بخشی از مقاله
چکیده:
برنامهریزي تولید، یکی از مهمترین موضوعات در سیستمهاي تولیدي است که هدف از آن، برنامهریزي مؤثر و هماهنگی تمام فعالیتهاي تولیدي است بهگونهاي که اهداف شرکتها را بهینه نماید. در برنامهریزي تولید ادغامی جزئیات مشخص نیست ویک برنامه کلی را ارائه میدهند. برنامهریزي تولید براي محصولاتی که در طول زمان فاسد میشوند و قابلاستفاده نیستند بسیار دشوارتر است و در صورت برنامهریزي نادرست هزینههاي سنگینی را به سازمان تحمیل میکند. هدف این پژوهش، ارائه مدلی براي برنامهریزي تولید ادغامی محصولات فاسدشدنی میباشد که بهمنظور حل و بررسی از نرمافزار LINGO استفادهشده است. نتایج محاسباتی مدل،بهخوبی نشان میدهند که مدل این مقاله میتواند براي برنامهریزي تولید ادغامی محصولات فاسدشدنی با عمر مفید محدود و کمتر از افق برنامهریزي کاربرد مناسبی داشته باشد.
کلمات کلیدي: برنامهریزي تولید ادغامی؛ محصولات فاسدشدنی؛ عمر مفید؛ بهینهسازي.
.1 مقدمه
برنامهریزي تولید ادغامی یک فعالیت عملیاتی است که طرح جامعی براي فرایندهاي تولید را در یک محدوده زمانی متوسط فراهم میکند که مقدار بهینه تولید و زمان کالاها، قطعات، مواد و سایر منابع را براي به حداقل رساندن کل هزینه عملیاتی سازمان ارائه میدهد. در برنامهریزي تولید ادغامی ، میزان اقلام برونسپاري، میزان کار اضافهکاري، تعداد کارگران استخدامشده و اخراج در هر دوره، و میزان موجودي انبار در هر دوره ، تعیین میشود. وروديهاي ضروري اولیه شامل اطلاعات مربوط به منابع و امکانات موجود، تقاضا براي دوره برنامهریزي میباشد.[1]این روش برنامهریزي معمولا شامل یک محصول یا یک خانواده از محصولات میباشد .[2]برنامهریزي تولید ادغامی را میتوان بهعنوان ترکیبی از چند مسائل برنامه ربزي تولید کلاسیک در نظر گرفت که توسط انواع مسائل برنامهریزي ریاضی نظیر مسائل زمانبندي، مسائل برنامهریزي نیروي کار و همچنین مسائل زمان راهاندازي بلندمدت مدل شدهاند. [3]
با توجه به میرزا پور آل هاشم و همکاران ،برنامهریزي تولید ادغامی برنامهریزي سطح تاکتیکی مهم در یک سیستم مدیریت تولید است که معمولا بر اساس برخی از پارامترهاي در بسیاري از محیطهاي تولید محسوب میشود.برنامهریزي تولید ادغامی یک تکنیک پیشرو است که تمامی اطلاعات تولید را جمعآوري و بهترین راه براي رفع تقاضا با استفاده از منابع فیزیکی موجود است. باید توجه داشت که در برخی از کالاها، فساد یک پدیده شایع است و بهطور مداوم مقدار و یا کیفیت این کالا در حال کاهش میباشد و این مسئله، برنامهریزي را براي این کالاها دشوار کرده است. محصولی که ارزش آن در طول زمان از دست میرود، فاسد میشود. محصولاتی مانند سبزیجات،میوهها،محصولات فراوريشده،نان ،شیر،گوشت ،غذاهاي دریایی ،خون،مواد رادیواکتیو و مواد شیمیایی ،داروها ،درختان کریسمس، لباس زمستانی، لباسهاي مد و ... در طبیعت فاسد میشوند.[5]
امروزه مشتریان بهطور چشمگیري توجه بیشتري به بهترین زمان براي استفاده از محصولات فاسدشدنی پیداکردهاند به همین علت اهمیت برنامهریزي تولید براي این کالاها افزایشیافته و پژوهش در این زمینه بهطور گسترده موردتوجه قرارگرفته است .[4] بر اساس منابع در دسترس ، مدلهاي برنامهریزي ادغامی که تاکنون براي این کالاها ارائهشده است، افق برنامهریزي تولید با عمر مفید کالاها مساوي بوده است بهطور مثال کادوي کریسمس، سالنامه و مانند اینها که افق برنامهریزي با دوره فساد محصول یکسان است [5]،[15] و .[12]
.2 پیشینه تحقیق
جوزستانی و همکاران[6] مسئلهي طراحی و برنامهریزي استوار براي یک شبکه چند سطحی و چند محصولی را در صنایع لبنی موردبررسی قراردادند.در این مقاله ،ارزش زمانی پول و عدم اطمینان در هزینه حملونقل، تقاضا و عرضه نیز موردمطالعه قرار دادهشده است و تکنیکهاي خطی سازي براي خطی سازي مدل غیرخطی پیشنهادشده معرفی همچنین براي مایید کاربرد مدل پیشنهادي، مطالعه موردي شبکه بستهبندي و توزیع فراوردههاي لبنی موردبررسی و تجزیهوتحلیل جامع قرار میگیرد. استفان داتیر و همکاران[7] مدل بهینهسازي ادغامی را باهدف افزایش سود و در نظر گرفتن شاخصهاي زیستمحیطی توسعه داده است .در این مدل براي مقابله با عدم اطمینان قیمت از معاملات اوراق بهادار بهعنوان پیشبینی قیمت استفادهشده است.این مدل در صنایع شیر مورداستفاده قرارگرفته است.زهیري و همکاران [8]
مدلی دوهدفه باهدف به حداقل رساندن هزینههاي کل شبکه شامل هزینههاي - ایجاد، نگهداري موجودي، سفارش و هزینههاي حملونقل - حداقل کردن حداکثر تقاضاي نامطلوب را ارائه دادهاند و با توجه به عدم قطعیت تقاضا و در نظر گرفتن تخفیف و جایگزینی در صنعت دارو از روش بهینهسازي استوار براي حل مسئله استفادهشده است. مهدي زاده و همکاران[9] مدل بهینهسازي دو هدف براي یک مسئله برنامهریزي تولید ادغامی با اثر یادگیري نیروهاي کار و خرابی دستگاه باهدف حداکثر کردن سود با افزایش یادگیري و کاهش هزینههاي شکست سیستم و حداقل کردن هزینههاي مربوط به تعمیرات و خرابی که بر میزان شکست ماشینآلات در دورههاي تولید بستگی دارد طراحی کرده اندو براي نشان دادن اعتبار، فرموله بندي ریاضی پیشنهادشده است.مدل چندهدفه به روش یک هدف منحصربهفرد با استفاده از روش برنامهنویسی هدف فازي تبدیل میشود.
براي حل نمونههاي کوچک از نرمافزار LINGO و براي حل مسائل بزرگ از الگوریتم ژنتیک نیز استفادهشده است .جمال نیا و همکارن [10]مدلی براي تصمیمگیري برنامهریزي تولید ادغامی بر اساس استراتژي مختلط و سطح با عدم قطعیت در تقاضا پیشنهاد دادهاند. مدل نیز بهصورت تصادفی، غیرخطی ، چندمرحلهاي و چندهدفه هست وشامل اهداف متعدد مانند درآمد کل، هزینه تولید کل، هزینههاي بهرهوري کل، استفاده بهینه از منابع تولید و ظرفیت و رضایت مشتري است و در صنعت نوشیدنی مورداستفاده قرارگرفته است.انتظامیان و همکاران [11]از رویکرد بهینهسازي استوار براي حل مسئله برنامهریزي تولیدي چندمرحلهاي، چند محصولی،در یک زنجیره تأمین سبز با توجه به مراکز جمعآوري و بازیافت احتمالی تحت عدم اطمینان، توسعه دادهاند. برخی از اصول سبز مانند مدیریت زباله، انتشار گازهاي گلخانهاي مربوط به حالتهاي حملونقل و روشهاي تولید، موردتوجه قرارگرفته است.در این مدل نوسانات تقاضا و پارامترهاي هزینه در معرض عدم اطمینان هستند و مجموعهاي از سناریوهاي گسسته براي نشان دادن عدم اطمینان استفادهشده است.
رویکرد بهینهسازي استوار براي کاهش اثرات نوسانات پارامترهاي نامشخص در مورد تمامی سناریوهاي ممکن انتخابشده است و مدل نیز مطالعه موردي در صنایع چوب و کاغذ براي نشان دادن امکانپذیر بودن مدل پیشنهادي موردبررسی قرارگرفته است. ماکویی و همکاران [12]به مطالعه برنامههاي تولید ادغامی محصولات با تاریخ انقضا بسیار محدود مانند لباسهاي فصلی، هدایاي سال نو، سالنامهها و تقویمها با استفاده از سیاست تأخیر با شرایط نامشخص پرداختهاند. یک مدل بهینهسازي استوار براي رفع عدم قطعیت پارامترهاي مدل گسترشیافته و از دادههاي واقعی از یک شرکت تقویم براي اعتبارسنجی مدل استفادهشده است.سپهري و همکاران [13]به توسعه یک مدل ریاضی احتمالی می پردازندکه بعد از خطی سازي، حل میشود گزینههاي مختلف وسایل نقلیه حملونقل،با توجه به تولید آلودگیها، سطوح گازهاي گلخانهاي را در نظر میگیرند.
همچنین متغیرهاي متعددي مانند تقاضاي مصرفکننده، نرخ سفارش عقبافتاده ومیزان خرابی نامعلوم است. این راهحل، با یافتن تعادل بین معیارهاي مالی، زیستمحیطی و اجتماعی، مسیرهاي حملونقل و مسیرهاي بهینه و سیاست موجودي را فراهم میکند. مدرس و همکاران [14] یک برنامهریزي خطی با سه تابع هدف حداقل کردن، هزینههاي عملیاتی ،هزینه انرژي وانتشار کربن ارائه دادهاند. مدل پیشنهادي بهعنوان یک مدل تک هدفه حلشده است و این مدل نیز در صنعت آلومینیوم، مس و سرب موردمطالعه قرارگرفته است و براي مقابله با عدم اطمینان تقاضا از روش بهینهسازي استوار استفادهشده است.
اعظمی و همکاران [15] برنامهریزي تولید ادغامی چند کارخانهاي براي تولید محصولات فاسدشدنی مانند هدیههاي سال نو، تقویمها و سررسیدها با استفاده از سیاست تأخیر در شرایط عدم قطعیت را در نظر گرفتهاند. شامل سه فعالیت تولیدي - تولید مستقیم، تولید نیمهنهایی و مونتاژ نهایی در نظر گرفتهشده و همچنین،یک مدل بهینهسازي استوار جهت حل برنامهریزي تولید ادغامی این محصولات، گسترش دادهاند و این مدل نیز در شرکت " سالنامه نیک" جهت اعتبار سنجی و نشان دادن کارایی مدل، مورداستفاده قرارگرفته است.تابع هدف مسئله، - 1 - شامل - حداقل کردن هزینه راهاندازي- هزینه تولید- هزینه نیروهاي هر دوره -هزینه نگهداري موجودي- -هزینه استخدام اخراج نیروها - هست. محدودیت - 2 - تضمین میکند که نیروهاي موجود در هر دوره برابر با نیروي کار از دوره قبل بهعلاوه و منهاي هرگونه تغییر در سطح نیروي کار در طول دوره میباشند. محدودیت - 3 - سطوح بالاي سطح نیروي کار در طول یک دوره رانشان میدهد.محدودیت - 4 - محدود کردن میزان تولید با توجه به ساعات
