بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به منظور تعیین ارزش جایگزینی بقایای لوبیا با کاه گندم در جیره گاومیش خوزستانی در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. جیره های آزمایشی شامل جایگزینی صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد بقایای لوبیا بجای کاه گندم بودند. در کل بیشترین قابلیت هضم ماده خشک مربوط به 100 درصد بقایای لوبیا بجای کاه گندم و قابلیت هضم در تمام جیره ها نسبت به شاهد افزایش یافت. قابلیت هضم الیاف نا محلول در شوینده خنثی تحت تاثیر جیره ها قرار نگرفت. ماده آلی واقعا هضم شده در تمام جیرهها نسبت به شاهد افزایش یافت و در جیره 100 درصد بقایای لوبیا بجای کاه گندم بیشترین بود. مقدار PF در تمام جیرهها نسبت به شاهد افزایش یافت و در جیره حاوی 100 درصد بقایای لوبیا بجای کاه گندم بیشترین بود.
تولید توده میکروبی در جیرهها نسبت به شاهد افزایش یافت ولی تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بازده تولید توده میکروبی در جیره ها نسبت به شاهد افزایش یافت و بیشترین میزان را جیره 100 درصد بقایای لوبیا بجای کاه گندم داشت. بیشترین پتانسیل تولید گاز را جیره حاوی 100 درصد بقایای لوبیا بجای کاه گندم داشت و تمام جیره ها نسبت به شاهد افزایش یافت. نرخ تولید گاز در تمام جیره ها نسبت به شاهد افزایش یافت و در جیره حاوی 100 درصد بقایای لوبیا بجای کاه گندم بیشترین بود. طبق نتایج آزمایش حاضر ارزش تغذیه ای بقایای لوبیا نسبت به کاه گندم به طور معنیداری بیشتر بود. لذا استفاده از بقایای لوبیا در مناطقی که وجود دارد باعث بهبود ارزش جیرهها خواهد شد. بنابراین استفاده از آن در جیرههای گاومیش به صورت جایگزین با کاه گندم توصیه میشود.
کلمات کلیدی: بقایای لوبیا، تکنیک تولید گاز، قابلیت هضم
مقدمه
بهره برداری بی رویه از منابع پایه سبب محدودیت در توسعه تولیدات کشاورزی، تخریب مراتع و محدودیت منابع علوفه نسبت به نیازهای جمعیت دامی شده است اما در عین حال، سالانه حجم عظیمی از بقایای کشاورزی حاصل می شود - - 1 که بخشی از آنها هدر رفته و نیز در مزارع سوزانده می شوند که علاوه بر آلودگی محیط، سبب از بین رفتن میکروارگانیسم های مفید خاک می شوند . - 6 - با توجه به اینکه دغدغه اصلی در افزایش تولیدات دامی در کشورهای در حال توسعه، کمبود مواد خوراکی متداول می باشد، پرورش حیواناتی مانند گاومیش با توانایی استفاده از خوراک کم ارزش و ضایعات کشاورزی و همچنین قابلیت تطابق با آب و هوای گرم نظیر خوزستان لازم و ضروری میباشد . - 10 -
بهتر بودن متابولیسم و عمل شکمبه گاومیش در مقایسه با گاو به خصوص از لحاظ فعالیت میکروارگانیسمهای سلولولیتیک مورد توجه قرار گرفته است، این میکروارگانیسمها از لحاظ تعداد و تنوع، از گاو گستردهترند . - 5 - کندی1 و همکاران - 1992 - گزارش کردند که بر مبنای جیرهی فیبری، هضم NDF در گاومیش باتلاقی نسبت به گاو کمتر بود که شاید به دلیل مصرف بهتر سلولز در گاو نسبت به گاومیش باشد. از طرفی بهاتیا2 و همکاران - 2003 - گزارش نمودند که غلظت میکروارگانیسمها در مایع شکمبه گاومیش بیشتر از گاو است، بنابراین علوفه به وسیلهی گاومیش نسبت به گاو 2 - تا 5 درصد بیش از گاو - بیشتر و بهتر هضم میشود. برای داشتن اطلاع کافی از توان گاومیش هر منطقه باید به مطالعه اختصاصی آن منطقه پرداخت.
مواد و روش ها
جیره های آزمایشی شامل 5 جیره شاهد، 25، 50، 75، 100 درصد بقایای لوبیا جایگزین کاه گندم بودند که بر اساس جدول استاندارد غذایی - 2007 - NRC تنظیم گردید که از نظر انرژی قابل متابولیسم و پروتئین خام مشابه بودند. اجزای تشکیل دهنده و ترکیب شیمیایی جیره های آزمایشی در جدول 1 نشان داده شده است. در این آزمایش از تکنیک تولید گاز - 9 - که پس از جمع آوری مایع شکمبه از گاومیش خوزستانی و انتقال به آزمایشگاه و تهیه بزاق مصنوعی تجزیه داده ها با معادله نمایی - 8 - ، P = b - 1 - e-ct - که در آن = P پتانسیل تجزیه پذیری - یا تولید گاز - ، b = بخش دارای پتانسیل تجزیه در واحد زمان، = c ثابت نرخ تجزیهپذیری - یا نرخ تولید گاز - بر حسب میلیلیتر در ساعت، = t مدت زمان انکوباسیون، = e عدد نپری می باشد و روش هضم دو مرحله ای و تلی و تری صورت گرفت.تجزیه و تحلیل دادههای حاصل از آزمایش مزرعهای در قالب طرح کاملاً تصادفی با استفاده از رویه GLM نرم افزار آماری - 2013 - SAS 9/4 صورت پذیرفت. مقایسه میانگینها با استفاده از روش دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. مدل آماری به صورت زیر میباشد:
نتایج و بحث
همان طور که در جدول 1 نشان داده شده است، قابلیت هضم ماده خشک در تمام جیرهها نسبت به شاهد افزایش یافت. بیشترین قابلیت هضم ماده خشک را جیره حاوی 100 درصد بقایای لوبیا جایگزین شده بجای کاه گندم داشت که با جیرههای شاهد، 25، 50 و 75 درصد بقایای لوبیا بجای کاه گندم این تفاوت معنی دار بود. لیگنین به طور معنی داری قابلیت دسترسی انرژی گیاهان را برای دام ها با محدود کردن استفاده از الیاف و مصرف ماده خشک، کاهش می دهد - 3 - ، بنابراین یکی از دلایل اصلی برای قابلیت هضم کمتر جیرههای حاوی گندم وجود لیگنین بیشتر در آن است که مانع دسترسی میکروب های شکمبه به کربوهیدراتهای دیواره سلولی می شود . - 13 - قابلیت هضم الیاف نامحلول در شوینده خنثی تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفت، اما در جیرههای حاوی بقایای لوبیا بیشتر از جیرههای حاوی کاه گندم بود. ماده آلی واقعا هضم شده در تمام جیره ها نسبت به شاهد افزایش یافت و به استثنای
