بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی منحنی رشد و تعیین مناسبترین تابع توصیفکننده آن از رکوردهای جمعآوری شده وزن از تولد تا پنجسالگی گاومیشهای خوزستان، تعداد 37 رأس گاومیش نر و 42 رأس گاومیش ماده - جمعاً 2694 رکورد وزن - ، استفاده شد. پس از ویرایش اطلاعات، با استفاده از رویه GLM نرم افزار آماری SAS 9,1، اثر عامل ثابت جنس بر وزنهای ثبت شده دامهای مورد مطالعه بررسیگردید. به منظور بررسی منحنی و پیش بینی رشد، از پنج مدل رشد گمپرتز، لجستیک، برودی، وان برتالانفی و ریچاردز استفاده شد.
برازش مدلها با استفاده از نرم افزار SAS 9,1 رویهNLIN براساس میانگین رکوردهای ماهیانه و با استفاده از مقادیر مختلف آغازین هر یک از پارامترهای منحنیهای رشد مختلف انجام شد. برای تعیین مناسبترین مدل نیز از معیارهای R2، MSE، MAD، AIC و همبستگی مقادیر وزن واقعی و برآورد شده استفاده شد.برازش مدلهای مختلف برای کل افراد نشان داد که مدل وان برتالانفی با بیشترین ضریب تعیین و همبستگی و کمترین مقدار معیارهای خطا بهتر از سایر مدلها بود و توانست توصیف بهتری از رشد در گاومیشهای مورد مطالعه داشته باشد. همچنین، وزن بلوغ در مطالعه حاضر بر اساس مناسبترین مدل برای گاومیشهای ماده و نر به ترتیب 623/5 و 779/3 کیلوگرم بدست آمد. از نتایج بدست آمده میتوان در جنبههای مختلف مدیریتی، استراتژیهای تغذیهای، تعیین سن مناسب کشتار و اصلاح نژاد جهت بهبود رشد استفاده نمود.
مقدمه
گاومیشهای استان خوزستان به دلیل سازگاری با محیط، مقاومت در برابر بیماریها، پائین بودن هزینه نگهداری و استفاده مؤثر از ضایعات کشاورزی و مواد خشبی کمارزش، یکی از ذخایر ژنتیکی با ارزش محسوب میشوند. از آنجایی که استان خوزستان یکی از مناطق اصلی پرورش گاومیش در کشور بوده و پس از شیر به منظور گوشت پرورش داده میشود، ضروری است نسبت به شناسایی پتانسیلهای بالقوه در زمینه تولید گوشت آن اقدام نمود. به طور کلی، صفات مرتبط با رشد از صفات مهم در دامهای اهلی میباشند که از نظر اقتصادی اهمیت بالایی دارند.
- 7 - این صفات مانند وزن تولد و وزن شیرگیری در جوامع مختلف دامی، وراثتپذیری نسبتاً بالایی دارند بطوری که در برنامههای انتخاب از این صفات جهت تغییر الگوی نمودار رشد و بهبود این صفات استفاده میشود 13 - و. - 9 رشدحیوانات رامیتوان بامشاهده تغییروزن درسنین مختلف ویا با استفاده ازمدلهای ریاضی توصیف کننده رشدبررسی نمود.مدلهای رشد،توابع ریاضی هستندکه برای توصیف الگوی رشدبه کارمیروند.
به عبارت دیگراین توابع خلاصهای از اطلاعات مربوط به رشدحیوان رادرقالب چندپارامترکه دارای تفسیرزیستی هستند ارائه میدهند . - 11 - از آن جا که تاکنون صفات مربوط به وزن و پارامترهای منحنی رشد شامل درجه بلوغ و سرعت رشد در تمام مراحل رشد برای گاومیشهای استان خوزستان مورد مطالعه قرار نگرفته است، لذا، هدف ازاین تحقیق، بررسی کاربرد توابع رایج برای توصیف منحنی رشددر گاومیشهای خوزستان بود. منحنی رشد در صنعت پرورش گاومیش میتواند ابزار ارزشمندی برای تصمیمگیریهای مدیریتی، برنامههای اصلاح نژادی و انتخاب گاومیش برای صفات رشد محسوب گردد.
موادوروشها
به منظور بررسی منحنی رشد و تعیین مناسبترین تابع توصیفکننده آن از رکوردهای جمعآوری شده وزن از تولد تا پنج سالگی گاومیشهای خوزستان طی یک دوره 5 ساله استفاده شد. این رکوردها متعلق به تعداد 37 رأس گاومیش نر و 42رأس گاومیش ماده - جمعاً 2694 رکورد وزن - متولد یکسال بودند. به منظور بررسی منحنی و پیش بینی رشد، از پنج مدل رشد استفاده گردید. توابع مورد بررسی به ترتیب، منحنی رشد گمپرتز1 ، منحنی رشد لجستیک2 - ، منحنی رشد برودی3 ، منحنی رشد وان برتالانفی4 و منحنی رشد ریچاردز5 بودند، که در این معادلات، Wt وزن بدن در زمان موردنظر بر حسب کیلوگرم - t - ، A وزن مجانبی یا وزن بلوغ - کیلوگرم - ، B نرخ رشد از تولد تا بلوغ - کیلوگرم در روز - ، k نرخ بلوغ،e عدد نپر و M پارامتر شکل منحنی میباشد.
برازش مدلها با استفاده از نرم افزار SAS 9,1 رویه NLIN براساس میانگین رکوردهای ماهیانه و با استفاده از مقادیر مختلف آغازین هر یک از پارامترهای منحنیهای رشد مختلف انجام شد. سپس بهترین مقدار آغازین برای هر یک از منحنیهای رشد انتخاب و بر اساس آن پارامترهای مدل برای هر یک از دامها به صورت انفرادی برآورد گردید. برای تعیین مناسبترین مدل نیز از معیارهای ضریب تبیین - R2 - 6، میانگین مربعات خطا - MSE - 7، میانگین انحراف مطلق - MAD - 8 و معیار آکائیک - AIC - 9 استفاده شد.
نتایج
در بررسی اثر عامل جنس، اثر جنس بر رکوردهای وزن از تولد تا پنج سالگی گاومیشها مورد مطالعه معنیدار بدست آمد - p<0/01 - و لذا از همان ابتدا رکوردها به دو گروه گاومیش ماده و نر تقسیم شدند و توابع به طور جداگانه برای هر گروه بررسی گردید. بر این اساس، متوسط وزن، در دوره مورد بررسی، برای گاومیشهای ماده و نر به ترتیب 264/5 و 281/7 کیلوگرم بدست آمد. برآورد متغیرهای منحنی رشد از 5 مدل مورد بررسی نیز برای گاومیشهای ماده و نر به ترتیب در جداول 1 و 2 ارائه داده شده است. همانطور که از جداول مشخص میشود همه مدلها به خوبی توانایی برازش منحنی رشد را داشتند و از نظر معیارهای مختلف مورد استفاده بین مدلها تفاوت چندانی وجود نداشت. در میان توابع، مدل وان برتالانفی بالاترینR2 را نسبت به دو تابع دیگر گمپرتز و ریچاردز نشان داد .
