بخشی از مقاله
خلاصه
در عصر حاضر سرطان در سراسر جهان درحال افزایش است، تاکنون روشهای زیادی برای درمان و متوقف کردن آن انجام شده است اما مقاومت این بیماری در برابر داروهای ضد سرطان فعلی نیاز جدیدی به ترکیبات دارویی جدید و سیستم تحویل دارویی را فراهم آورده است. نقص سیستم ایمنی بدن می تواند منجر به رشد تومور و پیشرفت آن شود. بنابراین ایمونوتراپی سرطان از جمله مواردی است که سبب جلوگیری از پیشرفت تومور میشود، اگزوزوم ها حاملهای نانومتری طبیعی هستند که به طور گستردهای در مایعات بدن توزیع شده اند و در فرآیندهای بیماریهای مختلف، از جمله تومورزایی دخیل هستند. اگزوزوم ها دارای مزایای متعددی از جمله غیر سمی و غیر ایمنیزا بوده و قابلیت طراحی شدن برای تعیین هدف خاص و تحویل دارو را دارند. که سبب میشود تا آنها به عنوان یک نانوساختار قدرتمند برای ارائه داروهای ضد سرطان با هدف درمان سرطان مورد استفاده قرار گیرند . این روش دچار پیشرفت هایی برای تسهیل استفاده از آن در برنامههای پزشکی و تکنیک های بیوتکنولوژی شده است. در این مقاله مروری، ما به بررسی توسعه سیستمهای تحویل دارویی مبتنی بر اگزوزوم در طول زمان و مزایا و عملکرد های آن میپردازیم. مطالعات اثربخشی از نانوذرات اگزوزومی با استفاده از سلول های سرطانی و مدل های بیولوژیکی و همچنین کارآزمایی بالینی نیز مورد بحث قرار گرفته است.
کلمات کلیدی: سیستم تحویل دارو، نانودارو، درمان سرطان، اگزوزوم
.1 مقدمه
سرطان یک بیماری پیچیده چند عاملی است که نتیجه خروج سلولها ازمسیرهای درست تنظیمی، تکثیری وتمایزی است و از جمله عواملی که منجر به بدخیم شدن آن میشوند میتوان به غیرحساس شدن به سیگنالهای مهارکننده رشد، اجتناب ازمرگ سلولی برنامه ریزی شده، تهاجم بافتی و متاستاز اشاره کرد. در عصر حاضر، سرطان یکی از داغ ترین مباحث در زمینه زیست شناسی سلولی و مولکولی بوده و تا کنون نیز مطالعات فراوانی در مورد مکانیسمهای مولکولی آن صورت گرفته و بسیاری از مکانیسمها در خصوص آن شناسایی شده است .اما متاسفانه موفقیت چشمگیری جهت درمان این بیماری بدخیم حاصل نشده است. با توجه به آمار انجمن سرطان U.S.A؛ 210،685،1 مورد جدید سرطان و 690،595 مرگ و میر ناشی از سرطان در سال 2016، رخ داده است1 ]و.[2 تاکنون روش های درمانی زیادی مانند جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، ژن درمانی برای متوقفکردن مسیر توسعه سرطان به کار گرفته شده است، اما این روش ها به اندازه کافی کارآمد نیستند تا بتواند تمام نیازهای ریشه کنی سرطان را برآورده سازند و این امکان وجود دارد که توده سرطانی مدتی بعد از درمان، دوباره در همان مکان اولیه و یا در مکانهای دیگری در بدن بروز کند و باعث شکل گیری و عود دوباره سرطان بشود و حتی مقاومت دارویی بعد از درمانهای کلاسیک بروز کند.
بنابراین نیاز فوری به مواد و روشهای جدید وجود دارد تا پزشکان بتوانند این درمانهای موثر را با راندمان بالا و سمیت پایین در زمینه سرطان که در اولویت بیماریها است، انجام دهند. با توجه به مطالعاتی که صورت گرفته نقص سیستم ایمنی بدن منجر به رشد تومور و پیشرفت آن شده است. بنابراین از جمله راههای مناسب برای کمک به سیستم ایمنی در مبارزه با گسترش بیماری، ایمونوتراپی سرطان است. ایمونوتراپی از جمله مواردی است که سبب جلوگیری از تومور میشود. ایمونوتراپی دو استراتژی اصلی - فعال یا منفعلانه - برای فعال کردن سیستم ایمنی دارد. استراتژی های فعال که در جهت ایجاد پاسخ های ایمنی و تحریکات ضد توموری با آنتیژنهای خاص است تا در نهایت بتوانند درمان-های موثر سرطانها، اختلالات ایمنی و یا بیماریها را سبب شوند. اما در استراتژیهای منفعلانه خصوصیات مشخصی از بیولوژی تومور را به کار میگیرند که عبارتند از هدفگیری تومور توسط نانوپارتیکلهای حمل کننده - با استفاده از سلول های تومور با نفوذپذیری بالا - که قابلیت نفوذ و بقای زیادی دارند3 ]و.[4 در اواسط دهه 1980 به صورت منفعلانه نانوپارتیکلهای حملکننده هدف به سطح کارآزمایی بالینی رسیدند و اولین محصولات مبتنی بر لیپوزوم ها و پروتئینهای پلیمر و پروتئین در اواسط دهه 1990 به بازار عرضه شد.[4 ]
بعدها، نانوحملکنندههای درمانی مبتنی بر این استراتژی وارد عرصه شدند و برای استفاده وسیعتر و درمان سریعتر مورد تایید قرار گرفتند و روشهای بیشتری به این استراتژی افزوده شد و برای هدف قرار دادن داروها به سلولهای سرطانی مورد بررسی قرار گرفت. از سیستم های تحویل دارویی مبتنی بر فناوری نانو، میتوان به انواع نانوذرات مصنوعی و وزیکولهای بیولوژیکی اشاره کرد که دارای خاصیت بیولوژیکی برای درمانهای ناحیه هدف در حالت in vivo هستند. در چند سال اخیر، چندین نانوذره مصنوعی به عنوان وزیکول برای تحویل داروهای درمانی به بخش عمده تومور به کار گرفته شده-اند و مستقیما سایت هدف را مورد اثر قرار داده اند - جدول . - 1
