرايط سدها و پائين دستهاي آن هم، با هم تفاوت دارند.
4- آماده باش:
عمليات آماده باش بمنظور تعديل و تقليل آثار خرابي يا سرريزي عمليات شد و تسهيل عکس العمل در برابر حالتهاي اضطراري، انجام مي شود. اين قسمت، عملياتي را که قبل از هر گونه حالت اضطراري مي بايست انجام شود را شناسايي مي نمايد.
5- نقشه هاي سيلاب:
نقشه سيلاب مي بايست مناطقي را که در نتيجه خرابي سد يا در اين مناطق آب جاري مي شود را ترسيم نمايد. نقشه هاي سيلاب بوسيله مالک سد و مقامات رسمي مديريت اضطراري بمنظور تسهيل اخطار بموقع و تخليه مناطق تحت تأثير خرابي سد يا وضعيت سيل، مورد استفاده قرار مي گيرد. اين نقشه هاي سيلاب بطور وسيعي، اخطارکردن را در مناطق سيلگير ترسيم نشده، تسهيل نموده و مدت زمان حرکت به جبهه موج و مرتفع ترين ارتفاع آب را در نقاط س حساس نشان مي دهد.
6- ضمائم:
حاوي اطلاعات راجع به چيزهايي است که در توسعه و نگهداري برنامه اقدام اضطراري مورد استفاده قرار مي گيرند.
د- همآهنگي:
مهم اين است که در توسعه برنامه اقدام اضطراري با تمام اشخاص، به حوزه هاي قضائي و سازمانهائيکه تحت تأثير شکست سد ويا سيل ناشي از خروج زياد آب در عمليات سد يا اينکه مسئوليتهاي قانوني براي هشداردهي تخليه و عمليات بعد از سيل دارند همآهنگي بعمل آيد. برنامه تدوين شده مذکور، مي بايست بطور دوستانه مورد استفاده قرار گرفته، بنحويکه حقيقتاً مسئوليتها وظرفيتهاي هر سازماني را مورد نظر و محاسبه قرار دهد.
همآهنگي با مقامات رسمي مديريت اضطراري محلي وايالتي در سطح هاي مناسب مديريت مسئول هشداردهي وتخليه همگاني، اساسي بوده، به نحوي که اطمينان حاصل شود که توافق در مسئوليتهاي گروهي و فردي آنها وجود دارد.
اشتراک مساعي در تهيه نمودن برنامه اقدام اضطراري اطمينان آنها را ب برنامه اقدام اضطراري محتواي برنامه افزايش خواهد داد. همآهنگي مذکور، فرصتهاي گفتگو و برقراري نظمي که در آن مقامات مسئول عمومي از نيروي انساني پشتيباني، وسايل ثانوي ارتباطات و روشهاي مخصوص براي اوقات شب تعطيلات رسمي و تعطيلات آخر هفته مطلع شوند را فراهم مي آورد. و وظايف و مسئوليتهاي مالک سد و مقامات رسمي مديريت اضطراري که به هنگام سانحه اضطراري سد، به مرحله اجرائي
مي رسد، مي بايست تا آنجا که ممکن است با هم همخواني داشته باشند.
بمنظور تسهيل همخواني، مالک سد بايد عمليات پاسخ به وضعيت اضطراري را با مقامات رسمي اضطراري محلي که مسئوليت هشداردهي و تخليه به موقع جمعيتهاي در معرض خطر را بعهده دارند همآهنگ نمايد. اين همآهنگي مي بايست از عکس العمل ها خارج از حد و يا پائين تراز حد نسبت به سانحه را بوسيله سازمانهاي گوناگون نمايد.
- تخليه:
برنامه ريزي تخليه و اجراي آن در مسئوليت مقامات رسمي محلي و يا ايالتي، مسئول ايمني عموم که در مناطق سيل زده ناشي از خرابي سد يا رهاشدن جريان آب، زندگي مي کنند، قرار دارد. مالک سد نبايد به مسئوليت مقامات محلي که مسئول تخليه عمومي مي باشند تجاوز نمايد.
البته، امکان دارد که در مواردي، تسهيلات تفريحي، اردوگاههاي زميني يا اقامتگاههائي در پائين دسن سد قرار داشته باشند که مقامات مسئول قادر به صدور اعلام خطر بموقع نباشند، در اينگونه موارد مالک سد بايد با مقامات مسئول محلي مديريت اضطراري همآهنگي نمايد تا معلوم شد که چه کسي و در چه ارجحيتي به اين مردم اعلام خطر خواهد نمود
و:مدت وضعيت اضطراري امنيت پايان وضعيت و بعد ازآن:
در يک برنامه اقدام اضطراري لازم است که اعلام شود چه کسي در تشکيلات مالک شد، گزارش وضعيت را درهنگام حالت اضطراري، صادر مي نمايد.
چه موقع و چگونه حالت اضطراري اعلام مي شود، پايان مي يابد؟
چه ضوابط ايمني ميبايست در محل سد اجرا شود؟ و برنامه هائي براي ارزيابي و گزارش بعدي.
1- دوران وضعيت اضطراري:
شرايط اضطراري که در يک سد بوقوع مي پيونددد ايجاب خواهد کرد که گزارشها و ارزيابيهاي وضعيت بوسيله مالک سد براي سازمانهاي مربوطه در طول مدت سانحه تهيه شود.
2- ضوابط امنيتي:
برنامه اقدام اضطراري مي بايست ضوابط امنيتي در سد و اطراف سد به هنگام شرايط اضطراري در خود منظور نمايد. اين ضواط بمنظور حفاظت عمومي بوده و انجام مؤثر عمليات پاسخ به حالت اضطراري را مجاز نمايد.
3- پايان حالت اضطراري:
براي پايان حالت اضطراري دو شرايط مي بايست تحقق يابد. يکي به وضعيت حالت اضطراري درخور سد مربوط مي شود و ديگري ومربوط به عکس العمل در برابر وضعيت و تخليه مي گردد. مالک سد معمولاً مسئول تصميم گيري مي باشد که ديگروضعيت اضطراري در سد وجود ندارد. برنامه اقدام اضطراري بطور روشن مي بايست طرف مسئول را تعيين نمايد. مقامات مديريت حالت اضطراري ايالتي و يا منطقه اي مربوطه مسئول اعلام پايان حالت تخليه يا فعالتيهاي پاسخگوئي به مصيبت مي باشد.
مالک سد و مقامات محلي و ايالتي مي بايست، هم راجع به زمان مناسب براي اعلام پايان حالت اضطراري توافق نمايند. مالک سد مي بايست با مقامات مسئول محلي و ايالتي همکاري نمايد تا تصميم بگيرند که آيا زمان براي انتشار اخباري که بتوان در وسايل ارتباط جمعي براي آگاهبي عموم راجع به پايان وضعيت اضطراري منتشر شود، مناسب است يا خير؟ انتظار مي رود که اينگونه اخبار عمومي که مکمل ساير روشهاي آگاه نمودن عمومي بوده که وضعيت خاتمه يافته است.
4- ارزيابي بعدي:
بعد از خاتمه هر حالت اضطراري يک ارزيابي و بازبيني مي بايست انجام شود که تمام دست اندرکاران را شامل شود. نکات ذيل مي بايست در بازبيني بعد از عمليات مورد بحث و ارزيابي قرار گيرند.
- وقايع قبل و متعاقب وضعيت اضطراري
- عمليات مهمي که بوسيله هر يک از شرکت کنندگان انجام شده و توسعه عملي اين عمليات براي حالتهاي اضطراري آينده
- نقاط قوت و ضعفي که در انجام کار با مواد، اسباب و لوازم و سطوح کارکنان و رهبري يافت نشده باشد.
نتايج بازبيني بعد از عمليات مي بايست در گزارش ارزيابي که بوسيله مالک سد تهيه مي شود و مستند گردد و بعنوان اساس در بازنگري برنامه اقدام اضطراري مورد استفاده قرار گيرد.
ج: نگهداري برنامه اقدام اضطراري:
بعد از آنکه برنامه اقدام اضطراي تهيه و تصويب پخش گرديد تکليف تمام نشده است. بدون نگهداري وتکميل دوره اي برنامه اقدام اضطراري خارج از زمان خواهد شد تأثيرات خود را از دست مي دهد و ديگر قابليت کاري را نخواهد داشت اگر برنامه مورد تمرين( تأئيد مجدد) قرار نگيرد آنها را که در اجراي برنامه نقش دارند ممکن است با مسئوليتهاي ونقشهاي خود بيگانه شوند، مخصوصاً چنانچه افراد مسئول عکس العمل به حالت اضطراري تغيير کند. چنانچه برنامه به روز نشود ممکن است بي فايده و خارج از زمان گردد.
1- تمرين کردن:
سوا نح اضطراري مربوط به سدها، يا خرابي سدها، وقايع معمولي و روزمره نيستند بنابراين آموزش و تمرين ها براي حالت آماده باش عمليات نگهداري به روز بودن و عکس العمل ها لازم مي باشد وضعيت آموزش و سطوح آمادگي مي بايست براي اشخاص کليدي مالک سد و در دوره هاي مرتب شبيه سازي نشده و در حالت تهديدکننده، مورد ارزيابي قرار گيرد اشخاص کليدي از سازمانهاي مديريت اضطراري محلي و ايالتي مي بايست تشويق شوند که در تمرينها و آموزش برنامه اقدام اضطراري و در هر زماني که ممکن و مناسب باشد، شرکت نمايند.
مالک سد مي بايست برنامه اقدام اضطراري را تمرين نمايد، زيرا حالت آمادگي، تقليل خسارت و عکس العمل ها را بالا مي برد و نشان ميدهد که چگونه برنامه اقدام اضطراري در حالت وضعيت اضطراري واقعي مؤثر خواهد بود.
تمرينها دوره اي نتيجه خود را در برنامه ريزي بهتر اقدام اضطراري نشان مي دهد زيرا درسهايي که هنگام تمرين آموخته مي شود مي توان در سند به روز شده اقدام حالت اضطراري گنجانيد.
در يک برنامه به تمرين پنج نوع تمرين وجود دارد. لازم نيست که تمام پنج نوع در هر برنامه تمرين گنجانده شود. البته توصيه مي شود که يک برنامه تمرين برمبناي ظرفيتهايي که از تمرينهاي ساده تر نشأت گرفته پي ريزي گردد، تا موفقيت بزرگتر در تمرينهاي اضطراري مي بايست در يک نظم پيچيده صعودي انجام و توسعه يابند اين مهم است که وقت کافي بين تمرينها داده شود، تا از تجارب تمرين قبلي ياد گرفته و آنرا بهتر نموده، قبل از اينکه تمرين پيچيده تر انجام گيرد پنج نوع تمرين بطور فهرست واراز ساده ترين به پيچيده ترين به نحو ذيل توضيح داده مي شود.
الف- همايش توجيهي:
اين تمرين يک همايش مي باشد که کساني را که نقشي يا نفعي در برنامه اقدام اضطراري دارند از قبيل مالک سد و سازمانهاي مديريت اضطراري و برنامه هاي اوليه را براي يک تمرين ساليانه يا يک تمرين همه جانبه عميق، مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار دهند.
ب- تمرين اوليه:
يک تمرين اوليه، پائين ترين سطح تمرين مي باشد که تمرين واقعي را شامل مي شود، تمرين مذکور، مهارتها را در شيوه عکس العمل را در برابر حالت اضطراري، آزمايش، توسعه و نگهداري مي نمايد. نمونه يک تمرين اوليه، تمرين درون سازماني مي باشد که انجام مي شود تا صحت شماره هاي تلقن و ساير وسايل ارتباطي همراه با عکس العمل مالک سد را تأئيد نمايد. يک تمرين اوليه، جزئي لازم از آموزش مداوم تلقي مي گردد.
ج- تمرين دورميزي:
تمرين دورميزي، سطح بالاتر از تمرين اوليه مي باشد. تمريمن دورميزي يعني تشکيل
يک جلسه متشکل از مالک سد و مقامات مديريت اضطراري محلي و ايالتي در يک محيط اطاق کنفرانس. شکل جلسه معمولاً غيررسمي با حداقل فشار روحي مي باشد.تمرين مذکور با تشريح يک واقعه شبيه سازي شده شروع مي شود وبا مباحثه شرکت کنندگان ادامه مي يابد. بدين منظور که برنامه اقدام اضطراري و روشهاي عکس العمل را ارزيابي نمايد و نگرانيهاي مربوط به همآهنگي و مسئوليتها را مرتفع نمايد.
د: تمرين کاربردي:
تمرين کاربردي در بالاترين سطح تمرين مي باشد که فعال نمودن کامل اشخاص درصحنه، مالک سد و سازمانهاي مديريت اضطراري محلي و ايالتي را به همراه دارد و تخليه ساکنين پائين دستي سد را تسهيل و يا آزمايش مي نمايد. تمرين مذکور سطوح گوناگون نيروي انساني مالک سد مديريت هاي اضطراري ايالتي و محلي را که در يک وضعيت اضطراري واقعي درگير مي باشند را شامل مي شود. تمرين کاربردي در يک محيط مصنوعي فشار روحي يا مضيقه هاي وقت، انجام مي گيرد وشبيه سازي خرابي يک سد يا واقعه هاي مخصوص ديگر را شامل مي شود تا شرکت کنندگان نقشهاي واقعي خود را از خارج عملاً نشان دهند. تمرين مذکور بدين منظور طراحي مي شود که ظرفيتها و عکس العمل هاي داخلي مالک سد و قابليت انجام اطلاعات مندرج در برنامه هاي اقدام اضطراري که بوسيله مقامات مديريت اضطراري بمنظور انجام مسئوليتهاي خود بکار گرفته مي شود را مورد ارزيابي قرار دهد تمرين مذکور بدين منظور طراحي مي شود تا همآهنگي بين مالک سد و نيروي انساني مديريت وضعيت اضطراري را مورد ارزيابي قرار دهد.
ه- تمرين تمام عيار:
تمرين تمام عيار پيچيده ترين مقطع تمرين مي باشد. تمرين مذکور قابليت عملياتي تمام صحنه هاي نظام مديريت اضطراري( هم مالک سد و هم سازمانهاي مديريت اضطراري محلي و ايالتي) را نسبت به همديگر در يک محيط فشار کامل روحي با بسيج منابع و نيروي انساني، مورد ارزيابي قرار مي
دهد اين تمرين شامل حرکت و بکارگيري منطقه اي مي گردد تا همآهنگي و قدرت عکس العملي را نشان دهد. شرکت کنندگان نقشهاي خود را در يک محيط متحرکي که بالاترين درجه ممکن حقيقت را براي يک واقعه شبيه سازي شده فراهم کرد ه بطور فعال در خارج بازي مي نمايد. تخليه واقعي سکنه نقاط حساس چنانچه قبلاً براي عموم آگهي شده باشد نيز ممکن است انجام گيرد.
